Nghiệp vụ thị trường mở OMO là gì? Đặc điểm và cơ chế hoạt động

Nghiệp vụ thị trường mở (OMO) là gì?

Khái niệm nghiệp vụ thị trường mở

Thị trường mở (Open market) là nơi mà ngân hàng trung ương mua bán các giấy tờ có giá ngắn hạn để thực hiện chính sách tiền tệ quốc gia. Qua việc điều chỉnh cơ sở tiền tệ, đặc biệt là tiền dự trữ trong hệ thống ngân hàng, ngân hàng trung ương có thể ảnh hưởng đến khối lượng tiền cung cấp trong nền kinh tế.

Nghiệp vụ thị trường mở (OMO) là viết tắt của Open Market Operations, là công cụ quan trọng trong chính sách tiền tệ, theo định nghĩa của Luật Ngân hàng Nhà nước 2012. Nghiệp vụ này bao gồm việc Ngân hàng Nhà nước thực hiện mua bán giấy tờ có giá trị với tổ chức tín dụng để kiểm soát cung tiền.

Tại Việt Nam, nghiệp vụ thị trường mở được Ngân hàng Nhà nước triển khai từ ngày 12/07/2000 và đã phát triển về quy mô và chất lượng. Hiện nay, nó là công cụ chính để điều tiết tiền tệ và đạt các mục tiêu chính sách tiền tệ.

Theo Khoản 1 Điều 3 của Thông tư 42/2015/TT-NHNN cho biết nghiệp vụ thị trường mở là hoạt động mà Ngân hàng Nhà nước Việt Nam tiến hành mua bán các giấy tờ có giá trị với các thành viên để kiểm soát cung tiền. OMO được áp dụng tại Việt Nam từ ngày 12/07/2000 và đã trải qua quá trình phát triển về quy mô, tổ chức và chất lượng hoạt động.

>> Xem thêm: Big 4 ngân hàng là gì? Điều kiện trở thành big 4 ngân hàng hiện nay

Tìm hiểu OMO là gì

Ví dụ về nghiệp vụ thị trường mở

Ví dụ, sau cuộc khủng hoảng kinh tế năm 2007-2008, nhiều ngân hàng trung ương đã áp dụng OMO bằng cách bơm tiền vào thị trường thông qua việc mua các chứng khoán, cổ phiếu hoặc cho vay với lãi suất thấp đến các ngân hàng trung gian. Nhớ đó giúp giảm lãi suất chung của nền kinh tế, thúc đẩy nhu cầu vay mượn của người dân và doanh nghiệp, từ đó tăng cung cầu tiền và ổn định nền kinh tế.

Nghiệp vụ thị trường mở tiếng Anh là gì?

Nghiệp vụ thị trường mở tiếng Anh là Open Market Operations.

>> Xem thêm: Nền kinh tế thị trường là gì? Đặc trưng của nền kinh tế thị trường

OMO là yếu tố quyết định trong thay đổi lượng tiền cơ sở của nền kinh tế

Thuật ngữ liên quan nghiệp vụ thị trường mở (OMO)

Lãi suất OMO là gì?

Lãi suất OMO là lãi suất mà Ngân hàng Nhà nước đưa ra trong các hoạt động mua bán giấy tờ ngắn hạn trên thị trường mở. Được đánh giá là linh hoạt và có giá trị cao nhất so với các loại lãi suất khác, lãi suất OMO giúp ngân hàng nhà nước điều hành hiệu quả chính sách tiền tệ và kiềm chế lạm phát.

Tăng lãi suất OMO là gì? Việc tăng lãi suất OMO là một biện pháp của Ngân hàng Nhà nước nhằm kiểm soát thanh khoản và ổn định nền kinh tế. Khi lãi suất OMO tăng, Ngân hàng Nhà nước cung cấp vốn với điều kiện lãi suất cao hơn, từ đó làm giảm nhu cầu vay mượn của các tổ chức tín dụng và cá nhân trên thị trường. 

Hiện tại, lãi suất OMO của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam vào ngày 22/05/2024 là 4.5%/ năm. Đây là mức lãi suất mà ngân hàng Nhà nước áp dụng cho việc cho vay thông qua kênh cầm cố giấy tờ có giá (OMO) với kỳ hạn 7 ngày vào ngày đó. 

>> Xem thêm: Lãi suất huy động là gì? Mức lãi suất huy động của ngân hàng hiện nay

Tăng lãi suất OMO sẽ kiểm soát được tính thanh khoản

Bơm tiền vào OMO là gì?

Bơm tiền vào OMO là quá trình mà Ngân hàng Nhà nước thực hiện để cung cấp thanh khoản cho các ngân hàng thành viên thông qua việc mua các giấy tờ có giá trị từ chính các tổ chức tín dụng này trên thị trường mở.

