Trái phiếu là gì? Các kiến thức về trái phiếu cho nhà đầu tư mới

Định nghĩa trái phiếu là gì?

1.1: Trái phiếu là gì?

Trái phiếu là một loại chứng nhận nghĩa vụ nợ của các nhà phát hành (đóng vai trò là người vay tiền) bắt buộc phải thanh toán cho người nắm giữ những trái phiếu (đóng vai trò người cho vay) với một khoản tiền cụ thể theo thực tế.

• Có thời gian được xác định cụ thể, với một số lợi tức theo đúng quy định.

• Các nhà phát hành phải hoàn trả lại khoản vay ban đầu một cách đầy đủ khi nó đáo hạn.

• Nhà phát hành trực tiếp trái phiếu sẽ có thể là doanh nghiệp, hoặc một tổ chức chính quyền hay cũng sẽ là Kho bạc nhà nước.

1.2: Phát hành trái phiếu là gì?

Phát hành trái phiếu là một trong những hình thức cung ứng chứng chỉ hoặc có thể là bút toán ghi số xác nhận nghĩa vụ trả nợ của người cung ứng (hoặc là của tổ chức phát hành) và chứng nhận quyền sở hữu một khoản tiền kèm theo đó là thu nhập được hưởng của những người sở hữu.

Trong thời gian đầu, việc ghi nhận các khoản nợ của người hoặc tổ chức cung ứng trái phiếu sẽ được thể hiện trên giấy nên trái phiếu sẽ có ý nghĩa là phiếu nhận người. Ngày nay, mặc dù vẫn được gọi là trái phiếu nhưng bên ngoài hình thức bằng giấy, các loại trái phiếu sẽ còn được thể hiện dưới các hình thức được ghi chép bằng nghiệp vụ của kế toán nên được gọi là bút toán ghi sổ.

Các thông tin về trái phiếu

Một số các thông tin về trái phiếu mà các nhà đầu tư cần phải biết khi đang muốn bắt đầu đầu tư vào hình thức này:

2.1: Giá trái phiếu

Giá trái phiếu hay còn được gọi là giá phát hành trái phiếu chính là định mức giá trị của mỗi một trái phiếu khi bắt đầu chào bán ra ngoài thị trường. Các loại trái phiếu khác nhau sẽ có các mức giá phát hành khác nhau. Thông thường mức giá khởi điểm của trái phiếu sẽ được tính toán theo các mức phần trăm của giá trị mệnh giá đó. 

Để tính toán chính xác và đưa ra mức giá của một trái phiếu chính xác là một công việc tương đối phức tạp. Cần phải dựa vào hoàn cảnh và tình hình thực tế của thị trường lúc đó, cụ thể hơn là thị trường của bên trực tiếp phát hành trái phiếu, cân nhắc và tính toán thật kỹ lưỡng. Một số các khái niệm thường gặp trong lúc ấn định mức giá phát hành trái phiếu:

• Giá đi ngang: Là mức giá trái phiếu ngang bằng với mức giá phát hành của các loại trái phiếu đó và sẽ được chào bán ra thị trường.

• Giá chiết khấu: Mệnh giá của các trái phiếu sẽ cao hơn giá phát hành. Các nhà đầu tư vào trái phiếu có thể tiến hành mua lại trái phiếu với giá thấp hơn so với mệnh giá của nó.

• Giá gia tăng: Giá bán khi phát hành ra thị trường thường sẽ cao hơn mệnh giá chính thức của trái phiếu.

Như vậy các bạn có thể thấy được việc đầu tư vào loại hình trái phiếu nên tùy thuộc vào từng thời gian nhất định, lựa chọn ra loại giá trái phiếu đầu tư thật hợp lý. Mệnh giá của trái phiếu ngoài ra còn được hiểu là giá trị được ghi ở phía trên tờ trái phiếu.

