Quy tắc 6 chiếc lọ là gì? Cách quản lý tài chính cá nhân hiệu quả

Quy tắc 6 chiếc lọ là gì?

Quy tắc 6 chiếc lọ (tiếng Anh: JARS Money Management System) là một phương pháp quản lý tài chính cá nhân đơn giản nhưng hiệu quả, được xây dựng trên nguyên tắc chia thu nhập thành 6 phần theo tỷ lệ cố định. Mỗi “chiếc lọ” tương ứng với một mục tiêu tài chính cụ thể như chi tiêu thiết yếu, tiết kiệm, giáo dục, đầu tư, hưởng thụ và từ thiện. Cách tiếp cận này giúp người áp dụng kiểm soát dòng tiền tốt hơn, tạo thói quen tiết kiệm, đồng thời từng bước xây dựng nền tảng tài chính ổn định và bền vững.

Phương pháp này được giới thiệu bởi T. Harv Eker, tác giả nổi tiếng của cuốn sách Secrets of the Millionaire Mind (Bí mật tư duy triệu phú). Ông đã phát triển quy tắc 6 chiếc lọ trong các chương trình huấn luyện tài chính cá nhân, với mục tiêu giúp mọi người thay đổi tư duy về tiền bạc và từng bước đạt được tự do tài chính thông qua thói quen quản lý tài chính khoa học.

Quy tắc 6 chiếc lọ giúp quản lý tài chính cá nhân hiệu quả

Cấu trúc và tỷ lệ phân bổ 6 chiếc lọ

Phương pháp quản lý tài chính theo quy tắc 6 chiếc lọ giúp bạn chia nhỏ thu nhập hàng tháng thành các khoản cụ thể, mỗi khoản có một mục đích rõ ràng theo cơ cấu và tỷ lệ phân bổ chi tiết như sau:

NEC - Chi tiêu thiết yếu (55%)

Lọ NEC là chiếc lọ lớn nhất, chiếm đến 55% tổng thu nhập, dùng để chi trả các khoản cần thiết trong cuộc sống hàng ngày như tiền ăn, nhà ở, điện nước, y tế, học phí, phương tiện di chuyển,… Đây là nhóm chi tiêu bắt buộc và không thể thiếu. Tuy nhiên, bạn cần giới hạn chi tiêu trong phạm vi này và tránh để thói quen mua sắm vượt quá tỷ lệ, bởi nếu tiêu quá 55%, bạn sẽ không còn đủ ngân sách cho các mục tiêu khác quan trọng hơn.

LTS - Tiết kiệm dài hạn (10%)

Lọ này dành riêng cho những mục tiêu lớn trong tương lai như mua nhà, mua xe, cưới hỏi, sinh con hay đi du học. Hãy trích 10% thu nhập mỗi tháng và gửi vào tài khoản tiết kiệm riêng biệt ngay khi nhận lương để đảm bảo tính kỷ luật và tránh tiêu nhầm. Việc tiết kiệm đều đặn từng tháng sẽ giúp bạn từng bước hiện thực hóa các kế hoạch dài hạn mà không bị áp lực tài chính dồn dập về sau.

EDU - Giáo dục & phát triển bản thân (10%)

Đầu tư cho bản thân luôn là khoản đầu tư sinh lời bền vững. Với 10% thu nhập, bạn có thể sử dụng để học kỹ năng mới, tham gia các khóa đào tạo chuyên sâu, đọc sách chuyên ngành hoặc phát triển tư duy. Khi kiến thức và năng lực cá nhân được nâng cao, bạn sẽ có nhiều cơ hội thăng tiến và gia tăng thu nhập trong tương lai.

