Thị trường tài chính là gì? Chức năng, vai trò thị trường tài chính

Thị trường tài chính là gì?

Khái niệm thị trường tài chính

Thị trường tài chính là một hệ thống tổ chức và giao dịch các công cụ tài chính, bao gồm tiền tệ, chứng khoán, trái phiếu, hàng hóa tài chính và các sản phẩm tài chính tương tự. Nó cung cấp một nền tảng cho việc mua bán, giao dịch và chuyển đổi tài sản tài chính giữa các nhà đầu tư, ngân hàng, công ty và các tổ chức tài chính khác.

Thị trường tài chính là một hệ thống tổ chức và giao dịch

Thị trường tài chính tiếng Anh là gì?

Thị trường tài chính tiếng Anh được gọi là Financial Market.

Ví dụ về thị trường tài chính

Thị trường chứng khoán: Đây là nơi mua bán cổ phiếu và các công cụ tài chính khác của các công ty niêm yết. Ví dụ: Sàn giao dịch chứng khoán New York Stock Exchange (NYSE) ở Mỹ, London Stock Exchange (LSE) ở Anh

Thị trường trái phiếu: Nơi mua bán các trái phiếu chính phủ, trái phiếu doanh nghiệp, và các công cụ tài chính liên quan. Ví dụ: Thị trường trái phiếu Mỹ (US Treasury Bond Market).

>> Xem thêm: Đầu tư chứng khoán là gì? Hướng dẫn cách đầu tư chứng khoán

Cấu trúc thị trường tài chính

Thị trường vốn

Thị trường vốn là nơi mua bán các công cụ tài chính trung, dài hạn có vòng quay vốn từ một năm trở lên và cung cấp vốn đầu tư dài hạn cho doanh nghiệp, chính phủ, hộ gia đình. Các công cụ của thị trường vốn bao gồm cổ phiếu, trái phiếu bao gồm trái phiếu chính phủ, trái phiếu công ty.

Thị trường vốn bao gồm cổ phiếu, trái phiếu

Thị trường tiền tệ

Thị trường tiền tệ là một bộ phận của thị trường tài chính Việt Nam hiện nay. Trên thị trường tiền tệ, chỉ những công cụ tài chính ngắn hạn có thời gian quay vòng vốn từ một năm trở xuống mới được mua bán. Cấu trúc của thị trường tiền tệ bao gồm thị trường tín dụng, thị trường ngoại hối, thị trường liên ngân hàng và thị trường tiền tệ.

Thị trường tiền tệ là một bộ phận của thị trường tài chính

Chủ thể, định chế tài chính trung gian

Tổ chức nhận tiền gửi: Bao gồm các ngân hàng thương mại và các tổ chức tín dụng. Các tổ chức này nhận tiền gửi, cho các cá nhân hoặc tổ chức cần vốn vay một phần và đầu tư phần còn lại vào thị trường chứng khoán. Nguồn thu nhập của tổ chức đến từ lãi vay, phí dịch vụ và đầu tư vốn cổ phần.

>> Xem thêm: Tiền gửi có kỳ hạn là gì? So sánh tiền gửi tiết kiệm và tiền gửi có kỳ hạn

Các tổ chức không nhận tiền gửi: Công ty bảo hiểm, quỹ đầu tư, quỹ hưu trí…

Nhà đầu tư: Những người sẵn sàng đầu tư vốn vào một dự án hoặc kế hoạch. Trong lĩnh vực tài chính, các nhà đầu tư tạo vốn cho các công ty với hy vọng kiếm được lợi nhuận. Những mục tiêu này bao gồm những người tiết kiệm tiền trong ngân hàng và những người mua cổ phiếu và trái phiếu.

