Vỡ nợ là gì? Nguyên nhân và cách giải quyết khi xảy ra vỡ nợ

Vỡ nợ là gì?

Khái niệm vỡ nợ

Vỡ nợ là tình trạng không thể hoặc không trả đủ số tiền vay, bao gồm cả tiền lãi và số tiền gốc, trong một khoản vay hoặc trong chứng khoán. Điều này xảy ra khi người vay không thể thực hiện việc thanh toán đúng hạn, bỏ qua hoặc không thực hiện việc trả nợ.

Theo định nghĩa của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), vỡ nợ đơn giản là việc không thực hiện theo cam kết hoặc vi phạm thỏa thuận vay.

Vỡ nợ là tình trạng không thể hoặc không trả đủ số tiền vay

Ví dụ về vỡ nợ

Khi cá nhân gặp tình trạng vỡ nợ, họ sẽ không có khả năng vay vốn từ ngân hàng, không thể mua hàng trả góp và không thể mở thẻ tín dụng. Đối với doanh nghiệp, khi gặp tình trạng vỡ nợ, họ sẽ không thể trả nợ cho ngân hàng, không thể thanh toán cho nhà cung cấp và không thể trả tiền lương cho nhân viên.

Vỡ nợ tiếng Anh là gì?

Vỡ nợ tiếng Anh là Default.

Đặc điểm của vỡ nợ

• Vỡ nợ có thể xảy ra cho cả khoản vay có bảo đảm và không có bảo đảm. Nếu người vay không thực hiện thanh toán đến thời hạn, có khả năng xảy ra tình trạng vỡ nợ.
• Tình trạng vỡ nợ cũng có tác động tiêu cực đến khả năng vay và tín dụng trong tương lai.
• Ngoài ra, vỡ nợ cũng có thể xảy ra trong lĩnh vực đầu tư chứng khoán. Ví dụ, một công ty phát hành trái phiếu nhưng không có khả năng thanh toán, thì công ty đó cũng bị coi là vỡ nợ.

Phân loại vỡ nợ phổ biến hiện nay

Vỡ nợ cá nhân

Khi một cá nhân không thể thanh toán đúng hạn các khoản tín dụng, vay, hoặc thế chấp, tình trạng vỡ nợ cá nhân sẽ xảy ra. Điều này sẽ có những hậu quả xấu trực tiếp đối với người vay, bao gồm:

• Ảnh hưởng đến uy tín, danh dự và khả năng tín dụng trong tương lai: Các tổ chức tín dụng và ngân hàng sẽ có một hồ sơ tín dụng không tốt về việc không đáng tin cậy trong việc thanh toán nợ, điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng vay vốn trong tương lai.
• Giảm khả năng vay nợ để cải thiện tình hình: Người vay sẽ gặp khó khăn trong việc thuyết phục ngân hàng hoặc tổ chức tín dụng khác cung cấp khoản vay mới, do hồ sơ tín dụng không tốt và rủi ro cao hơn.
• Lãi suất cao hơn: Người vay có khả năng phải chịu lãi suất cao hơn so với những người có lịch sử tín dụng tốt.
• Trách nhiệm pháp lý và hình sự: Trong một số trường hợp, nếu người cho vay quyết định truy cứu, người vay có thể phải chịu trách nhiệm pháp lý và hình sự đối với việc không thanh toán nợ. Điều này có thể dẫn đến các hậu quả nghiêm trọng, bao gồm kiện tụng và hình sự.

>>> Xem thêm: Lãi suất cho vay là gì? Hình thức lãi suất cho vay hiện nay

Cá nhân không thể thanh toán đúng hạn khoản vay gây ra vỡ nợ

Vỡ nợ doanh nghiệp

Vỡ nợ doanh nghiệp xảy ra khi tình hình kinh doanh của một công ty không thuận lợi. Trong thời gian dài, công ty không thể tạo ra đủ tiền để thanh toán các khoản nợ, lãi cho nhà đầu tư và trái phiếu doanh nghiệp. Tình trạng này có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng sau đây:

• Ảnh hưởng đến ngành hoặc nền kinh tế: Nhiều công ty lâm vào tình trạng vỡ nợ có thể dẫn đến sự suy thoái kinh tế, tăng tỷ lệ thất nghiệp và gây khó khăn cho các doanh nghiệp khác trong ngành.
• Ảnh hưởng đến tín dụng và tính thanh khoản của thị trường tài chính: Vỡ nợ doanh nghiệp có thể làm gia tăng rủi ro và làm giảm lòng tin của các nhà đầu tư và người vay, từ đó gây ra không ổn định và khó khăn trong hoạt động tài chính.
• Rủi ro và hậu quả của vỡ nợ trái phiếu: Một trong những rủi ro và hậu quả nặng nhất của vỡ nợ doanh nghiệp là vỡ nợ trái phiếu. Trái phiếu là một công cụ tài chính mà công ty phát hành và phải trả lãi và gốc cho các nhà đầu tư trong một khoảng thời gian xác định. Khi công ty không thể thực hiện các khoản thanh toán này, nó có thể dẫn đến sự suy thoái tín dụng, sự mất niềm tin của các nhà đầu tư và khó khăn trong việc tìm nguồn vốn mới.

Vỡ nợ doanh nghiệp xảy ra khi tình hình kinh doanh của một công ty không thuận lợi

Vỡ nợ chính phủ

Khi Chính phủ của một quốc gia không thể đáp ứng nhu cầu chi tiêu ngày càng tăng trong nước vì các nguồn thu từ thuế và các nguồn khác không đủ, họ sẽ chọn việc vay nợ từ các quốc gia khác. Tuy nhiên, nếu Chính phủ không thể trả tiền cho các chủ nợ sau khi hết thời hạn, tình trạng vỡ nợ quốc gia sẽ xảy ra và hậu quả bao gồm:

• Đồng tiền trong nước mất giá: Khi một quốc gia không thể thanh toán, người dân thường có xu hướng rút tiền từ ngân hàng và chuyển ra nước ngoài để gửi. Điều này có thể gây giảm giá trị của đồng tiền trong nước một cách nghiêm trọng.
• Khó tiếp cận vốn từ quốc tế: Các quốc gia hoặc tổ chức quốc tế sẽ cẩn trọng hơn trong việc cho vay tiền đối với những quốc gia đã từng vỡ nợ. Họ lo ngại về khả năng khó thu hồi vốn đã cho vay và lãi suất. Trong trường hợp được vay, quốc gia từng vỡ nợ thường phải chấp nhận lãi suất cao.
• Giới hạn nguồn đầu tư: Mặc dù quốc gia có nhiều tài nguyên và tiềm năng để phát triển, việc đổ vốn đầu tư từ nước ngoài sẽ trở nên cẩn trọng hơn. Nhà đầu tư sẽ lo ngại rằng việc đầu tư sẽ không mang lại kết quả nếu quốc gia tiếp tục vỡ nợ. Thậm chí, nguồn vốn mà họ đầu tư có thể không thể thu hồi được.

Vỡ nợ chính phủ gây giảm đồng tiền của nước đó

Nguyên nhân dẫn đến vỡ nợ

Nguyên nhân dẫn đến vỡ nợ cá nhân

• Bị suy giảm thu nhập: Khi thu nhập giảm đáng kể do mất việc làm, thay đổi công việc, hoặc trong một thời gian dài, người ta có thể không đủ khả năng thanh toán các khoản nợ hiện tại của mình.
• Tăng chi phí: Nếu có quá nhiều chi phí phát sinh mà thu nhập không tăng, điều này dễ dẫn đến tình trạng vỡ nợ. Hiện nay, mức lạm phát cao cũng là một trong những nguyên nhân khiến nhiều cá nhân đối mặt với nguy cơ vỡ nợ.
• Quản lý tài chính không hiệu quả: Nếu không kiểm soát tài chính tốt, ví dụ như chi tiêu vượt quá khả năng hoặc vay quá nhiều, có thể dẫn đến tình trạng nợ nần, thậm chí vỡ nợ. Mở quá nhiều thẻ tín dụng mà không cân nhắc tới khả năng tài chính cũng là một nguyên nhân dễ dẫn đến vỡ nợ.
• Sự kiện bất ngờ: Các sự kiện không lường trước như bị ốm đau, tai nạn, mất việc, dịch bệnh, hỏa hoạn, thiên tai... có thể khiến một người rơi vào tình trạng vỡ nợ.

