Tự doanh chứng khoán là gì? Các quy định về tự doanh chứng khoán

Tự doanh chứng khoán là gì?

Khái niệm tự doanh chứng khoán

Căn cứ quy định tại Khoản 30 Điều 4 Luật Chứng khoán 2019, tự doanh chứng khoán là việc công ty chứng khoán mua, bán chứng khoán cho chính mình. Theo đó, đây là một nghiệp vụ đặt biệt cho phép công ty chứng khoán mua bán chứng khoán cho chính mình nhằm mục đích thu lợi nhuận hoặc chênh lệch giá trên thị trường.

Tự doanh chứng khoán là gì?

Tự doanh chứng khoán tiếng Anh là gì?

Tự doanh chứng khoán tiếng Anh gọi là Proprietary trading hay Prop trading.

>> Xem thêm: Đầu tư chứng khoán là gì? Hướng dẫn cách đầu tư chứng khoán

Mục đích của tự doanh chứng khoán

Mang lại lợi nhuận cao từ chênh lệch giá

Vì công ty chứng khoán là một tổ chức chuyên nghiệp và có nhiều ưu thế về nguồn lực tài chính hơn hẳn các nhà đầu tư cá nhân nên việc tự doanh chứng khoán có khả năng mang lại lợi nhuận cao từ chênh lệch cho chính công ty. Tuy nhiên, vẫn có những quy định pháp luật và điều kiện bắt buộc đối với loại hình này nhằm tránh hành vi thao túng thị trường của các công ty chứng khoán.

Điều tiết thị trường chống biến động giá

Tự doanh chứng khoán còn có thể sử dụng như một công cụ để điều tiết thị trường và chống biến động giá. Theo đó, Hiệp hội chứng khoán sẽ là đơn vị kết nối các công ty môi giới chứng khoán và đưa ra chiến lược điều tiết nhằm chống các biến động xấu về giá.

Tự doanh chứng khoán giúp điều tiết thị trường.

Đầu tư góp vốn mua chứng khoán 

Bằng cách mua cổ phiếu hoặc trái phiếu của các doanh nghiệp khác, các công ty chứng khoán sẽ có thể đầu tư vào các doanh nghiệp đó và chia sẻ lợi nhuận hoặc mất mát từ từ việc đầu tư. Quyết định đầu tư góp vốn cũng mang lại mức độ rủi ro nhất định, vì lẽ đó các công ty chứng khoán cần phải đánh giá kỹ các rủi ro liên quan đến đầu tư và cân nhắc kỹ trước khi quyết định đầu tư vào một doanh nghiệp cụ thể.

Dự trữ chứng khoán, đảm bảo cung ứng

Các công ty chứng khoán cần tính toán và cân đối để có thể mua dự trữ chứng khoán và đảm bảo khả năng cung ứng cho những yêu cầu cần thiết khác. Đảm bảo thanh khoản là mục tiêu cần thiết.

Đặc điểm chính của tự doanh chứng khoán 

Danh mục chứng khoán đa dạng

Các công ty chứng khoán có khả năng đầu tư vào nhiều loại sản phẩm chứng khoán khác nhau bởi nguồn vốn đầu tư lớn của mình. Đây là một điểm lợi thế của các công ty chứng khoán, giúp công ty có thể phân bổ nguồn vốn đầu tư và tăng tính đa dạng nhằm giảm thiểu rủi ro.

Mang tính rủi ro cao

Giá cả của các sản phẩm chứng khoán có thể bị biến động mạnh mẽ và có nhiều đối tượng có thể tác động dẫn đến giá cả có thể biến đổi khó lường trước được. Theo đó, nghiệp vụ tự doanh chứng khoán cũng không phải là một ngoại lệ của các rủi ro này.

Tự doanh chứng khoán cũng tiềm ẩn nhũng rủi ro.

Thể hiện năng lực của doanh nghiệp

Các công ty chứng khoán thực hiện nghiệp vụ tự doanh chứng khoán yêu cầu phải có kiến thức và kinh nghiệm, chuyên môn cao về thị trường và phương pháp đầu tư. Bởi mỗi loại sản phẩm chứng khoán đều có rủi ro riêng nên việc công ty chứng khoán cần phải hiểu rõ các sản phẩm này là bắt buộc để có thể đưa ra các quyết định đầu tư hiệu quả.