Chủ thể, định chế tài chính trung gian bao gồm cá nhân và tổ chức

Các điều kiện hình thành thị trường tài chính

• Nền kinh tế ổn định: Một nền kinh tế ổn định và tăng trưởng là điều kiện quan trọng để hình thành thị trường tài chính. Khi nền kinh tế phát triển, nhu cầu về các dịch vụ tài chính tăng lên, thị trường tài chính phát triển để đáp ứng nhu cầu đó.
• Hệ thống pháp luật và quy định: Một hệ thống pháp luật quy định rõ ràng, minh bạch, ổn định là cần thiết để tạo ra môi trường kinh doanh an toàn và tin cậy trên thị trường tài chính. Quy định bảo vệ quyền lợi của nhà đầu tư, xác định các yêu cầu thông tin, kiểm soát rủi ro, đảm bảo tuân thủ quy tắc chuẩn mực.
• Hạ tầng tài chính: Một hạ tầng tài chính phát triển, bao gồm hệ thống thanh toán, sàn giao dịch và cơ chế giải quyết tranh chấp để tạo điều kiện cho giao dịch tài chính an toàn, minh bạch hiệu quả.
• Sự đa dạng hóa sản phẩm tài chính: Sự đa dạng hóa các sản phẩm tài chính, bao gồm cổ phiếu, trái phiếu, tiền tệ, hàng hóa và các công cụ tài chính phát sinh, tạo ra sự linh hoạt lựa chọn cho các nhà đầu tư và người sử dụng dịch vụ tài chính.
• Sự tin cậy và minh bạch: Một thị trường tài chính tin cậy, minh bạch là yếu tố quan trọng để thu hút duy trì sự tham gia của nhà đầu tư. Thông tin phải được công bố một cách minh bạch và kịp thời, các quy trình, quy tắc phải được thi hành một cách minh bạch và công bằng.
• Các nhà đầu tư và người dùng dịch vụ tài chính: Sự tham gia của các nhà đầu tư và người dùng dịch vụ tài chính đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành thị trường tài chính. Các nhà đầu tư cần có niềm tin, sự quan tâm để tham gia vào thị trường tài chính, trong khi người dùng dịch vụ tài chính cần có nhu cầu sử dụng các sản phẩm và dịch vụ tài chính.
• Các yếu tố kỹ thuật và công nghệ: Sự phát triển của công nghệ và các yếu tố kỹ thuật, như hệ thống giao dịch điện tử, phân tích dữ liệu, khai thác dữ liệu, đã tạo ra các cơ hội mới thay đổi cách thức hoạt động của thị trường tài chính.

Ngoài ra, sự hình thành và phát triển của các cơ quan trung gian tài chính, cơ sở vật chất kỹ thuật khang trang, chắc chắn cùng đội ngũ các nhà kinh doanh, quản lý có vốn kiến thức sâu sắc về thị trường tài chính cũng là một điều kiện để hình thành thị trường tài chính.

Một trong các điều kiện hình thành thị trường tài chính là một nền kinh tế ổn định

Các đặc điểm của thị trường tài chính

• Tính thanh khoản: Đây là khả năng chuyển đổi tài sản tài chính thành tiền mặt một cách nhanh chóng với mức giá hợp lý. Tính thanh khoản cao cho phép người tham gia thị trường mua bán tài sản một cách dễ dàng, nhanh chóng mà không ảnh hưởng đáng kể đến giá cả.
• Tính minh bạch: Thị trường tài chính cần phải có tính minh bạch cao, tức là thông tin về giá cả, giao dịch, các yếu tố quan trọng khác phải được công bố một cách rõ ràng, dễ tiếp cận. Tính minh bạch giúp tăng cường lòng tin của nhà đầu tư, giảm rủi ro gian lận và thông tin sai lệch.
• Tính đa dạng: Thị trường tài chính cần bao gồm nhiều loại tài sản tài chính khác nhau như cổ phiếu, trái phiếu, tiền tệ, hàng hóa và các sản phẩm phát sinh. Tính đa dạng này cho phép nhà đầu tư phân bổ rủi ro và tạo ra các cơ hội đầu tư đa dạng.
• Tính toàn cầu hóa: Thị trường tài chính ngày nay trở nên toàn cầu hóa, với khả năng mua bán và truy cập thông tin từ bất kỳ đâu trên thế giới. Tính toàn cầu hóa mở ra cơ hội đầu tư và giao dịch trên phạm vi quốc tế, tạo ra sự tích hợp và tương tác giữa các thị trường khác nhau.
• Tính biến động: Thị trường tài chính có tính biến động cao, có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố kinh tế, chính trị, xã hội, sự biến đổi trong tâm lý của nhà đầu tư. Biến động giúp tạo ra cơ hội đầu tư và cũng mang theo rủi ro.
• Tính công bằng: Thị trường tài chính cần đảm bảo tính công bằng cho tất cả các người tham gia, không phân biệt đối xử, đảm bảo mọi người có cơ hội truy cập và tham gia vào thị trường.
• Tính ảnh hưởng: Thị trường tài chính có thể ảnh hưởng đến nền kinh tế và tình hình tài chính của một quốc gia. Nó có thể phản ánh tình hình kinh tế chung, tạo ra sự tăng trưởng, tạo ra các tín hiệu về xu hướng kinh tế.