>>> Xem thêm: Bài học quản lý tài chính cá nhân đến từ các chuyên gia

Nguyên nhân dẫn đến vỡ nợ doanh nghiệp

• Tăng chi phí quá mức: Việc chi phí sản xuất, bán hàng và quản lý tăng cao do lạm phát, giá nguyên vật liệu tăng cao hoặc các yếu tố khác có thể đặt doanh nghiệp vào tình trạng khó có lãi và có thể dẫn đến tình trạng vỡ nợ.
• Sai lầm trong quản lý: Một số doanh nghiệp có thể mắc sai lầm trong quản lý, như đầu tư không hợp lý hoặc không kiểm soát chi phí. Điều này có thể dẫn đến tình trạng thua lỗ và rủi ro vỡ nợ.
• Thay đổi trong thị trường: Sự thay đổi trong thị trường, chẳng hạn như sự xuất hiện của đối thủ cạnh tranh mới hoặc thay đổi nhu cầu của khách hàng, có thể gây khó khăn cho doanh nghiệp. Điều này có thể dẫn đến tình trạng thua lỗ và nguy cơ vỡ nợ.
• Sự kiện bất ngờ: Các sự kiện bất ngờ như thiên tai hoặc khủng hoảng kinh tế có thể khiến doanh nghiệp phải đối mặt với các chi phí đột ngột mà không thể dự đoán trước. Điều này có thể dẫn đến tình trạng thua lỗ và rủi ro vỡ nợ.

Nguyên nhân dẫn đến vỡ nợ chính phủ

• Do tăng chi tiêu: Khi nhu cầu chi tiêu tăng cao và thuế thu nhập không đủ để đáp ứng, Chính phủ có thể phải vay nợ từ các quốc gia khác. Nếu không thể trả nợ đúng hạn, chính phủ có nguy cơ vỡ nợ quốc gia.
• Do chiến tranh: Chi phí của chiến tranh rất lớn và chính phủ có thể phải vay nợ để chi trả. Nếu không thể trả nợ đúng hạn, chính phủ có thể đối mặt với tình trạng vỡ nợ.
• Do suy thoái kinh tế: Khi kinh tế gặp suy thoái, thu nhập của Chính phủ giảm. Trong trường hợp này kéo dài, chính phủ có thể không đủ khả năng trả nợ và có thể đối mặt với tình trạng vỡ nợ. Ví dụ như Hy Lạp đã vỡ nợ vào năm 2015 do suy thoái kinh tế, chi tiêu quá mức và nợ công quá cao. Argentina cũng vỡ nợ vào năm 2001 do lạm phát, suy thoái kinh tế và nợ công quá cao.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến vỡ nợ

Cách giải quyết khi vỡ nợ

Quan hệ vay tài sản là một giao dịch mang nhiều rủi ro, và vì vậy, hệ thống pháp luật đã thiết lập nhiều quy định nhằm đảm bảo các bên tuân thủ nghĩa vụ và giảm thiểu tình trạng vỡ nợ.

Trong trường hợp bên vay không thể trả nợ, nếu khoản vay có tài sản đảm bảo, chủ nợ có quyền thực hiện các biện pháp như bán tài sản thế chấp hoặc cầm cố để thu hồi khoản nợ.

Tuy nhiên, nếu bên vay không có tài sản thế chấp, chủ nợ gần như không có cơ hội để thu hồi số tiền nợ. Trong trường hợp này, chủ nợ có thể đệ đơn kiện bên vay ra tòa án có thẩm quyền để giải quyết theo quy trình tố tụng dân sự. Tòa án sẽ xem xét các nghĩa vụ trả nợ và đưa ra quyết định về số tiền và thời điểm trả nợ. Hai bên có thể tự thỏa thuận về phương thức trả nợ dựa trên án phán hoặc chủ nợ có thể yêu cầu cơ quan thi hành án thực hiện biện pháp cưỡng chế.