2.2: Lợi tức của trái phiếu 

Trong tiếng Anh lợi tức trái phiếu sẽ còn được viết là Bond Yield. Lợi tức của trái phiếu sẽ là giá trị lãi suất được ghi ở phía trên trái phiếu và nó sẽ không bao gồm mệnh giá của loại trái phiếu đó. Công thức để tính toán lợi tức của trái phiếu thì các bạn có thể tham khảo như sau: 

Lợi tức của trái phiếu = Số giá trị được thanh toán thưởng hàng năm / Giá trị thực của trái phiếu. 

Qua công thức chúng ta có thể thấy lợi tức của trái phiếu phụ thuộc vào hai yếu tố đó là thanh toán phiếu thưởng hàng năm và giá trị của trái phiếu. Khi giá của trái phiếu tăng lên thì lợi tức sẽ bị giảm đi đáng kể. 

Khi giá của mỗi một trái phiếu giảm xuống thì lợi tức của trái phiếu đó sẽ lại tăng lên rất cao. Đây cũng là một trong những lưu ý cho các nhà đầu tư khi mới bắt đầu tham gia vào thị trường đầu tư trái phiếu.

2.3: Thời hạn của trái phiếu

Một trái phiếu hay một loại trái phiếu nào đó sẽ luôn có thời hạn riêng biệt cho mình. Việc tìm hiểu về thời hạn của trái phiếu đối với những nhà đầu tư là việc đặc biệt quan trọng. Khái niệm “Term Bonds” sẽ được hiểu là thời hạn của một loại trái phiếu. 

Thời hạn của trái phiếu sẽ được định nghĩa là thời gian số năm mà trái phiếu đó sẽ có hiệu lực lưu hành trên thị trường. Sau thời gian đó thì các bên phát hành trái phiếu sẽ phải tiến hành thanh toán toàn bộ cả gốc lẫn toàn bộ giá trị lãi cho những người chủ đầu tư của trái phiếu đó.

Ý nghĩa thời hạn của trái phiếu là gì đối với cả bên phát hành và cả bên mua đều rất quan trọng. Thông thường thì đây chính là khoảng thời gian được tính toán bởi bên tiến hành cho phát hành trái phiếu và cũng là thời hạn mục tiêu trong kinh doanh.

Thời hạn trái phiếu sẽ có thể phản ánh rất rõ mục tiêu kinh doanh của các doanh nghiệp và trong khoảng thời gian nhận được số tiền lãi trái phiếu của những nhà đầu tư trái phiếu. 

Đối với các loại trái phiếu có thời hạn dài thường sẽ có phần lãi suất cực kỳ hấp dẫn và cao hơn nhiều so với các trái phiếu ngắn hạn. Đây cũng là một trong những mối quan hệ của thời hạn trái phiếu và lãi suất của trái phiếu được biểu thị bằng đường cong đồ thị Yield Curve.

Thị trường đầu tư trái phiếu là gì?

Thị trường trái phiếu sẽ được hiểu là một trong những nơi diễn ra các hoạt động giao dịch trao đổi mua bán các loại trái phiếu với nhiều mức giá khác nhau và được đông đảo các nhà đầu tư tiến hành tham gia. Ngoài ra còn có thêm các hình thức môi giới trái phiếu cũng như mua bán trao đổi trái phiếu trên các thị trường trái phiếu.

Thị trường trái phiếu có được các tính năng và đặc điểm riêng của nó. Do đó trên thị trường trái phiếu sẽ được chia thành rất nhiều các loại khác nhau. Tùy vào từng mục đích của việc đầu tư các nhà đầu tư sẽ biết được mình nên chọn lựa tham gia vào thị trường trái phiếu phù hợp.

Thị trường trái phiếu của chính phủ là một trong những nhân tố then chốt đảm bảo cho toàn bộ thị trường trái phiếu có thể hoạt động tốt và có được khả năng huy động nguồn vốn nhanh chóng. Trong các trường hợp nhà nước sẽ chỉ cần vốn bù đắp cho được sự thiếu hụt ngân sách, thị trường trái phiếu chính phủ sẽ còn là một trong những nơi đầu tư chủ yếu của rất nhiều người.

