Khớp lệnh là gì? Nguyên tắc khớp lệnh chứng khoán cho nhà đầu tư

Khớp lệnh là gì?

Khái niệm khớp lệnh

Khớp lệnh là quá trình kết nối các bên mua và bán chứng khoán để thực hiện giao dịch trên sàn giao dịch. Khi một nhà đầu tư muốn mua hoặc bán chứng khoán, họ sẽ đặt lệnh mua hoặc lệnh bán với một số lượng và giá cụ thể. Quá trình khớp lệnh xảy ra khi có một lệnh mua và lệnh bán có điều kiện khớp nhau.

Điều kiện này thường bao gồm giá cả và số lượng chứng khoán cần mua/bán. Khi một lệnh mua và lệnh bán khớp nhau, giao dịch được thực hiện và thông tin về giá cả, số lượng và các bên tham gia được ghi lại.

Khớp lệnh là quá trình kết nối các bên mua và bán chứng khoán để thực hiện giao dịch trên sàn giao dịch

Xem thêm: Đầu tư chứng khoán là gì? Hướng dẫn cách đầu tư chứng khoán

Ví dụ về khớp lệnh chứng khoán

Giả sử trên sàn giao dịch có hai nhà đầu tư, A và B, đặt lệnh mua và lệnh bán chứng khoán ABC như sau:

• Nhà đầu tư A đặt lệnh mua 100 cổ phiếu ABC với giá 10 đồng mỗi cổ phiếu.
• Nhà đầu tư B đặt lệnh bán 50 cổ phiếu ABC với giá 12 đồng mỗi cổ phiếu.

Khi quá trình khớp lệnh xảy ra, hệ thống giao dịch sẽ so sánh các lệnh mua và lệnh bán dựa trên giá và thời gian ưu tiên. Trong trường hợp này, có một điểm khớp giữa lệnh mua và lệnh bán:

Nhà đầu tư A mua 50 cổ phiếu ABC từ nhà đầu tư B với giá 12 đồng mỗi cổ phiếu.
Kết quả của quá trình khớp lệnh sẽ là nhà đầu tư A mua được 50 cổ phiếu ABC từ nhà đầu tư B với giá 12 đồng mỗi cổ phiếu. Số cổ phiếu còn lại trong lệnh mua của A (50 cổ phiếu) và lệnh bán của B (50 cổ phiếu) vẫn chưa được khớp lệnh và có thể tiếp tục lưu trữ trên sàn giao dịch để đợi khớp lệnh trong các phiên giao dịch tiếp theo.

Khớp lệnh tiếng Anh là gì?

Khớp lệnh trong tiếng Anh được gọi là Auction.

Ý nghĩa của khớp lệnh chứng khoán

• Cung cấp thanh khoản: Khớp lệnh tạo ra khả năng mua và bán chứng khoán một cách nhanh chóng và hiệu quả. Bằng cách kết nối các nhà đầu tư có lệnh mua và lệnh bán tương ứng, khớp lệnh giúp tạo ra thanh khoản trên thị trường chứng khoán, cho phép người tham gia dễ dàng chuyển đổi tài sản thành tiền mặt hoặc ngược lại.
• Xác định giá cả: Quá trình khớp lệnh giữa lệnh mua và lệnh bán dựa trên giá cả được đặt trước đó. Việc khớp lệnh giúp xác định giá cả thị trường của chứng khoán và tạo ra giá cả công bằng và minh bạch cho tất cả các bên tham gia.
• Tạo điều kiện công bằng: Khớp lệnh chứng khoán đảm bảo rằng tất cả các nhà đầu tư được xử lý theo nguyên tắc đồng nhất và công bằng. Quá trình khớp lệnh không ưu tiên một nhà đầu tư nào hơn những người khác, mà dựa trên giá cả và thời gian ưu tiên.
• Tạo đà tăng trưởng thị trường: Khớp lệnh tạo ra hoạt động giao dịch liên tục trên thị trường chứng khoán, tăng cường sự quan tâm và hoạt động của các nhà đầu tư. Điều này có thể tạo đà tăng trưởng và sự phát triển của thị trường chứng khoán.

Khớp lệnh tạo ra hoạt động giao dịch liên tục trên thị trường chứng khoán

Phân loại khớp lệnh trong giao dịch chứng khoán

Khớp lệnh định kỳ 

Khớp lệnh định kỳ (Regular Matching) là quy trình khớp lệnh chứng khoán được thực hiện theo lịch trình định kỳ tại một thời điểm cố định trong ngày giao dịch. Thông thường, khớp lệnh định kỳ được thực hiện một hoặc hai lần trong một ngày giao dịch, tùy thuộc vào quy định của sàn giao dịch cụ thể.