PLAY - Hưởng thụ cá nhân (10%)

Cuộc sống không chỉ có tiết kiệm và làm việc. 10% thu nhập nên được dành cho những hoạt động bạn yêu thích như du lịch, mua sắm, giải trí, làm đẹp hoặc gặp gỡ bạn bè. Khoản chi này giúp bạn duy trì trạng thái tinh thần tích cực, giảm căng thẳng và tạo động lực để tiếp tục làm việc hiệu quả. Đây không phải là sự hoang phí, mà là cách thưởng cho chính mình một cách hợp lý.

FFA - Tự do tài chính (10%)

Chiếc lọ này hướng đến mục tiêu tạo ra thu nhập thụ động trong tương lai. 10% thu nhập mỗi tháng sẽ được đầu tư vào các kênh phù hợp như gửi tiết kiệm,chứng khoán, trái phiếu, bất động sản,… Số tiền này không được sử dụng cho chi tiêu thông thường mà nên được tích lũy và tái đầu tư liên tục. Càng bắt đầu sớm, bạn càng có cơ hội đạt đến tự do tài chính và sống thoải mái mà không phụ thuộc vào công việc toàn thời gian.

GIVE - Quỹ từ thiện (5%)

5% thu nhập nên được dành để giúp đỡ người khác hoặc đóng góp cho cộng đồng. Bạn có thể ủng hộ các quỹ từ thiện, giúp người thân gặp khó khăn, hoặc đơn giản là chia sẻ với người kém may mắn hơn. Việc cho đi không chỉ thể hiện trách nhiệm xã hội mà còn mang lại cảm giác hạnh phúc, biết ơn và ý nghĩa sâu sắc trong cuộc sống.

Cấu trúc và tỷ lệ phân bổ 6 chiếc lọ

Ví dụ minh họa & biến thể thực tế

Để giúp bạn hình dung rõ hơn cách áp dụng quy tắc 6 chiếc lọ trong đời sống, hãy cùng đi vào ví dụ cụ thể với hai mức thu nhập phổ biến hiện nay: 7 triệu và 20 triệu đồng/tháng.

Trường hợp 1: Thu nhập 7 triệu đồng/tháng

Với mức lương vừa đủ sống, ưu tiên hàng đầu vẫn là kiểm soát chi tiêu thiết yếu và duy trì tiết kiệm tối thiểu.

• Chi tiêu thiết yếu (NEC - 55%): 3.850.000 VNĐ
• Tiết kiệm dài hạn (LTS - 10%): 700.000 VNĐ
• Giáo dục & phát triển bản thân (EDU - 10%): 700.000 VNĐ
• Hưởng thụ cá nhân (PLAY - 10%): 700.000 VNĐ
• Tự do tài chính (FFA - 10%): 700.000 VNĐ
• Từ thiện (GIVE - 5%): 350.000 VNĐ

Gợi ý điều chỉnh linh hoạt:

• Nếu chi phí sinh hoạt tại nơi bạn sống quá cao, có thể tạm thời rút phần PLAY hoặc GIVE xuống 5% để tăng phần NEC.
• Phần FFA có thể gộp chung với LTS nếu chưa có mục tiêu đầu tư rõ ràng, miễn là vẫn duy trì tư duy tiết kiệm.

Phân bổ thu nhập 7 triệu đồng/tháng theo quy tắc 6 chiếc lọ trên app Tikop

Trường hợp 2: Thu nhập 20 triệu đồng/tháng

Khi thu nhập cao hơn, việc giữ đúng tỷ lệ giúp bạn vừa ổn định hiện tại, vừa tích luỹ cho tương lai và phát triển bản thân bền vững.

• Chi tiêu thiết yếu (NEC - 55%): 11.000.000 VNĐ
• Tiết kiệm dài hạn (LTS - 10%): 2.000.000 VNĐ
• Giáo dục & phát triển bản thân (EDU - 10%): 2.000.000 VNĐ
• Hưởng thụ cá nhân (PLAY - 10%): 2.000.000 VNĐ
• Tự do tài chính (FFA - 10%): 2.000.000 VNĐ
• Từ thiện (GIVE - 5%): 1.000.000 VNĐ

Phương pháp JARS - Quy tắc 6 chiếc lọ dành cho ai?

