Thông tin về các loại chứng khoán trên thị trường Việt Nam hiện nay mà nhà đầu tư cần biết

Khái niệm về các loại chứng khoán

Chứng khoán là một trong những bằng chứng để xác nhận việc sở hữu hợp pháp của cá nhân hoặc tổ chức sở hữu đó với loại tài sản hoặc phần vốn của công ty hay tổ chức đã tiến hành phát hành trước đó. Chứng khoán có thể được phát hành ở dưới hình thức chứng chỉ, hoặc bút toán ghi sổ hay có thể là dữ liệu điện tử.

Cụ thể, một cổ phần sẽ đại diện cho quyền được sở hữu hợp pháp của một doanh nghiệp. Các tập đoàn sẽ bắt đầu phát hành cổ phiếu dưới hai hình thức là: cổ phiếu thông thường hoặc cổ phiếu ưu đãi. Cổ phiếu khi đã được hoán đổi cho nhau thì sẽ được gọi với tên là “chứng khoán”. 

Như vậy, khi các bạn đầu tư vào thị trường các loại chứng khoán thì có nghĩa là các bạn đang mua lại quyền sở hữu một phần tài sản hay một phần vốn của doanh nghiệp phát hành.

Hiểu rõ về chứng khoán

Đặc điểm của chứng khoán

Chứng khoán có tổng 3 đặc điểm chính, phải kể đến như sau:

• Có tính thanh khoản: Việc này có nghĩa là chứng khoán sẽ có thể được chuyển đổi thành dạng tiền mặt. Cổ phiếu là một loại sản phẩm có được tính thanh khoản cao nhất trong toàn bộ thị trường chứng khoán.

• Có tính sinh lời: Các loại chứng khoán thường sẽ có khả năng mang lại một nguồn thu nhập không cố định cho các chủ sở hữu, cao hay thấp sẽ tùy vào từng thời điểm diễn ra giao dịch.

• Có tính rủi ro: Việc diễn ra các hoạt động giao dịch và sở hữu chứng khoán sẽ có khả năng khiến cho chủ sở hữu bị giảm đi nguồn thu nhập thậm chí là nguồn vốn.

Chứng khoán có khả năng sinh lời cao

Các loại chứng khoán trên thị trường

Cùng Tikop tìm hiểu về các loại chứng khoán phổ biến đang hiện có mặt trên thị trường giao dịch tại Việt Nam qua các thông tin trong phần sau đây.

3.1 Cổ phiếu

Cổ phiếu hay còn gọi là chứng khoán vốn. Đây là một trong những loại chứng khoán được biết đến như một loại giấy chứng nhận số tiền mà các nhà đầu tư đã tiến hành đóng cho doanh nghiệp phát hành. 

Việc mua cổ phiếu nhằm mục đích xác nhận các quyền sở hữu một hay một số lượng cổ phần nhất định của công ty. Trên thị trường hiện nay luôn có hai loại cổ phiếu phổ biến, phải kể đến chính là cổ phiếu thường và cổ phiếu ưu đãi.

• Cổ phiếu thường hay còn gọi là cổ phiếu phổ thông:

+, Được dùng để xác định quyền sở hữu của tất cả cổ đông.

+, Những người nắm giữ cổ phiếu này sẽ có quyền được quản lý và kiểm soát công ty hay có thể tham gia vào các cuộc họp hội đồng quản trị, cũng như tiến hành bỏ phiếu quyết định vào các vấn đề lớn của công ty.

+, Trường hợp các công ty phá sản, cổ đông sẽ được chia phần từ số tiền còn lại sau khi đã hoàn trả các khoản nợ và cổ phiếu ưu đãi.

• Cổ phiếu ưu đãi:

+, Có thể bao gồm: cổ phiếu ưu đãi cổ tức, hoặc ưu đãi biểu quyết, hay ưu đãi hoàn lại.

+, Người nắm giữ sẽ có thể nhận được các ưu đãi về cổ tức được xác định bằng một số tiền nhất định đã được in trên cổ phiếu hoặc là tính theo tỷ lệ phần trăm cố định theo đúng mệnh giá cổ phiếu.

+, Lợi thế cổ phiếu ưu đãi là sẽ được hoàn trả trước cổ phiếu thường. Tuy nhiên, các loại cổ phiếu ưu đãi lại không có quyền được tham gia bỏ phiếu, hay kiểm soát hoạt động.

Cổ phiếu bản in kiểu cũ

3.2 Trái phiếu

Trái phiếu là một trong các loại chứng khoán nợ sẽ thể hiện công ty phát hành là đang nợ bạn một số tiền nhất định. Các bạn sẽ không sở hữu cổ phần của các công ty này như trường hợp sở hữu cổ phiếu. Khi đến ngày đáo hạn, các nhà phát hành trái phiếu sẽ có nghĩa vụ hoàn trả lại cho các đầu tư phần trái phiếu cả gốc lẫn lãi.