Đặc biệt là trong thị trường trái phiếu chính phủ thì các chủ thể tham gia sẽ được bảo vệ và có được quyền lợi rõ ràng của riêng mình. Thị trường trái phiếu chính phủ được coi là một trong những thị trường chuẩn cho hầu hết các thị trường tài chính hiện nay. 

Các trái phiếu sẽ được phát hành trên thị trường trái phiếu chính phủ chủ yếu sẽ phục vụ cho các mục đích huy động vốn theo những kế hoạch mà nhà nước đề ra. Không những thế đây còn là một nơi để giúp cho nhà nước dễ dàng quản lý được dòng tiền trên thị trường. Ngăn chặn và hỗ trợ chống lại các hiện tượng như lạm phát tài chính.

Phân biệt giữa trái phiếu và cổ phiếu

Hiện nay trên thị trường chứng khoán tương đối phổ biến cả 2 hình thức đầu tư đó là cổ phiếu và trái phiếu, tuy nhiên rất nhiều người vẫn sẽ còn nhầm lẫn giữa cả 2 hình thức này. Vì vậy, để có thể hiểu rõ hơn, các bạn có thể tiến hành theo dõi bảng so sánh ngay sau đây nhé!

Phân loại trái phiếu trên thị trường

Dựa theo những đặc điểm khác nhau, trái phiếu sẽ được phân loại dựa theo các yếu tố như sau: Lợi tức của trái phiếu, người hoặc tổ chức phát hành, hình thức trái phiếu, tính chất của trái phiếu, mức độ đảm bảo khi thanh toán.

5.1: Theo lợi tức

Phân loại các loại hình trái phiếu dựa theo phần lợi tức của nó: 

• Trái phiếu với lợi tức sẽ được thanh toán trong các kỳ có sự thay đổi, sẽ được tính toán theo một lãi suất có sự biến đổi dựa trên lãi suất tham chiếu của các trái phiếu gọi là trái phiếu có lãi suất luôn biến đổi.

• Trái phiếu khi người mua không thể nhận được lãi, nhưng lại có thể mua được với mức giá thấp hơn so với mệnh giá (mua với mức chiết khấu) và sẽ được hoàn trả bằng với mệnh giá khi nó đến thời gian đáo hạn dựa theo quy định sẽ được gọi là loại trái phiếu có lãi suất bằng không.

• Trái phiếu mà phần lợi tức sẽ được xác định dựa theo số tỷ lệ phần trăm (%) được cố định được tính theo mệnh giá hay sẽ gọi là loại trái phiếu có mức lãi suất cố định.

5.2: Theo đối tượng phát hành

Tiếp theo chúng ta có thể phân loại trái phiếu dựa theo đối tượng phát hành như sau:

• Trái phiếu doanh nghiệp: Đây sẽ là trái phiếu được những doanh nghiệp thuộc nhà nước, hoặc các công ty cổ phần, hay các  công ty trách nhiệm hữu hạn trực tiếp phát hành ra bên ngoài thị trường nhằm làm tăng nguồn vốn hoạt động.

• Trái phiếu chính phủ: Mục đích của việc phát hành này là để đáp ứng được các nhu cầu chi tiêu của Chính phủ. Nhằm huy động thêm nguồn tiền nhàn rỗi trong nhân dân, hoặc trong các tổ chức kinh tế –  xã hội. Và đây sẽ được xem là nhà phát hành có sự uy tín nhất. Do đó khi tiến hành mua trái phiếu Chính phủ cũng sẽ được xem là một trong những loại chứng khoán ít có sự rủi ro nhất.

• Trái phiếu của các ngân hàng hay tổ chức tài chính: Mục đích của việc phát hành này là nhằm tăng thêm phần nguồn vốn cho các hoạt động của ngân hàng hay tổ chức tài chính.

5.3: Theo tính chất

Bên cạnh đó, thì trái phiếu cũng sẽ được phân loại dựa trên những tính chất đặc thù riêng biệt của nó như sau: 

• Trái phiếu có thể chuyển đổi: Đây là loại trái phiếu của các công ty cổ phần, trái chủ sẽ có quyền chuyển sang hình thức cổ phiếu của công ty đó. Việc này sẽ được quy định cụ thể về vấn đề thời gian cũng như về tỷ lệ khi tiến hành mua trái phiếu.