Mua bán dưới danh nghĩa khách hàng

Sử dụng danh nghĩa khách hàng và nhà đầu tư để thực hiện giao dịch mua bán chứng khoán. Đây là một đặc điểm nổi bật của tự doanh chứng khoán.

Doanh thu đến từ hoa hồng và phí

Các doanh nghiệp tự doanh chứng khoán kiếm lợi nhuận từ hoa hồng và phí giao dịch mà họ thu từ khách hàng bao gồm phí mua bán, phí quản lý danh mục, và các khoản chi phí khác. Doanh thu này là nguồn tài chính quan trọng để duy trì hoạt động của công ty chứng khoán tự doanh.

Hình thức giao dịch tự doanh chứng khoán hiện nay

Giao dịch trực tiếp

Trong giao dịch trực tiếp, chủ thể thực hiện sẽ là 2 công ty chứng khoán hoặc khách hàng, nhà đầu tư thông qua thương lượng. Đối tượng áp dụng hình thức này là chứng khoán niêm yết thị trường OTC.

Có 2 hình thức giao dịch tự doanh chứng khoán.

Giao dịch gián tiếp 

Trong giao dịch gián tiếp, nhà đầu tư đặt lệnh giao dịch trên sở giao dịch chứng khoán. Công ty môi giới chứng khoán sẽ đứng ở vị trí khách hàng.

6 phương thức tự doanh chứng khoán phổ biến

Đầu tư vào ngân quỹ

Tất cả các doanh nghiệp đều cần dự trữ tiền mặt để phục vụ các nhu cầu của doanh nghiệp. Ngoài ra, doanh nghiệp còn có thể dự trữ dưới dạng gửi tiết kiệm hoặc chứng khoán ngắn hạn.

Loại hình tự doanh để đầu cơ

Doanh nghiệp tự doanh chứng khoán sẽ chấp nhận rủi ro về giá để kiếm lợi nhuận. Việc doanh nghiệp thực hiện mua chứng khoán số lượng lớn giá thấp và bán với giá cao trong tương lai (tương tự như đầu cơ) sẽ là phương thức thu lợi nhuận của doanh nghiệp.

Có nhiều phương thức tự doanh chứng khoán.

Tự doanh đầu tư vào chênh lệch giá

Đây là hoạt động đầu tư ngắn hạn của công ty môi giới chứng khoán. Doanh nghiệp sẽ mua với giá thấp và bán với giá cao để ăn chênh lệch.

Tự doanh giữ quyền kiểm soát

Đây là hoạt động nhằm mục đích thao túng hoặc nắm quyền kiểm soát một tổ chức phát hành nào đó. Để thực hiện hoạt động này yêu cầu doanh nghiệp phải có tiềm lực kinh tế đủ mạnh và cán bộ có trình độ cao để có thể kiểm soát tổ chức và thu về lợi nhuận.

Tự tạo lập thị trường

Công ty chứng khoán sẽ phải chấp nhận rủi ro để nắm giữ chứng khoán mới, với khối lượng và thời gian nhất định. Mục đích của hoạt động này là nhằm thúc đẩy và tạo ra thị trường giao dịch cho chứng khoán đó.

Cần phải có tiềm lực kinh tế nhất định để tự tạo lập thị trường.

Tự doanh đầu tư có phòng vệ

Công ty chứng khoán sẽ sử dụng các công cụ phòng vệ: future, swap, option… để loại trừ các rủi ro từ các hoạt động đầu tư khác. Trước sự biến động bất thường của thị trường chứng khoán, các công cụ này có thể bảo vệ nhà đầu tư tránh các rủi ro.

