Hợp đồng tương lai là gì?
Khái niệm hợp đồng tương lai
Hợp đồng tương lai là một công cụ tài chính phái sinh, trong đó người mua cam kết mua, và người bán cam kết bán một lượng cố định của tài sản tài chính hay hàng hóa vào một ngày trong tương lai, với giá đã thỏa thuận từ trước.
Hợp đồng tương lai là một công cụ tài chính phái sinh
Hợp đồng tương lai tiếng Anh là gì?
Hợp đồng tương lai trong tiếng Anh là Futures Contract.
Ví dụ về hợp đồng tương lai
Ví dụ: Doanh nghiệp A bán cho bên C10 tấn lúa vào tháng 1/11/2022 với mức giá 200.000 VNĐ/kg. Đến tháng 30/11/2023, giá cafe tăng 220.000 VNĐ/ kg thì sẽ có 2 phương án cho công ty A:
- Phương án 1: Công ty A sẽ giao cho bên C 10 tấn lúa với mức giá 200.000 VNĐ/Kg.
- Phương án 2: Công ty A sẽ thanh toán chênh lệch cho bên C, theo hợp đồng thỏa thuận ban đầu, tương ứng với 20.000×10.000 VNĐ.
Các khái niệm thường gặp của hợp đồng tương lai
- Ký Quỹ: Số tiền đặt cọc để tham gia giao dịch hợp đồng tương lai.
- Tài Sản Cơ Sở: Tài sản mà hợp đồng tương lai liên quan đến, ví dụ như vàng, dầu, chứng khoán.
- Vị Thế: Tư cách mua hoặc bán của người tham gia hợp đồng.
- Đóng Vị Thế: Mở một vị thế đối ứng với vị thế đang nắm giữ hiện tại để kết thúc 1 hợp đồng.
- Giá Thanh Toán Cuối Ngày: Giá của tài sản cơ sở tại cuối ngày giao dịch.
- Giá Thanh Toán Cuối Cùng: Giá cuối cùng được giao dịch trước khi hợp đồng đáo hạn.
- Hệ Số Nhân Hợp Đồng: Quy định kích thước của hợp đồng so với lô chuẩn.
- Khối Lượng Mở: Tổng số hợp đồng mở trong một thời điểm cụ thể.
Đặc điểm của hợp đồng tương lai
Tính tiêu chuẩn hoá
Hợp đồng tương lai thường được tiêu chuẩn hoá về kích thước, hạn mức, và các điều kiện giao dịch. Điều này giúp tạo ra sự minh bạch và tính thanh khoản cao.
Đóng vị thế
Người tham gia có thể đóng vị thế trước ngày đáo hạn bằng cách thực hiện một giao dịch đối ngược, giảm thiểu rủi ro và trách nhiệm.
>> Xem thêm Đáo hạn phái sinh là gì? Những lưu ý trong ngày đáo hạn phái sinh
Đòn bẩy tài chính
Hợp đồng tương lai có tính chất đòn bẩy, cho phép nhà đầu tư kiểm soát một lượng lớn tài sản mà chỉ cần đặt một khoản ký quỹ nhỏ.
>> Xem thêm Đòn bẩy tài chính là gì? Ý nghĩa, vai trò của đòn bẩy tài chính
Tính thanh khoản
Do tính chuẩn hoá, hợp đồng tương lai thường có tính thanh khoản cao, dễ dàng mua bán trên thị trường phái sinh.
Tính an toàn, rủi ro thấp
Hợp đồng tương lai giúp giảm rủi ro về biến động giá của tài sản cơ sở, cung cấp sự an toàn cho những người tham gia.
Hợp đồng tương lai thường được tiêu chuẩn hoá
Các chủ thể tham gia thị trường của hợp đồng tương lai
Cơ Quan Quản Lý
- Ban hành văn bản pháp luật quy định và định hình các quy tắc thị trường.