Ở Việt Nam hiện nay, trái phiếu có thể phân loại ra theo rất nhiều một số cách khác nhau. Các loại chứng khoán này sẽ có thể phân được chia theo một trong ba cách sau:

• Phân chia theo chủ thể phát hành và bao gồm: Trái phiếu Chính phủ, hay trái phiếu doanh nghiệp và các loại trái phiếu địa phương.

• Phân chia theo tính chất chuyển đổi sẽ bao gồm: Các loại trái phiếu chuyển đổi và có thể là trái phiếu không chuyển đổi.

• Phân chia theo các hình thức trả lãi có trái phiếu là lãi cố định, trái phiếu chiết khấu và các loại trái phiếu thả nổi.

Tờ trái phiếu trị giá một triệu đồng có kỳ hạn 5 năm

3.3 Chứng chỉ quỹ

Theo các quy định tại Khoản 4 Điều 6 của Luật Chứng khoán, chứng chỉ quỹ (CCQ) là một trong các loại chứng khoán có thể dùng để xác nhận toàn bộ quyền sở hữu của các nhà đầu tư đối với một phần vốn góp trong các quỹ đại chúng.

Như vậy về mặt bản chất thì việc đầu tư vào chứng chỉ quỹ là một trong các hình thức đầu tư trên thị trường các loại chứng khoán. Nhưng thay vì bản thân các bạn tự tìm hiểu, phân tích các số liệu để chọn và mua cho đúng loại cổ phiếu, trái phiếu tiềm năng. Bạn sẽ gửi lại nguồn vốn của mình cho tất cả các Quỹ đại chúng – nơi đó sẽ có các chuyên gia tài chính, để họ hỗ trợ việc đầu tư giúp bạn.

Bằng việc mua các chứng chỉ quỹ, các bạn đã có cơ hội để trở thành một trong những “người góp vốn” chung của các Quỹ đó. Giá trị của các chứng chỉ quỹ này sẽ tăng lên khi các quỹ đầu tư này hoạt động hiệu quả và ngược lại.

Chứng chỉ quỹ là hình thức đầu tư an toàn

3.4 Chứng khoán phái sinh

Chứng khoán phái sinh hay còn được gọi là hợp đồng quyền chọn, hay hợp đồng tương lai… Trên thực tế, các loại chứng khoán loại như thế này sẽ không có giá trị nội tại mà hoàn toàn phụ thuộc vào giá của một hay rất nhiều các loại tài sản cơ sở. 

Khi cả hai bên đều đi đến sự cam kết, thống nhất về các quyền và nghĩa vụ đối với một loại tài sản ở một thời điểm cụ thể trong tương lai thì đó sẽ là sự thể hiện của các loại chứng khoán phái sinh.

Việc sử dụng các loại chứng khoán phái sinh sẽ giúp ngăn chặn tối đa rủi ro về mức giá giao dịch ở trong tương lai. Do có được sự thống nhất của cả hai bên từ hiện tại nên sau này cho dù có bất cứ sự thay đổi nào, mức thanh toán cũng sẽ luôn đúng theo mức đã được đề ra trong quá khứ.

Có rất nhiều các loại chứng khoán phái sinh trên thế giới. Tuy nhiên, chứng khoán phái sinh tại Việt Nam trong thời điểm hiện tại sẽ chỉ có hợp đồng tương lai chỉ số VN30. Sự thay đổi về mặt giá trị của hợp đồng phái sinh sẽ hoàn toàn phụ thuộc vào các biến động của chỉ số VN30 ở trên thị trường chứng khoán cơ sở.

Chứng khoán phái sinh hay hợp đồng quyền chọn

Có nên đầu tư vào các loại chứng khoán không?

Để biết hình thức đầu tư này có thật sự phù hợp với mình không, các nhà đầu tư cần phải cân nhắc tất cả các lợi ích có thể đạt được, cũng như các rủi ro tiềm ẩn từ các loại chứng khoán. Cụ thể như sau:

4.1 Lợi ích của đầu tư chứng khoán

Một số các lợi ích khi tiến hành đầu tư chứng khoán như sau: 

• Nhận được nguồn lợi nhuận từ việc chênh lệch giá trị giữa các giá bán và giá mua thời điểm ban đầu của các loại chứng khoán.

• Được chia phần cổ tức hàng năm khi tình hình công ty tăng trưởng tốt, đây có thể trở thành một nguồn thu nhập thụ động cho các nhà đầu tư.

• Bảo tồn được toàn bộ giá trị tài sản, hạn chế tối đa việc tiền bị mất giá.

• Quyền lợi được quản trị công ty: Khi đã sở hữu cho mình cổ phiếu đồng nghĩa với việc các bạn sẽ là một phần của doanh nghiệp đó, sẽ có nghĩa vụ cũng như quyền lợi của một cổ đông, ảnh hưởng tới hầu hết các quyết định về quá trình vận hành, phương án kinh doanh, tình hình nhân sự, định hướng phát triển,...

• Đầu tư vào các loại chứng khoán sẽ không yêu cầu một nguồn vốn lớn như các hình thức đầu tư khác. Việc tiến hành tham gia thị trường chứng khoán cũng rất đơn giản.