• Trái phiếu có quyền mua cổ phiếu: Loại trái phiếu này sẽ được kèm theo phiếu cho phép các trái chủ có quyền được mua thêm một lượng nhất định cổ phiếu thuộc công ty phát hành.

• Trái phiếu có thể mua lại: Đây là loại trái phiếu sẽ cho phép người phát hành có quyền được mua lại một hay toàn bộ các loại trái phiếu khi nó đã đến hạn thanh toán.

5.4: Theo mức độ thanh toán

Cuối cùng thì hình thức phân loại trái phiếu có thể dựa vào mức độ, cũng như hình thức thanh toán của loại trái phiếu đó, ta sẽ có như sau:

• Trái phiếu đảm bảo

Đây là một trong những loại trái phiếu đảm bảo bằng việc các nhà phát hành sẽ dùng tài sản có giá trị (ví dụ như các bất động sản) làm vật để bảo đảm cho việc phát hành trái phiếu. 

Nếu các nhà phát hành đó mất đi khả năng thanh toán, thì lúc này các trái chủ sẽ có quyền thu lại và bán phần tài sản đảm bảo để có thể thu hồi số tiền mà bên phát hành vẫn còn đang nợ. Trái phiếu đảm bảo sẽ bao gồm 2 loại như sau:

+, Trái phiếu gồm tài sản cầm cố: Đây là một trong những loại trái phiếu bảo đảm khi người hoặc tổ chức phát hành sử dụng việc cầm cố tài sản có giá trị để đảm bảo thanh toán cho các trái chủ. Thông thường giá trị của phần tài sản cầm cố sẽ lớn hơn so với tổng mệnh giá của các loại trái phiếu được phát hành, nhằm đảm bảo được hoàn toàn quyền lợi cho trái chủ.

+, Trái phiếu đảm bảo bằng chứng khoán khi ký quỹ: Đây là một trong những loại trái phiếu có thể đảm bảo bằng việc các nhà phát hành sẽ đem ký quỹ sổ các chứng khoán chuyển nhượng, để có thể đảm bảo cho phần tài sản mà mình sở hữu.

• Trái phiếu không đảm bảo

Là trái phiếu được phát hành nhưng không có tài sản để làm minh chứng đảm bảo cho sự uy tín cho người hoặc tổ chức phát hành.

Có nên đầu tư vào quỹ trái phiếu không?

Qua các quá trình phân tích, cũng như tìm hiểu kỹ lưỡng chúng ta có thể thấy được các ưu điểm và các nhược điểm của loại hình đầu tư trái phiếu. Nhìn chung, về các ưu điểm thì loại hình trái phiếu sẽ có lãi suất cao hơn so với mức lãi suất tiết kiệm có cùng một kỳ hạn. 

Dễ dàng tiến hành thanh toán hoặc chuyển nhượng với các chủ thể khác nhau. Về các nhược điểm có khả năng sẽ gặp phải trong trường hợp chủ thể phát hành không thể tiến hành trả nợ. Không thể chuyển đổi hay không thể rao bán ngay với mức lợi nhuận mong muốn. Việc đầu tư sẽ cần phải có được sự mạo hiểm.

Hình thức đầu tư vào trái phiếu là một trong những hình thức nên đầu tư do có được tính chất an toàn cao hơn rất nhiều so với các hình thức đầu tư mang tính lợi nhuận cao khác. So với việc tiết kiệm thì tiến hành đầu tư vào trái phiếu sẽ làm gia tăng thêm lượng tài sản một cách nhanh chóng và chắc chắn hơn rất nhiều.

Kết luận

Trên đây là toàn bộ các thông tin và các giải đáp về vấn đề trái phiếu là gì và các đặc điểm khác nhau giữa cổ phiếu và trái phiếu mà Tikop đã tổng hợp và gửi tới các bạn. Hy vọng thông qua qua bài viết trên đã giúp các bạn có một số các kiến thức thật bổ ích giúp cho việc đầu tư của bạn có thêm thuận lợi.