- Thực hiện thanh tra và giám sát các hoạt động trên thị trường chứng khoán phái sinh và hợp đồng quyền chọn.
Sở Giao Dịch
- Tổ chức giao dịch và niêm yết các sản phẩm chứng khoán phái sinh.
- Giám sát các hoạt động giao dịch chứng khoán phái sinh.
- Tính toán các giá quan trọng như giá thanh toán cuối ngày và giá lý thuyết.
- Cung cấp thông tin về sản phẩm và giao dịch cho các tham gia trên thị trường.
>> Xem thêm Sàn chứng khoán là gì? 5 điều cần biết về sàn giao dịch chứng khoán
Trung Tâm Thanh Toán Bù Trừ Chứng Khoán Phái Sinh: Trung tâm thanh toán bù trừ chứng khoán phái sinh hoạt động theo mô hình bù trừ đối tác trung tâm (CCP) được tổ chức độc lập với sở giao dịch chứng khoán phái sinh hoặc là một đơn vị trực thuộc sở giao dịch chứng khoán phái sinh. Chức năng chính của trung tâm bao gồm:
- Tính toán ký quỹ ban đầu cho mỗi hợp đồng.
- Thông báo yêu cầu bổ sung ký quỹ của từng thành viên bù trừ.
- Giới hạn vị thế cho từng nhà đầu tư trong mỗi loại hợp đồng.
- Giám sát khối lượng giới hạn vị thế cho phép của từng thành viên hoặc nhà đầu tư.
- Hạch toán hàng ngày (mark-to-market).
- Quản lý tài khoản ký quỹ và tài sản thế chấp.
- Quản lý các quỹ dự phòng để sử dụng trong trường hợp thành viên mất khả năng thanh toán.
- Đề xuất cơ chế quản lý rủi ro và các văn bản pháp quy liên quan.
>> Xem thêm Quỹ dự phòng tài chính là gì? 5 cách xây dựng quỹ dự phòng thông minh
Thành Viên Giao Dịch Phái Sinh
- Là các tổ chức tài chính thực hiện nghiệp vụ môi giới, tự doanh, và tư vấn đối với giao dịch sản phẩm phái sinh.
- Đã đăng ký là thành viên giao dịch cho sản phẩm phái sinh và là thành viên với sở giao dịch chứng khoán.
- Phải tuân thủ các trách nhiệm và nghĩa vụ của thành viên giao dịch của SGDCK/SGDCK phái sinh.
Thành Viên Bù Trừ
- Các tổ chức tài chính thực hiện nghiệp vụ bù trừ cho giao dịch sản phẩm phái sinh.
- Đã đăng ký là thành viên với Trung tâm thanh toán bù trừ/Bộ phận bù trừ nằm trong Sở.
- Thực hiện các nghiệp vụ bù trừ chứng khoán phái sinh cho giao dịch tự doanh và khách hàng.
Nhà Tạo Lập Thị Trường
- Mục đích làm cho thị trường cân bằng và có tính thanh khoản cho giao dịch sản phẩm chứng khoán phái sinh.
- Tuân thủ các chính sách khuyến khích của sở giao dịch chứng khoán như giảm phí thanh toán và phí giao dịch.
- Có trách nhiệm thực hiện chào giá hai chiều và giữ tính thanh khoản trên thị trường.
yếu tố nhà Tạo Lập Thị Trường
Ngân Hàng Thanh Toán
- Dựa trên kết quả hạch toán hàng ngày của trung tâm thanh toán bù trừ để thực hiện chuyển khoản và hạch toán cho các tài khoản giao dịch sản phẩm phái sinh.
- Kết nối với Trung tâm thanh toán bù trừ để giám sát giá trị tài khoản của khách hàng.
- Thu phí đối với các giao dịch này.
>> Xem thêm Phí giao dịch chứng khoán là gì? Các loại thuế phí mà các nhà đầu tư cần biết
Nhà Đầu Tư
- Tham gia đầu tư vào thị trường chứng khoán phái sinh thông qua các tổ chức đại lý môi giới.