Ngoài ra còn có các đặc điểm khác như:

• Đối tượng hướng đến: Nguồn cung và cầu về vốn.
• Công cụ tham gia vào thị trường tài chính: Các chứng từ có giá trị được phát hành
• Chủ thể thị trường tài chính: Thể nhân và pháp nhân tham gia thị trường tài chính.
• Hàng hóa thị trường: Tùy vào thị trường sẽ có hàng hóa như trái phiếu, cổ phiếu, tín phiếu kho bạc, hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng tương lai…

Đặc điểm của thị trường tài chính

Chức năng của thị trường tài chính

Thị trường tài chính đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế, có các chức năng chính sau:

• Huy động và phân phối vốn: Thị trường tài chính cung cấp một cơ chế để huy động vốn từ các nhà đầu tư và phân phối vốn đến các nguồn cần thiết như doanh nghiệp, chính phủ, cá nhân. Qua đó, nó giúp tài trợ cho hoạt động kinh doanh, đầu tư và phát triển kinh tế.
• Cung cấp thanh khoản: Thị trường tài chính cung cấp một cơ chế để mua bán các tài sản tài chính như cổ phiếu, trái phiếu, tiền tệ và hàng hóa. Điều này tạo ra thanh khoản, cho phép người tham gia thị trường chuyển đổi tài sản thành tiền mặt một cách nhanh chóng và hiệu quả.
• Giá cả và phát hiện giá: Thị trường tài chính giúp xác định giá cả của các tài sản tài chính dựa trên sự cân nhắc giữa cung và cầu. Qua đó, nó cung cấp một cơ chế phát hiện giá, cho phép người tham gia thị trường đánh giá giá trị thực của tài sản và đưa ra quyết định đầu tư.
• Chuyển giao rủi ro: Thị trường tài chính cho phép chuyển giao rủi ro từ những người không muốn chịu rủi ro đến những người có khả năng và mong muốn chịu rủi ro cao hơn. Điều này giúp giảm rủi ro cho các cá nhân và tổ chức và tạo điều kiện cho phát triển hoạt động kinh doanh và đầu tư.
• Cung cấp thông tin và đánh giá dịch vụ tài chính: Thị trường tài chính cung cấp một loạt các dịch vụ tài chính như môi giới, quản lý tài sản, tư vấn đầu tư, bảo hiểm và các dịch vụ ngân hàng. Những dịch vụ này giúp người tham gia thị trường quản lý tài sản, tối ưu hóa lợi nhuận và đáp ứng các nhu cầu tài chính.
• Định giá tài sản: Thị trường tài chính đóng vai trò quan trọng trong việc định giá tài sản như cổ phiếu, trái phiếu, tiền tệ và tài sản khác. Việc định giá chính xác là cơ sở để đưa ra quyết định đầu tư và quản lý rủi ro.
• Chức năng dẫn nguồn tài chính: Dẫn nguồn tài chính là việc thực hiện khả năng cung ứng đến các chủ thể cần nguồn tài chính.

Thị trường tài chính đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế

Phân loại thị trường tài chính hiện nay

Dựa vào cách thức huy động vốn

• Thị trường nợ: Nơi mua bán chứng khoán nợ. Cụ thể có ba loại công cụ nợ: nợ ngắn hạn có thời gian đáo hạn dưới một năm, nợ trung hạn có thời gian đáo hạn từ 1 đến 10 năm và nợ dài hạn có thời gian đáo hạn từ 10 năm trở lên.
• Thị trường chứng khoán: Là nơi diễn ra hoạt động huy động vốn thông qua việc phát hành cổ phiếu. Ở đó, cổ phiếu thể hiện quyền tham gia vào tài sản và lợi nhuận của một công ty. Các cổ đông sẽ sở hữu một phần tài sản của công ty.

Dựa vào thời gian dùng vốn huy động

• Thị trường tiền tệ: Nơi phát hành và mua lại các công cụ tài chính ngắn hạn có thời gian đáo hạn dưới một năm. Thị trường tiền tệ bao gồm các công cụ tài chính như trái phiếu kho bạc, các khoản vay ngân hàng ngắn hạn, chứng chỉ tiền gửi.
• Thị trường vốn: Nơi giao dịch các công cụ tài chính có thời hạn từ một năm trở lên. Thị trường vốn giải quyết mối quan hệ cung cầu vốn dài hạn và được chia thành ba phần: cổ phiếu, thế chấp và trái phiếu.

Dựa vào sự luân chuyển của vốn

• Thị trường tài chính: Hoạt động chính là mua bán chứng khoán mới hoặc đã phát hành thông qua ngân hàng.
• Thị trường tài chính thứ cấp: Hoạt động bán lại chứng khoán phát hành trên thị trường thứ cấp. Thị trường thứ cấp được chia thành hai loại nhỏ hơn: thị trường phi tập trung và sàn giao dịch.