>> Xem thêm: Phiên giao dịch chứng khoán là gì? Thời gian của một phiên giao dịch

Ví dụ: Sàn giao dịch chứng khoán định kỳ thực hiện khớp lệnh hai lần trong một ngày: vào cuối phiên sáng (9:30 AM) và cuối phiên chiều (3:30 PM). Nhà đầu tư A đặt lệnh mua 100 cổ phiếu ABC với giá tối đa là 10 đồng mỗi cổ phiếu, trong khi nhà đầu tư B đặt lệnh bán 50 cổ phiếu ABC với giá tối thiểu là 9 đồng mỗi cổ phiếu. Giá cả chứng khoán ABC là 9.5 đồng mỗi cổ phiếu.

Tại cuối phiên sáng (9:30 AM), hệ thống khớp lệnh định kỳ so sánh lệnh mua của nhà đầu tư A và lệnh bán của nhà đầu tư B, 50 cổ phiếu ABC sẽ được khớp lệnh với giá 9 đồng mỗi cổ phiếu. Sau khi quá trình khớp lệnh định kỳ hoàn thành, lệnh mua 100 cổ phiếu ABC đã được khớp lệnh với giá 9 đồng mỗi cổ phiếu và A sẽ phải mua 50 cổ phiếu. Tương tự, nhà đầu tư B sẽ nhận được thông báo rằng lệnh bán của họ đã được khớp lệnh với giá 9 đồng mỗi cổ phiếu và họ sẽ phải bán 50 cổ phiếu. 

Quá trình khớp lệnh định kỳ tiếp tục được thực hiện vào cuối phiên chiều (3:30 PM) theo cùng các bước trên. Khối lượng chứng khoán khi thực hiện lệnh được cộng vào khối lượng tại mỗi mức giá khớp lệnh so với lệnh định kỳ.

Khớp lệnh định kỳ được thực hiện theo lịch trình định kỳ

Bên cạnh đó, các lệnh ATO/ATC được ưu tiên thực hiện trước vì lệnh ATO/ATC nghĩa là nhà đầu tư đã sẵn sàng mua/bán bằng mọi giá tại phiên giao dịch xác định giá mở và đóng cửa.

Khớp lệnh liên tục

Khớp lệnh liên tục là một phương thức khớp lệnh trong giao dịch chứng khoán mà các lệnh mua và lệnh bán được khớp ngay lập tức khi có giá cả phù hợp. Trong khớp lệnh liên tục, không có thời gian định kỳ cụ thể cho việc khớp lệnh như trong khớp lệnh định kỳ. Thay vào đó, khớp lệnh xảy ra liên tục trong suốt thời gian giao dịch.

Ví dụ về khớp lệnh liên tục: Nhà đầu tư A muốn mua 100 cổ phiếu ABC với giá tối đa là 12 đồng mỗi cổ phiếu, và nhà đầu tư B muốn bán 50 cổ phiếu ABC với giá tối thiểu là 11 đồng mỗi cổ phiếu. Hệ thống khớp lệnh liên tục so sánh lệnh mua của nhà đầu tư A với lệnh bán của nhà đầu tư B. Vì giá mua tối đa của nhà đầu tư A là 12 đồng và giá bán tối thiểu của nhà đầu tư B là 11 đồng, hai lệnh này có thể khớp lệnh. Hệ thống khớp lệnh liên tục tự động khớp lệnh và tạo ra một giao dịch.

Sau khi khớp lệnh, hệ thống thông báo cho nhà đầu tư A và B về kết quả giao dịch. Nhà đầu tư A nhận được thông báo rằng lệnh mua 100 cổ phiếu ABC của họ đã được khớp lệnh với giá 11 đồng mỗi cổ phiếu và họ sẽ phải mua 50 cổ phiếu. Tương tự, nhà đầu tư B nhận được thông báo rằng lệnh bán của họ đã được khớp lệnh với giá 11 đồng mỗi cổ phiếu và họ sẽ phải bán 50 cổ phiếu.