Thiết lập những thói quen tốt sẽ giúp bạn có một cuộc sống hạnh phúc hơn. Ai cũng có thể áp dụng quy tắc ‘6 cái lọ’ tương ứng với mức lương mình nhận được mà không cần phải có một nguồn thu nhập cao mới thực hiện nó. Bạn có thể và nên điều chỉnh tỷ lệ phần trăm từng lọ dựa trên tuổi tác, mục tiêu tài chính và những gì bạn thấy quan trọng cho cuộc sống của mình.

Bạn hãy dành ra thời gian để ngồi tình toán lại dòng tiền cá nhân của chính mình. Đầu tiên bạn hãy ghi ra số tiền mà bạn sẽ có mỗi tháng là bao nhiêu, rồi chia đều cho các tài khoản theo tỷ lệ nêu trên. Sau đó cất chúng cẩn thận vào 6 cái lọ riêng biệt. Khi bạn không có đủ tiền để chia lúc đó bạn sẽ thấy cay đắng và sẽ có động lực để tìm cách kiếm tiền nâng cao thu nhập cho bản thân.

Phương pháp JARS của quy tắc 6 chiếc lọ

Tại sao nên áp dụng quy tắc 6 chiếc lọ?

1. Vì thói quen quản lý tiền quan trọng hơn số tiền bạn có

Nhiều người cho rằng mình chưa kiếm được đủ tiền để bắt đầu quản lý tài chính. Nhưng sự thật là: bạn không cần một khoản thu nhập lớn để hình thành thói quen tài chính tốt. Quy tắc 6 chiếc lọ không yêu cầu bạn trích ra một số tiền cố định, mà là một tỷ lệ phần trăm phù hợp với mọi mức thu nhập, dù bạn đang kiếm 100 triệu hay chỉ 100 nghìn mỗi tuần.Chỉ cần 10.000đ cũng đủ để bạn bắt đầu phân bổ theo nguyên tắc này. Quan trọng không phải bạn có bao nhiêu, mà là bạn làm gì với những gì mình đang có.

2. Vì cách nhanh nhất để làm chủ tiền bạc là học cách quản lý tiền bạc

Tiền không đến với những ai tiêu xài ngẫu hứng, mà đến với người biết cách kiểm soát nó. Khi bạn thể hiện sự nghiêm túc trong việc quản lý từng đồng nhỏ nhất, bạn đang gửi một thông điệp mạnh mẽ rằng mình sẵn sàng cho nhiều hơn.Bạn càng quản lý tốt số tiền mình có, dòng tiền sẽ càng mở rộng, đó là nguyên lý của sự kỷ luật tài chính.

3. Vì đây là bước đầu tiên trên hành trình tự do tài chính

Quy tắc 6 chiếc lọ không chỉ giúp bạn kiểm soát chi tiêu mà còn thiết lập nền móng cho sự giàu có lâu dài: bạn vừa chi tiêu có kế hoạch, vừa đầu tư, học hỏi và chia sẻ. Đây không phải là công cụ tạm thời, mà là một hệ thống bạn có thể áp dụng cả đời.

4. Vì bạn hoàn toàn có thể bắt đầu ngay hôm nay

Bạn không cần chờ đến khi tài chính “ổn định” mới áp dụng. Sự ổn định sẽ đến từ chính việc bạn bắt đầu hành động. Hãy lấy 6 chiếc lọ, hoặc 6 phong bì, hoặc 6 ví điện tử và bắt đầu phân bổ thu nhập ngay từ lần tiếp theo bạn nhận tiền.