Dựa vào tính chất pháp lý

• Thị trường tài chính công: Các giao dịch, mua bán, trao đổi tài chính diễn ra ở đó theo những nguyên tắc và thể chế được nhà nước xác định rõ ràng. Quyền lợi của người tham gia được pháp luật bảo vệ.
• Thị trường tài chính không chính thức: hoạt động mua bán các tài sản và nguồn tài chính không tuân thủ các quy định và thể chế pháp luật. Lợi ích của các chủ thể tham gia vào thị trường nhà ở không được bảo vệ hoặc công nhận.

Phân loại thị trường tài chính dựa vào các tiêu chí

Đánh giá thực trạng thị trường tài chính Việt Nam hiện nay

Cấu trúc của thị trường tài chính nước ta

Hiểu được cấu trúc thị trường tài chính Việt Nam cho phép các nhà đầu tư đánh giá được bản chất và đặc điểm của các biến động. Mỗi nền kinh tế có những đặc điểm khác nhau về huy động vốn và các công cụ tài chính. Ở Việt Nam, cấu trúc thị trường tài chính được phân thành thị trường tài chính ngắn hạn và thị trường vốn tùy theo thời điểm sử dụng các nguồn tài chính huy động.

Xu hướng tái cơ cấu ngân hàng

Hệ thống ngân hàng và các tổ chức tài chính tại Việt Nam đang là nguồn cung cấp vốn cho doanh nghiệp. Do vậy, tốc độ tăng trưởng tín dụng ảnh hưởng nhiều đến tốc độ phát triển của nền kinh tế. Cơ chế hoạt động của ngân hàng nằm dưới sự kiểm soát trung tâm của Ngân hàng Nhà nước. Sử dụng tiền tệ và các công cụ quản lý hoạt động được kiểm soát và giám sát bởi các ngân hàng quốc gia.

Thực trạng tiền gửi tại ngân hàng

Gửi tiền tại ngân hàng hiện nay là thị trường tích cực tại Việt Nam khi thu hút dòng tiền nhàn rỗi của người dân. Dòng tiền nhàn rỗi cá nhân rất quan trọng cho sự phát triển của nền kinh tế và thị trường ngoại hối. Các tổ chức ngân hàng thường đưa ra các hình thức sau để thu tiền từ người dân:

• Khuyến khích khách hàng cá nhân nạp tiền vào tài khoản tín dụng.
• Cạnh tranh về tiền gửi không kỳ hạn của các cá nhân và tổ chức doanh nghiệp.
• Cạnh tranh trong việc phát hành chứng chỉ tiền gửi, trái phiếu, kỳ phiếu...để huy động vốn từ tiền gửi có kỳ hạn trên 6 tháng.

Thị trường tài chính Việt Nam hiện nay

Một số câu hỏi thường gặp về thị trường tài chính

Tại sao cần có thị trường tài chính?

Thị trường tài chính tạo điều kiện thuận lợi cho việc tích lũy và tập trung vốn để đáp ứng các nhu cầu về kỹ thuật dân dụng, sản xuất và kinh tế. Thị trường tài chính giúp cả những người có tiền để đầu tư cũng như những người vay tiền và đầu tư sử dụng vốn hiệu quả hơn.

Thị trường tài chính quốc tế là gì?

Thị trường tài chính quốc tế (International Financial Market) là một hệ thống giao dịch tài chính và hoạt động tài chính diễn ra trên toàn cầu, không chỉ giới hạn trong một quốc gia cụ thể. Nó bao gồm các sàn giao dịch, các tổ chức tài chính, các công cụ tài chính và các thực thể tham gia từ các quốc gia và khu vực khác nhau.

Hàng hóa của thị trường tài chính là gì?

Trên thị trường tài chính, hàng hóa thường được giao dịch dưới dạng các hợp đồng tương lai (futures contracts) hoặc các hợp đồng phái sinh khác. Điều này cho phép nhà đầu tư mua và bán các phiên bản tiêu chuẩn của hàng hóa mà không cần sở hữu trực tiếp sản phẩm đó như dầu thô, vàng,...

Hiểu toàn bộ thị trường tài chính hoạt động như thế nào và từ đó bạn có thể nắm rõ xu hướng biến động, thăng trầm của giá cổ phiếu, trái phiếu và lựa chọn lĩnh vực phù hợp để đầu tư sinh lời. Hy vọng bài viết trên đã cũng cấp cho bạn nhiều thông tin bổ ích. Cùng đón đọc những bài viết về Kiến thức tài chính khác của Tikop nhé!