- Có mục đích đầu cơ giá, phòng ngừa rủi ro, đa dạng hóa danh mục, và lợi nhuận từ biến động giá thị trường.
Cách thức hoạt động của hợp đồng tương lai
- Bước 1: Trước khi bắt đầu giao dịch, quý nhà đầu tư cần mở tài khoản giao dịch và tài khoản bù trừ tại một công ty chứng khoán đáng tin cậy. Việc lựa chọn công ty phải được thực hiện cẩn thận, đảm bảo có đầy đủ thông tin và nắm rõ các quy định về thuế, phí.
- Bước 2: Thực hiện quá trình ký quỹ, với mức tiền cần ký quỹ và tài sản ký quỹ thay đổi tùy thuộc vào yêu cầu và quy định cụ thể của công ty chứng khoán.
- Bước 3: Đặt lệnh để bắt đầu giao dịch. Chú ý rằng lệnh đặt phải phù hợp với số lượng đã ký quỹ ban đầu, và nếu lệnh được khớp, tổng số vị thế không được vượt quá giới hạn quy định. Thông tin lệnh giao dịch bao gồm loại hợp đồng, tháng đáo hạn, giá mua/bán, và số lượng hợp đồng tương lai.
- Bước 4: Hệ thống xác nhận lệnh đã được khớp và thông báo kết quả đến công ty chứng khoán và Trung tâm lưu ký chứng khoán (TTLKCK). Sau đó, công ty chứng khoán thông báo kết quả giao dịch đến nhà đầu tư.
- Bước 5: Dựa trên kết quả giao dịch, TTLKCK tính giá thanh toán hàng ngày của hợp đồng tương lai và lãi/lỗ của từng vị thế trong ngày đó. Nếu tài khoản có số dư dưới mức quy định, TTLKCK yêu cầu nhà đầu tư ký quỹ thêm. Ngược lại, những người có mức ký quỹ dư có thể rút tiền về trong phạm vi cho phép.
>> Xem thêm Khớp lệnh là gì? Nguyên tắc khớp lệnh chứng khoán cho nhà đầu tư
Một số bước về cách thức hoạt động của hợp đồng tương lai
Ưu điểm, nhược điểm của hợp đồng tương lai
Ưu điểm
- Lợi ích đầu tiên là khả năng bán hợp đồng tương lai ngay sau khi mua, ngược lại với giao dịch chứng khoán phải chờ đến thời điểm T3. Trong khi giao dịch hợp đồng tương lai, người đầu tư có thể thực hiện bán ngay từ thời điểm T0.
- Công cụ kiểm soát và giảm thiểu rủi ro là một điểm lợi khi giao dịch hợp đồng tương lai. Trong tình huống cổ phiếu cơ sở có xu hướng giảm giá, việc sử dụng hợp đồng tương lai giúp giảm thiểu rủi ro từ biến động giá một cách hiệu quả.
- Công cụ đòn bẩy tài chính mạnh mẽ giúp nhà đầu tư chứng khoán thu lợi nhuận lớn, chỉ cần một khoản tiền đặt cọc ký quỹ ban đầu. Điều này cho phép người chơi tirn đc chênh lệch lớn từ biến động giá của tài sản cơ sở.
- Không phát sinh phí vay từ khoản ký quỹ là một ưu điểm khi giao dịch hợp đồng tương lai. Người chơi chỉ cần đặt cọc một khoản tiền nhỏ, đảm bảo an toàn trong trường hợp có lỗ phát sinh.
- Tính thanh khoản cao và thông tin minh bạch rõ ràng trên sở giao dịch chứng khoán là một điểm lợi thế. Người chơi giao dịch hợp đồng tương lai sẽ dễ dàng thực hiện mua bán khi có nhu cầu.