Quản lý tiền bạc là cách nhanh nhất để làm chủ tiền bạc

Ưu điểm và giới hạn của phương pháp 6 chiếc lọ

Phương pháp 6 chiếc lọ được đánh giá cao nhờ tính trực quan và khả năng áp dụng linh hoạt trong nhiều tình huống tài chính cá nhân. Tuy nhiên, như bất kỳ phương pháp nào, nó vẫn có những giới hạn nhất định nếu không được điều chỉnh phù hợp với thực tế.

Ưu điểm

• Dễ hiểu, dễ áp dụng: Chia theo tỷ lệ phần trăm giúp người mới bắt đầu không bị rối, không cần kiến thức tài chính phức tạp.
• Phù hợp với mọi mức thu nhập: Bất kể bạn kiếm được bao nhiêu, vẫn có thể thực hành đều đặn vì tỷ lệ linh hoạt thay vì con số cố định.
• Quản lý tiền có hệ thống: Giúp kiểm soát tốt chi tiêu, duy trì tiết kiệm, đầu tư và phát triển bản thân một cách cân bằng.
• Tạo nền tảng cho tự do tài chính: Hướng người dùng đến việc hình thành thói quen tài chính lành mạnh, thay vì sống theo cảm tính.

Giới hạn

Ứng dụng & công cụ hỗ trợ

Để giúp việc áp dụng quy tắc 6 chiếc lọ trở nên dễ dàng và thực tế hơn trong bối cảnh công nghệ số, bạn có thể tận dụng các ứng dụng tài chính và ngân hàng số đang phổ biến tại Việt Nam. Ngoài ra, việc duy trì phương pháp này còn phụ thuộc vào cách bạn điều chỉnh theo từng giai đoạn thu nhập, thay vì cứng nhắc làm theo một khuôn mẫu duy nhất.

Các app & ngân hàng hỗ trợ 

• Tikop: Ứng dụng đầu tư tích lũy với tính năng chia mục tiêu theo từng kế hoạch, phù hợp cho các lọ LTS (tiết kiệm dài hạn) và FFA (đầu tư tài chính).
• Timo: Ngân hàng số cho phép tạo nhiều “Goal Save” để chia nhỏ khoản tiền theo từng mục tiêu khác nhau, dễ dàng áp dụng cho tất cả 6 lọ.
• MoMo: Ví điện tử có tính năng tạo “Heo đất” với nhiều mục tiêu song song, phù hợp với các khoản tiết kiệm, giáo dục, và thậm chí cả lọ từ thiện.
• Cake by VPBank hoặc Ubank: Ngân hàng số có thể tạo nhiều tài khoản phụ để bạn phân chia dòng tiền rõ ràng, không lẫn lộn chi tiêu.

Mẹo duy trì và tối ưu theo từng giai đoạn thu nhập

Không phải ai cũng có mức thu nhập ổn định hoặc cao ngay từ đầu, do đó, tính linh hoạt là yếu tố quyết định việc bạn duy trì được phương pháp này lâu dài. Dưới đây là một số gợi ý:

• Giai đoạn thu nhập thấp: Ưu tiên giữ lại tỷ lệ chi tiêu thiết yếu (NEC), có thể giảm tạm thời phần PLAY hoặc GIVE. Dù tiết kiệm ít nhưng vẫn nên duy trì để không đánh mất thói quen.
• Khi thu nhập tăng dần: Thay vì tăng chi tiêu, hãy tăng phần LTS hoặc FFA để tích lũy mạnh hơn cho mục tiêu lớn. Đây là giai đoạn quan trọng để bứt tốc tài chính.
• Giai đoạn có biến cố hoặc chi phí lớn: Có thể linh hoạt hoán đổi ngắn hạn giữa các lọ, nhưng nên ghi chép rõ ràng và đặt mục tiêu hoàn trả sớm sau khi vượt qua giai đoạn khó khăn.
• Sử dụng tự động hóa: Đặt lịch chuyển khoản tự động mỗi tháng vào từng tài khoản phụ hoặc quỹ đầu tư để giảm nguy cơ “quên” hoặc tiêu nhầm.