Trong khớp lệnh liên tục, không có thời gian định kỳ cụ thể

Khớp lệnh thoả thuận

Khớp lệnh thoả thuận là một phương thức khớp lệnh trong đó các giao dịch lớn được thực hiện giữa các bên một cách thoả thuận trước thông qua việc đặt lệnh mua và lệnh bán với số lượng lớn. Phương thức này thường được sử dụng cho các giao dịch có quy mô lớn hoặc các tài sản có tính thanh khoản thấp.

Ví dụ: Nhà đầu tư A muốn mua 50.000 cổ phiếu của công ty XYZ với giá thỏa thuận là 20 đồng mỗi cổ phiếu. Nhà đầu tư B, một tổ chức tài chính, có ý định bán 50.000 cổ phiếu của công ty XYZ với giá thỏa thuận là 20 đồng mỗi cổ phiếu. Sàn giao dịch thoả thuận tìm kiếm và khớp lệnh giữa nhà đầu tư A và nhà đầu tư B.

Sàn giao dịch thoả thuận thông báo cho cả nhà đầu tư A và B về kết quả giao dịch. Nhà đầu tư A nhận được thông báo rằng lệnh mua 50.000 cổ phiếu của họ đã được khớp lệnh với giá 20 đồng mỗi cổ phiếu, trong khi nhà đầu tư B nhận được thông báo rằng lệnh bán 50.000 cổ phiếu của họ đã được khớp lệnh với giá 20 đồng mỗi cổ phiếu.

Giao dịch thoả thuận này không được công khai trên sàn giao dịch chính thức và không ảnh hưởng trực tiếp đến giá cả và khối lượng giao dịch công khai trên thị trường.

Sử dụng cho các giao dịch có quy mô lớn

3 nguyên tắc khớp lệnh chứng khoán

Ưu tiên về giá

Đây là nguyên tắc quan trọng nhất trong quá trình khớp lệnh. Nguyên tắc này đảm bảo rằng lệnh mua và lệnh bán được khớp với cùng một giá. Nếu giá mua của một lệnh tương đương hoặc cao hơn giá bán của một lệnh khác, thì hai lệnh này có thể được khớp. Nguyên tắc giá đảm bảo sự công bằng và minh bạch trong quá trình giao dịch chứng khoán.

Ví dụ: Nếu có 1 lệnh mua cổ phiếu giá 119.000 VNĐ và 1 lệnh mua cổ phiếu giá 118.000 VNĐ thì lệnh mua giá 119.000 VNĐ được ưu tiên thực hiện trước. Ngược lại, 1 lệnh bán giá 119.000 VNĐ và 1 lệnh bán giá 118.000 VNĐ thì lệnh bán 118.000 VNĐ sẽ được ưu tiên thực hiện trước.

Ưu tiên về giá là nguyên tắc quan trọng nhất trong quá trình khớp lệnh

Xem thêm: Phí giao dịch chứng khoán là gì? Các loại thuế phí MỚI NHẤT 2023 mà các nhà đầu tư cần biết

Ưu tiên thời gian

Nguyên tắc này xác định thứ tự ưu tiên của các lệnh được đặt cùng một giá. Lệnh được đặt trước sẽ được khớp trước. Điều này đảm bảo tính liên tục của thị trường và xử lý các lệnh theo thứ tự đến trước đến trước

Ví dụ: Một nhà đầu tư A đặt bán vào lúc 8 giờ sáng và một nhà đầu tư B đặt bán lúc 9 giờ sáng thì lệnh bán của nhà đầu tư A được ưu tiên thực hiện trước.

Ưu tiên khối lượng

Nguyên tắc này quy định số lượng cổ phiếu hoặc tài sản cần được khớp. Nếu lệnh mua và lệnh bán có số lượng tương đương, thì hai lệnh này có thể được khớp. Tuy nhiên, nếu số lượng của một lệnh lớn hơn số lượng của lệnh khác, chỉ một phần lệnh sẽ được khớp, và phần còn lại sẽ tiếp tục đợi khớp lệnh.

Ví dụ: Tại thời điểm 10 giờ sáng với cùng một mức giá 119.000 VNĐ, nhà đầu tư A đặt mua 6.000 cổ phiếu và nhà đầu tư B đặt mua 20.000 cổ phiếu thì lệnh mua của nhà đầu tư B sẽ được ưu tiên.

Nguyên tắc này quy định số lượng cổ phiếu hoặc tài sản cần được khớp

Ưu tiên khách hàng

Nguyên tắc này đặt khách hàng là trung tâm của hoạt động kinh doanh và tập trung vào việc đáp ứng nhu cầu và mong muốn của khách hàng để mang lại sự hài lòng và tạo dựng mối quan hệ bền vững.