>> Xem thêm Chứng khoán cơ sở là gì? Phân biệt chứng khoán cơ sở và phái sinh
Nhược điểm
Ngoài những ưu điểm đã nêu, hợp đồng tương lai cũng đi kèm với một số nhược điểm mà nhà đầu tư cần xem xét:
Phù hợp cho những nhà đầu tư lướt sóng, đặc biệt là những người có đủ thời gian để theo dõi thị trường, xem bảng điện và biểu đồ.
Đòn bẩy tài chính là một ưu điểm nổi bật, tạo nên sức hấp dẫn cho hợp đồng tương lai và chứng khoán phái sinh nói chung. Tuy nhiên, hiệu ứng đòn bẩy chỉ mang lại lợi ích khi dự báo (hoặc kỳ vọng) của nhà đầu tư về hợp đồng tương lai chính xác với hướng biến động giá của tài sản cơ sở. Trong trường hợp thị trường phản ứng không đúng với dự đoán, mức lỗ sẽ tăng lên do tác động của đòn bẩy, làm tăng đáng kể tỷ lệ lỗ theo phần trăm số tiền ký quỹ ban đầu.
Tính rủi ro lớn hơn: Do tính chất đòn bẩy, việc giao dịch hợp đồng tương lai mang lại mức rủi ro lớn hơn so với giao dịch chứng khoán truyền thống. Việc này có thể dẫn đến mức lỗ cao, đặc biệt khi thị trường biến động mạnh và không theo đúng dự đoán.
Yêu cầu kiến thức chuyên sâu: Để hiểu rõ và đánh giá đúng tính chất phức tạp của hợp đồng tương lai, nhà đầu tư cần có kiến thức chuyên sâu về thị trường tài chính và phái sinh, điều này có thể là một thách thức đối với những người mới bắt đầu.
Phụ thuộc vào yếu tố thị trường: Hiệu suất của giao dịch hợp đồng tương lai mạnh mẽ phụ thuộc vào sự biến động và tính không chắc chắn của thị trường, điều này có thể làm tăng độ khó khăn trong việc dự đoán và quản lý rủi ro.
>> Xem thêm Rủi ro đầu tư chứng khoán mà các nhà đầu tư phải đối mặt
Phù hợp cho những nhà đầu tư lướt sóng
Các chiến lược đầu tư phát sinh hợp đồng tương lai hiệu quả
Chiến lược đầu cơ theo xu thế giá
Chiến lược đầu cơ theo xu thế giá tập trung vào việc dự đoán và tận dụng xu hướng chung của giá tài sản cơ sở. Nhà đầu tư sẽ thực hiện các phân tích kỹ thuật và cơ bản để định hình xu thế và đưa ra quyết định giao dịch dựa trên những dự báo này. Chiến lược này đặt nặng vào việc hiểu rõ biến động thị trường và đưa ra các động thái phù hợp.
>> Xem thêm Cách phân tích kỹ thuật chứng khoán nhà đầu tư cần biết
Chiến lược giao dịch trong ngày
Chiến lược giao dịch trong ngày tập trung vào việc mua bán hợp đồng tương lai trong khoảng thời gian ngắn, thường là trong một phiên giao dịch. Nhà đầu tư thực hiện các lệnh giao dịch nhanh chóng để tận dụng những biến động ngắn hạn trên thị trường. Chiến lược này đòi hỏi sự tập trung cao và khả năng đưa ra quyết định nhanh nhạy từ nhà đầu tư.
Chiến lược giao dịch trong ngày tập trung vào việc mua bán hợp đồng tương lai
So sánh hợp đồng tương lai với hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng quyền chọn
Phân biệt hợp đồng kỳ hạn và hợp đồng tương lai
Giống nhau
- Đều là Công Cụ Phái Sinh: Cả ba loại hợp đồng này đều là các công cụ phái sinh tài chính, phụ thuộc vào giá của tài sản cơ sở.