Quan trọng nhất, hãy xem việc quản lý tài chính như một kỹ năng sống – càng luyện tập, bạn sẽ càng làm chủ được tiền bạc và tự tin hơn trong mọi quyết định liên quan đến tài chính cá nhân.

Ứng dụng quản lý tài chính, giúp bạn áp dụng quy tắc 6 chiếc lọ hiệu quả hơn

Câu hỏi thường gặp

Quy tắc 6 chiếc lọ bắt nguồn từ đâu?

Phương pháp quản lý tiền 6 chiếc lọ (JARS Money Management System) được giới thiệu bởi T. Harv Eker, tác giả của cuốn Secrets of the Millionaire Mind. Đây là mô hình tài chính cá nhân nổi tiếng toàn cầu, được ông sử dụng trong các khóa huấn luyện để giúp học viên hình thành tư duy quản lý tiền đúng đắn và bền vững. Mục tiêu không chỉ là kiểm soát chi tiêu mà còn hướng đến tự do tài chính.

Có nên bắt đầu với biến thể 5 lọ hay 6 lọ nguyên bản?

Tốt nhất bạn nên bắt đầu với 6 lọ nguyên bản để rèn luyện tư duy tài chính toàn diện, bao gồm cả tiết kiệm, đầu tư, giáo dục và chia sẻ. Tuy nhiên, nếu bạn mới bắt đầu và thu nhập còn hạn chế, việc tạm thời rút gọn còn 5 lọ (chẳng hạn gộp FFA vào LTS hoặc hoãn lọ GIVE) là hoàn toàn có thể. Quan trọng nhất vẫn là duy trì thói quen phân bổ tiền có chủ đích, sau đó nâng dần lên 6 lọ đầy đủ khi điều kiện cho phép.

Khi nào nên điều chỉnh tỷ lệ các lọ?

Tốt nhất nên bắt đầu với 6 lọ nguyên bản để rèn luyện tư duy tài chính toàn diện – bao gồm cả tiết kiệm, đầu tư, giáo dục và chia sẻ. Tuy nhiên, nếu bạn mới bắt đầu và thu nhập còn hạn chế, việc tạm thời rút gọn còn 5 lọ (chẳng hạn gộp FFA vào LTS hoặc hoãn lọ GIVE) là hoàn toàn có thể. Quan trọng nhất vẫn là duy trì thói quen phân bổ tiền có chủ đích, sau đó nâng dần lên 6 lọ đầy đủ khi điều kiện cho phép.

Phương pháp này giúp đạt tự do tài chính khi nào?

Không có một mốc thời gian cố định. Tự do tài chính đến khi khoản thu nhập thụ động từ đầu tư đủ để chi trả cho cuộc sống mà bạn mong muốn. Nếu bạn kiên trì với nguyên tắc 6 lọ, đặc biệt là duy trì đều đặn quỹ đầu tư (FFA) và tiết kiệm dài hạn (LTS), bạn sẽ từng bước xây dựng nền tảng tài chính vững chắc. Với thu nhập ổn định và kỷ luật tài chính tốt, nhiều người có thể bắt đầu cảm nhận được sự “tự do” sau vài năm áp dụng.

Và cuối cùng, điều quan trọng nhất là phải nghiêm túc và cam kết thực hiện việc chia tiền vào 6 lọ trước khi sử dụng chúng vào mỗi tháng nhé. Hãy bắt đầu hình thành thói quen ngay từ bây giờ, đừng tự nói với bản thân là ‘Tôi không có thời gian để phân chia’ hay ‘Tôi sẽ làm nó vào tháng sau’. Còn chần chừ gì nữa mà không lên kế hoạch vì một tương lai tự do tài chính cá nhân. Theo dõi Tikop để xem thêm các bài viết về các kiến thức tài chính khác nhé!