>> Xem thêm: 8 cách đầu tư tài chính hiệu quả nhất năm 2023

Những yêu cầu đặt ra với doanh nghiệp tự doanh chứng khoán

Một số yêu cầu cho doanh nghiệp khi tự doanh chứng khoán là:

• Tách riêng môi giới và tự doanh chứng khoán: Công ty môi giới chứng khoán thực hiện đồng thời nghiệp vụ môi giới và tự doanh chứng khoán cần có những quy định tách biệt 2 hoạt động này.
• Ưu tiên quyền lợi khách hàng: Công ty tự doanh chứng khoán cần thực hiện nghiệp vụ nhưng cần ưu tiên quyền lợi của khách hàng đầu tiên, đảm bảo sự công bằng. Các lệnh giao dịch của khách hàng cần được xử lý trước lệnh của công ty.
• Hướng đến mục đích chính là bình ổn giá chứng khoán trên thị trường.
• Tạo tính thanh khoản: Hoạt động tự doanh cần tạo ra tính thanh khoản, nhu cầu mua bán giao dịch cho thị trường.

Doanh nghiệp tự doanh chứng khoán phải đáp ứng một số yêu cầu.

Quy định tự doanh chứng khoán cho các doanh nghiệp

Tự doanh chứng khoán cần đảm bảo:

• Công ty cần có đủ tiền hoặc chứng khoán để thanh toán sau khi đã ưu tiên khách hàng.
• Thực hiện tự doanh dưới danh nghĩa của công ty môi giới, không thực hiện dưới danh nghĩa của bên thứ 3, không cho phép người khác sử dụng tài khoản tự doanh của mình.
• Các trường hợp không phải là tự doanh: Mua hoặc bán cổ phiếu của chính mình, mua hoặc bán chứng khoán do sửa lỗi giao dịch.
• Công ty chứng khoán cần ưu tiên khách hàng. Đồng thời công khai với khách hàng mình là đối tác trong các giao dịch thỏa thuận.
• Nếu lệnh mua của khách hàng ảnh hưởng đến giá mã chứng khoán đó, yêu cầu công ty không được mua, bán cùng loại chứng khoán đó hoặc không được tiết lộ thông tin với bên thứ 3.
• Nếu khách hàng đặt lệnh giới hạn, cần phải ưu tiên lệnh của khách hàng, công ty không được mua bán cùng chiều với loại chứng khoán đó, đồng thời mức giá không được phép bằng hoặc tốt hơn mức giá nhà đầu tư đưa ra.

Doanh nghiệp tự doanh chứng khoán cần đáp ứng một số quy định.

>> Xem thêm: Thông tin về các loại chứng khoán trên thị trường Việt Nam hiện nay mà nhà đầu tư cần biết

Quy trình thực hiện tự doanh chứng khoán của doanh nghiệp

Tự doanh chứng khoán gồm các bước sau:

• Bước 1: Xây dựng chiến lược: doanh nghiệp cần xác định cụ thể chiến lược đầu tư, đồng thời lựa chọn lĩnh vực đầu tư phù hợp.
• Bước 2: Tìm kiếm cơ hội đầu tư: rất nhiều cơ hội đầu tư đến từ các thị trường thị trường đã niêm yết hoặc chưa niêm yết, phát hành hoặc lưu thông,...
• Bước 3: Đánh giá tiềm năng: tiến hành phân tích thị trường, đánh giá cơ hội để đưa ra kết luận về đầu tư.
• Bước 4: Thực hiện giao dịch: tuân thủ đúng quy định của pháp luật.
• Bước 5: Quản lý hoạt động đầu tư: theo dõi biến động thị trường, quản lý nguồn vốn, đánh giá các cơ hội.

Có 5 bước để thực hiện tự doanh chứng khoán.

Phân biệt tự doanh chứng khoán và môi giới chứng khoán

Những câu hỏi thường gặp về tự doanh chứng khoán 

Tại sao doanh nghiệp tư nhân không được phát hành chứng khoán?

Doanh nghiệp tư nhân không được phát hành chứng khoán vì bị hạn chế về vốn điều lệ, quy mô hoạt động, số lượng thành viên trong doanh nghiệp.

Ai có thể tự doanh chứng khoán?

Công ty chứng khoán là chủ thể tiến hành tự doanh chứng khoán.

Tự doanh chứng khoán có rủi ro không?

Tự doanh chứng khoán mang lại tiềm năng lợi nhuận cao nhưng cũng đối mặt với nhiều rủi ro, đặc biệt là rủi ro mất vốn.

Hy vọng bài viết trên đã cung cấp đầy đủ thông tin cần thiết về tự doanh chứng khoán. Đừng quên theo dõi Tikop để không bỏ lỡ kiến thức chứng khoán bổ ích nhé!