- Đều Được Sử dụng để Quản lý Rủi ro: Cả ba loại hợp đồng đều có khả năng giúp nhà đầu tư và doanh nghiệp quản lý và giảm thiểu rủi ro từ biến động giá.
- Đều Có Thể Giao Dịch Trên Sàn: Mặc dù có những khác biệt về cách giao dịch, cả ba đều có thể được giao dịch trên các sàn giao dịch chứng khoán hoặc sàn phái sinh.
- Liên Quan Đến Tài Sản Cơ Sở: Cả ba loại hợp đồng đều phụ thuộc vào giá của tài sản cơ sở, chẳng hạn như hàng hóa, chứng khoán, hoặc lãi suất.
- Đều Có Sự Tương Lai Hóa: Tất cả đều liên quan đến thời gian tương lai, với các ngày đáo hạn cụ thể.
- Có Thể Được Sử Dụng để Đầu Cơ hoặc Bảo Hiểm Rủi ro: Nhà đầu tư có thể sử dụng cả ba loại hợp đồng để đầu cơ (tìm kiếm lợi nhuận từ biến động giá) hoặc để bảo hiểm rủi ro (bảo vệ khỏi rủi ro giá).
Khác nhau
| Hợp đồng Kỳ hạn | Hợp đồng Tương lai | |
| Địa điểm niêm yết | Trên các sàn giao dịch truyền thống | Trên các sàn giao dịch chứng khoán hoặc sàn phái sinh |
| Tiêu chuẩn hóa | Thường không tiêu chuẩn hóa | Thường được tiêu chuẩn hóa với điều kiện và đặc điểm chuẩn |
| Rủi ro | Rủi ro tăng khi giá tài sản cơ sở biến động | Rủi ro thị trường chung và rủi ro tương lai giá tài sản cơ sở |
| Tài sản thế chấp | Thường được thế chấp bởi tài sản cụ thể | Tùy thuộc vào quy định cụ thể, có thể thế chấp hoặc không |
| Ký quỹ | Ký quỹ thường lớn hơn | Ký quỹ thấp hơn so với hợp đồng kỳ hạn |
| Thời điểm thanh toán | Thanh toán tại thời điểm hợp đồng đáo hạn | Có thể thanh toán trước đáo hạn tùy thuộc vào quy định |
Phân biệt hợp đồng tương lai và hợp đồng quyền chọn
Giống nhau
- Đều là Công Cụ Phái Sinh: Cả hợp đồng tương lai và hợp đồng quyền chọn đều thuộc loại công cụ phái sinh, có giá trị phái sinh từ tài sản cơ sở.
- Giao Dịch Trên Sàn Phái Sinh: Cả hai loại hợp đồng này đều có thể được giao dịch trên các sàn giao dịch chứng khoán hoặc sàn phái sinh.
- Liên Quan Đến Giá Tài Sản Cơ Sở: Cả hợp đồng tương lai và hợp đồng quyền chọn đều phụ thuộc vào giá của tài sản cơ sở, chẳng hạn như chứng khoán, hàng hóa hoặc lãi suất.
- Có Thể Sử Dụng Cho Đầu Cơ và Bảo Hiểm Rủi ro: Cả hai đều có thể được sử dụng để đầu cơ (kiếm lợi nhuận từ biến động giá) hoặc để bảo hiểm rủi ro (bảo vệ khỏi rủi ro giá).
- Yêu Cầu Ký Quỹ: Cả hai loại hợp đồng đều yêu cầu người tham gia ký quỹ để tham gia giao dịch.
- Có Ngày Đáo Hạn: Cả hợp đồng tương lai và hợp đồng quyền chọn đều có ngày đáo hạn, nơi các điều kiện hợp đồng được giải quyết.
- Phụ Thuộc vào Thị Trường Tương Lai: Cả hai loại hợp đồng đều phản ánh và phụ thuộc vào giá của tài sản cơ sở trong tương lai.