Nguyên tắc này đặt khách hàng là trung tâm của hoạt động kinh doanh

Quy định thời gian khớp lệnh chứng khoán tại sàn HOSE, UPCOM

Sàn HOSE

Thời gian giao dịch chứng khoán của sàn HOSE được thực hiện từ thứ 2 đến thứ 6 hàng tuần (trừ các ngày nghỉ lễ theo quy định)

Sàn UPCOM

Thời gian giao dịch tại sàn UPCOM: Từ thứ 2 đến thứ 6 hàng tuần (trừ các ngày nghỉ lễ theo quy định)

Quy định thời gian khớp lệnh chứng khoán tại sàn HOSE, UPCOM

Một số câu hỏi thường gặp

Giá khớp lệnh là gì?

Giá khớp lệnh là giá cụ thể mà các lệnh mua và lệnh bán được khớp với nhau trong quá trình giao dịch chứng khoán. Khi một lệnh mua và một lệnh bán có điều kiện để khớp, giá khớp lệnh sẽ được xác định sao cho hai bên đồng ý với nhau.

Khớp lệnh ATC là gì?

Khớp lệnh ATC là quá trình khớp lệnh chứng khoán diễn ra ngay trước khi phiên giao dịch kết thúc. Trong thời gian này, các lệnh mua và lệnh bán được khớp với nhau với một giá duy nhất được gọi là giá khớp lệnh ATC.

Khớp lệnh định kỳ là gì?

Khớp lệnh định kỳ là quá trình khớp lệnh chứng khoán diễn ra trong các phiên giao dịch có thời gian khớp lệnh được xác định trước định kỳ. Thay vì khớp lệnh liên tục trong suốt phiên giao dịch, quá trình khớp lệnh định kỳ xảy ra tại các thời điểm cố định trong ngày.

Phiên khớp lệnh liên tục là gì?

Phiên khớp lệnh liên tục là một hình thức khớp lệnh chứng khoán diễn ra trong suốt thời gian mở cửa của phiên giao dịch. Trong phiên khớp lệnh liên tục, các lệnh mua và lệnh bán được khớp lệnh ngay lập tức khi có điều kiện khớp

Chờ khớp lệnh là gì?

Chờ khớp lệnh (hay còn gọi là đợi khớp lệnh) là quá trình khi một người đầu tư hoặc một đơn vị tài chính đặt một lệnh mua hoặc bán chứng khoán trên thị trường chứng khoán, nhưng lệnh đó chưa được khớp với lệnh mua hoặc bán tương ứng từ nhà đầu tư khác.

Nếu không khớp lệnh thì sao?

Lệnh không khớp có thể được lưu trong hệ thống của sàn giao dịch và tiếp tục chờ đợi để khớp lệnh trong các phiên giao dịch tiếp theo. Trong thời gian này, lệnh vẫn có khả năng được khớp với lệnh mua hoặc bán tương ứng từ nhà đầu tư khác.

Khối lượng khớp lệnh là gì?

Khối lượng khớp lệnh là tổng số cổ phiếu, tài sản hoặc hợp đồng tài chính đã được giao dịch trong một khoảng thời gian cụ thể. Nó đo lường sự mua bán và hoạt động giao dịch trên thị trường tài chính.

Khi nào thì khớp lệnh chứng khoán?

Trên các sàn giao dịch chứng khoán, quá trình khớp lệnh diễn ra trong các phiên giao dịch được xác định trước. Thời gian khớp lệnh chứng khoán phụ thuộc vào quy định của từng sàn và có thể khác nhau trong các quốc gia và thị trường khác nhau. 

Sau khi khớp lệnh bao lâu tiền về tài khoản?

Thời gian tiền về tài khoản sau khi khớp lệnh chứng khoán phụ thuộc vào quy định và quy trình của từng sàn giao dịch và tổ chức tài chính. Thông thường, quá trình thanh toán và tiền về tài khoản có thể mất từ vài phút đến vài ngày làm việc. 

Trên đây là toàn bộ thông tin cần biết về khớp lệnh trong giao dịch chứng khoán. Hy vọng bài viết trên đã giúp các nhà đầu tư mới hiểu rõ về thuật ngữ này cũng như các nguyên tắc. Cùng đón đọc những bài kiến thức chứng khoán của Tikop qua những lần sau nhé!