Trong trường hợp doanh nghiệp vỡ nợ, nếu không có tài sản đảm bảo, thường sẽ nộp đơn xin được bảo hộ phá sản và tiến hành đàm phán với chủ nợ về việc tái cấu trúc nợ (bao gồm kéo dài kỳ hạn trả nợ, giảm lãi suất, hoán đổi nợ thành vốn góp, hoặc chuyển đổi tài sản của công ty...).

Một quốc gia vỡ nợ là tình huống cực kỳ nghiêm trọng và rất khó khăn để khắc phục. Trong thời điểm này, cả chính phủ và người dân phải thực hiện các chính sách tiết kiệm, hạn chế chi tiêu, và đấu tranh để trả nợ, thậm chí phải chịu sự can thiệp từ quốc gia chủ nợ. Đồng thời, họ có thể giảm giá đồng nội tệ, tạo ra một tình hình giá cả thuận lợi cho các hàng hóa xuất khẩu, từ đó hỗ trợ ngành sản xuất trong nước.

Cách giải quyết khi vỡ nợ tùy vào hoàn cảnh và cách thức

Bí quyết đầu tư để không rơi vào tình trạng vỡ nợ

• Lập kế hoạch dự phòng: Trước khi đầu tư, hãy lập kế hoạch đầu tư chi tiết và tính toán các khả năng tài chính của bạn. Đảm bảo rằng bạn có một quỹ dự phòng đủ để đối phó với các tình huống không mong muốn và tránh phải tiếp tục vay mượn khi đầu tư gặp khó khăn.
• Đa dạng hóa danh mục đầu tư: Hãy phân bổ tiền của bạn vào nhiều loại tài sản khác nhau, chẳng hạn như cổ phiếu, trái phiếu, bất động sản, vàng, hoặc các công cụ tài chính khác. Điều này giúp giảm thiểu rủi ro bằng cách không đặt quá nhiều tiền vào một khoản đầu tư cụ thể.
• Cập nhật tình hình thị trường thường xuyên: Theo dõi và nắm bắt thông tin về thị trường đầu tư. Điều này giúp bạn hiểu rõ về xu hướng và biến động của thị trường, từ đó đưa ra quyết định đầu tư thông minh và linh hoạt.
• Không FOMO theo thị trường: Tránh việc mua vào hoặc bán ra chỉ vì áp lực của thị trường hoặc sự kỳ vọng ngắn hạn. Đừng để sự lên xuống nhanh chóng của thị trường làm mất kiểm soát và đưa ra quyết định không cân nhắc.
• Chỉ sử dụng số tiền nhàn rỗi để đầu tư: Đảm bảo rằng số tiền bạn đầu tư là những khoản tiền mà bạn có thể mất mà không ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày và khả năng trả nợ. Hạn chế việc sử dụng tiền vay hoặc tiền tiết kiệm thiết yếu để đầu tư, để tránh rơi vào tình trạng vỡ nợ nếu đầu tư không thành công.

Bí quyết đầu tư để không rơi vào tình trạng vỡ nợ

Câu hỏi thường gặp

Xác suất vỡ nợ là gì?

Xác suất vỡ nợ là xác suất người đi vay bị rơi vào tình trạng vỡ nợ.

Vỡ nợ công là gì?

Vỡ nợ công xảy ra khi một quốc gia không thể trả lãi và gốc của các khoản nợ công mà đã mượn từ các nguồn tài chính khác, chẳng hạn như các ngân hàng, tổ chức tài chính quốc tế hoặc các quốc gia khác. 

Khi vỡ nợ nên làm gì?

Khi vỡ nợ bạn nên bình tĩnh và thực hiện theo các bước tham khảo sau:

• Đánh giá tình hình
• Đàm phán với chủ nợ
• Tăng thu ngân sách và giảm chi tiêu
• Tăng cường quản lý tài chính

Rủi ro vỡ nợ là gì?

Rủi ro vỡ nợ là khả năng người đi vay không thể trả nợ.

Bài viết trên đã cung cấp cho bạn một số thông tin về vỡ nợ, hy vọng bài viết đã giúp ích được cho bạn. Cùng đón đọc những bài viết về kiến thức tài chính của Tikop trong những lần sau nhé!