• Cơ hội đầu tư cực kỳ tiềm năng: Khi thị trường các loại chứng khoán đã phát triển tốt thì giá cổ phiếu sẽ tăng, tuy vậy, khi thị trường gặp biến động bị suy giảm, cơ hội từ những mã cổ phiếu khác vẫn sẽ xuất hiện để cho các bạn lựa chọn.

Chứng khoán mang lại nguồn thu nhập thụ động

4.2 Rủi ro khi đầu tư chứng khoán

Đầu tư vào các loại chứng khoán là không hề dễ dàng, ngay cả các chuyên gia đầu tư tài chính có nhiều kiến thức, kinh nghiệm và kỹ năng phân tích thì vẫn không hoàn toàn tránh được các rủi ro.

• Rủi ro từ việc biến động thị trường: Đây sẽ là phần rủi ro chính và chiếm phần lớn trong toàn bộ quá trình đầu tư, phải kể đến là sự biến động giảm giá các loại chứng khoán trong các giai đoạn ngắn hạn sẽ ảnh hưởng đến giá trị của các cổ phiếu được hiện hành hoặc là giá trị cổ phiếu đã được phát hành ngay tại thời điểm đó.

• Rủi ro về mặt thông tin: Thị trường các loại chứng khoán sẽ có tính minh bạch thấp, có các hiện tượng gian lận vẫn thường xuyên xảy ra. Vì thế, các nhà đầu tư chứng khoán cần phải cố gắng tìm hiểu, cũng như trau dồi thêm các kiến thức cũng như các nhận định, để đưa ra được phán đoán thị trường từ đó mới có các quyết định đầu tư đúng đắn.

• Rủi ro chất lượng và các quy định: Xem xét kỹ càng các loại hợp đồng khi tiến hành mở tài khoản đầu tư chứng khoán thông qua một công ty môi giới chứng khoán nào đó. Vì các điều khoản đó sẽ ảnh hưởng tương đối lớn đến những bước đi sau này trong việc đầu tư ở tương lai.

Chứng khoán tiềm ẩn nhiều rủi ro từ thị trường

Những lưu ý quan trọng khi đầu tư chứng khoán

Theo các thống kê thì có đến 90% người chơi chứng khoán gặp tình trạng thua lỗ bởi họ bị thiếu nguyên tắc và không biết tìm hiểu kỹ.  Hãy luôn ghi nhớ các lưu ý sau để có thể tránh được việc đầu tư thua lỗ:

• Cần theo dõi tình hình thị trường chứng khoán thường xuyên: Nắm bắt được các thông tin về thị trường thường xuyên, liên tục sẽ giúp các nhà đầu tư có cơ sở để tiến hành phân tích và đặt lệnh phù hợp. Không chỉ theo dõi các bảng điện tử, nhà đầu tư sẽ còn cần nắm được các thông tin về những yếu tố tác động đến chính trị, xã hội, hay các chính sách của nhà nước để có những điều chỉnh kịp thời.

• Đầu tư vào nhiều loại cổ phiếu cùng lúc, hoặc có thể là nhiều công ty khác nhau, đừng bao giờ bỏ hết toàn bộ trứng vào một rổ. Đa dạng hóa  danh các mục đầu tư là cách để đảm bảo an toàn, cũng như cân bằng nguồn lợi nhuận.

• Hãy lựa chọn đúng các chuyên gia tư vấn các loại chứng khoán giỏi để có thể tham khảo các quyết định. Ngày nay, các bạn có thể dùng những phần mềm hỗ trợ phân tích kỹ thuật nhưng vẫn không thể hoàn toàn sánh bằng các kinh nghiệm thực tế và sự nhạy cảm từ những chuyên gia.

• Luôn học hỏi các kiến thức mới từ sách vở và các người đi trước. Nếu có điều kiện, các bạn hãy đăng ký tham gia vào một số khóa học hoặc những buổi hội thảo có chủ đề về đầu tư chứng khoán.

• Giao dịch đúng theo các nguyên tắc đã đặt ra, tránh để tâm lý đám đông làm ảnh hưởng và lung lay đến các quyết định đầu tư.

• Có kế hoạch cụ thể để chốt lời và cắt lỗ, tuân thủ nghiêm ngặt các kế hoạch đã đặt ra.

• Tránh việc quá tự tin về bản thân dẫn đến những quyết định bảo thủ, tránh tối đa việc đầu tư theo đám đông.

Lưu ý theo dõi biến động liên tục để nắm bắt thị trường

Chứng khoán nhìn chung là một lĩnh vực tương đối đa dạng và hấp dẫn. Hy vọng với các nội dung ở bài viết trên đây của Tikop đã giúp bạn hiểu rõ hơn về các loại chứng khoán hiện nay trên thị trường. Nếu các bạn còn chưa tự tin về khả năng đầu tư của mình hiện tại thì đừng quên tìm hiểu thêm các bài viết về tài chính và đầu tư hữu ích của chúng tôi nhé.