- Có Sự Tương Lai Hóa: Cả hai đều liên quan đến thời gian tương lai và có giá trị tương lai.
Khác nhau
| Hợp đồng Tương lai | Hợp đồng Quyền chọn | |
| Địa điểm niêm yết | Trên các sàn giao dịch chứng khoán hoặc sàn phái sinh | Thường không niêm yết trên sàn, giao dịch qua thị trường OTC hoặc các sàn quyền chọn |
| Tiêu chuẩn hóa | Thường được tiêu chuẩn hóa với điều kiện và đặc điểm chuẩn | Thường không tiêu chuẩn hóa, có thể đàm phán tự do |
| Rủi ro | Rủi ro thị trường chung và rủi ro tương lai giá tài sản cơ sở | Rủi ro giảm hơn do có quyền, nhưng vẫn có rủi ro thị trường |
| Tài sản thế chấp | Tùy thuộc vào quy định cụ thể, có thể thế chấp hoặc không | Thường không đòi hỏi tài sản thế chấp |
| Ký quỹ | Ký quỹ thấp hơn so với hợp đồng kỳ hạn | Ký quỹ thấp hơn so với hợp đồng kỳ hạn |
| Thời điểm thanh toán | Có thể thanh toán trước đáo hạn tùy thuộc vào quy định | Có thể không có thanh toán nếu người sở hữu quyền chọn không thực hiện quyền |
Các câu hỏi thường gặp về hợp đồng tương lai
Hợp đồng tương lai chỉ số VN30 là gì?
Hợp đồng tương lai chỉ số VN30 là một dạng hợp đồng tương lai được liên kết với chỉ số VN30 - một chỉ số thị trường chứng khoán Việt Nam, đo lường hiệu suất của 30 công ty có vốn hóa lớn trên thị trường. Hợp đồng này cho phép nhà đầu tư mua hoặc bán một lượng cố định các cổ phiếu thuộc VN30 tại một giá cố định trong tương lai.
Hợp đồng tương lai chỉ số chứng khoán là gì?
Hợp đồng tương lai chỉ số Chứng khoán là một dạng hợp đồng phái sinh, trong đó giá trị được xác định bởi giá của một chỉ số chứng khoán cụ thể, chẳng hạn như S&P 500 ở Hoa Kỳ hoặc VN-Index ở Việt Nam. Nhà đầu tư có thể mua hoặc bán hợp đồng này để đầu cơ hoặc bảo vệ danh mục đầu tư khỏi biến động giá chứng khoán.
Hợp đồng tương lai trái phiếu Chính phủ là gì?
Hợp đồng tương lai trái phiếu chính phủ là một hợp đồng tương lai liên quan đến giá của trái phiếu phát hành bởi Chính phủ. Người mua và người bán hợp đồng này cam kết mua hoặc bán trái phiếu Chính phủ tại một giá và thời điểm xác định trong tương lai.
1 hợp đồng tương lai giá bao nhiêu?
Giá của một hợp đồng tương lai phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm giá hiện tại của tài sản cơ sở, thời gian đáo hạn, lãi suất, và các yếu tố thị trường khác. Giá này được xác định thông qua quy trình đàm phán giữa người mua và người bán trên thị trường phái sinh.
Hợp đồng tương lai được giao dịch như thế nào?
Hợp đồng tương lai được giao dịch trên sàn giao dịch phái sinh, nơi các nhà đầu tư có thể đặt mua hoặc bán hợp đồng thông qua một quy trình đặt lệnh. Giao dịch này có thể thực hiện qua các công ty chứng khoán hoặc các ngân hàng đầu tư có liên kết với sàn giao dịch.
Trên đây là một số thông tin về đặc điểm của Hợp đồng tương lai là gì? Ví dụ về hợp đồng tương lai đầy đủ trong lĩnh vực tài chính. Cùng đón đọc những bài viết về kiến thức tài chính khác của Tikop trong những lần sau nhé!
Tải ứng dụng 