Đặc điểm nghiệp vụ thị trường mở (OMO)

Chủ thể tham gia

Các chủ thể tham gia vào giao dịch các giấy tờ có giá qua kênh OMO bao gồm:

• Ngân hàng Trung ương (NHTW) / Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN): Tổ chức, quản lý và điều phối hoạt động thị trường mở, quyết định loại và tần suất nghiệp vụ, can thiệp khi cần thiết, đảm bảo thanh toán cho NHTM và tổ chức tín dụng.
• Ngân hàng Thương Mại (NHTM): Đối tác quan trọng của NHNN, tham gia với vai trò chủ chốt trong cung ứng vốn cho nền kinh tế với mạng lưới rộng khắp, cung cấp và huy động vốn thông qua giao dịch OMO. 
• Các tổ chức tài chính phi ngân hàng: Bao gồm các công ty chứng khoán, quỹ đầu tư và các tổ chức tài chính khác không phải là ngân hàng, thường xuyên tham gia để đầu tư vào các giấy tờ có giá thông qua OMO.
• Các nhà giao dịch trung gian: Là các đơn vị chuyên cung cấp dịch vụ giao dịch cho các tổ chức lớn và nhỏ tham gia vào thị trường mở. Chúng giúp tăng tính thanh khoản và hiệu quả của giao dịch OMO. Các công ty chứng khoán và tài chính kết nối mua bán giấy tờ có giá giữa ngân hàng Nhà nước và các bên khác.

>> Xem thêm: Tỷ lệ dự trữ bắt buộc là gì? Cách tính tỷ lệ dự trữ bắt buộc chi tiết

4 chủ thể chính trong thị trường OMO

Hình thức giao dịch

Căn cứ quy định tại Khoản 1 Điều 1 Quyết định 11/QĐ-NHNN ngày 06/1/2010 Ngân hàng nhà nước quy định giấy tờ có giá được giao dịch qua thị trường mở bao gồm:

• Tín phiếu Ngân hàng Nhà nước.
• Trái phiếu Chính phủ như tín phiếu kho bạc, trái phiếu kho bạc, trái phiếu công trình Trung ương, trái phiếu xây dựng tổ quốc.
• Trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh như trái phiếu do Ngân hàng Phát triển Việt Nam phát hành được bảo lãnh thanh toán 100% giá trị gốc và lãi khi đến hạn, trái phiếu do Ngân hàng Chính sách xã hội phát hành được bảo lãnh thanh toán 100% giá trị gốc và lãi khi đến hạn.
• Trái phiếu chính quyền địa phương do Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh phát hành.

(Lưu ý: Trái phiếu Chính phủ do Ngân hàng Phát triển VIệt Nam được Thủ tướng Chính phủ chỉ định phát hành, Trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh, Trái phiếu chính quyền địa phương chỉ được sử dụng trong giao dịch mua có kỳ hạn của Ngân hàng Nhà nước qua nghiệp vụ thị trường mở.)

>> Xem thêm: Bảo lãnh phát hành chứng khoán là gì? Ưu, nhược điểm của bảo lãnh

Mỗi chủ thể này có mục đích và vai trò khác nhau trong thị trường mở OMO

Ảnh hưởng đến lượng cung tiền

Lãi suất OMO là công cụ quan trọng trong chính sách tiền tệ, ảnh hưởng đến lượng cung tiền thông qua các hoạt động mua bán giấy tờ có giá trị. Khi Ngân hàng Nhà nước mua giấy tờ từ các ngân hàng thương mại, nó tăng dự trữ của các ngân hàng đó, làm tăng lượng cơ sở tiền tệ và cung tiền. Ngược lại, khi bán giấy tờ, Ngân hàng Nhà nước giảm dự trữ của các ngân hàng thương mại, dẫn đến giảm cung tiền.

Ưu tiên trái phiếu Chính phủ

Ưu tiên trái phiếu Chính phủ trong thị trường OMO vì tính thanh khoản cao và tính sẵn sàng chuyển nhượng tốt. Việc này đảm bảo rằng Ngân hàng Nhà Nước có thể nhanh chóng mua bán và điều chỉnh lượng cung tiền một cách hiệu quả. Sự ưu tiên này giúp đảm bảo rằng các hoạt động điều tiết tiền tệ có thể được thực hiện một cách linh hoạt và kịp thời, đáp ứng được biến động của thị trường và các yếu tố kinh tế.

>> Xem thêm: Quỹ trái phiếu là gì? TOP 6 quỹ trái phiếu uy tín, đáng đầu tư

Trái phiếu Chính phủ được ưu tiên trong thị trường OMO

Cơ chế hoạt động của nghiệp vụ thị trường mở

• Ngân hàng Nhà nước nhận thấy hệ thống dư thừa tiền: Ngân hàng nhà nước sẽ trả bằng tín phiếu. Các ngân hàng thương mại sẽ nhận tín phiếu và cho ngân hàng nhà nước vay với mức lãi suất tín phiếu. Đến ngày đáo hạn, ngân hàng thương mại sẽ trả tín phiếu và nhận tiền.
• Ngân hàng Thương mại cần tiền: Khi các Ngân hàng Thương mại cần tiền, họ sẽ áp dụng nghiệp vụ thị trường mở OMO Ngân hàng Nhà nước, cầm cố giấy tờ có giá để vay 1 lượng tiền với lãi suất OMO mà ngân hàng nhà nước niêm yết. Đến ngày đáo hạn ngân hàng, ngân hàng trả lại tiền và mang giấy tờ có giá về.

Ý nghĩa của nghiệp vụ thị trường mở (OMO)

Ý nghĩa của OMO

Điều tiết lượng tiền trong nền kinh tế

Ngân hàng trung ương sử dụng nghiệp vụ thị trường mở để điều tiết lượng tiền trong nền kinh tế. Khi muốn tăng cung tiền, họ sẽ bán các cổ phiếu, trái phiếu của nhà nước cho ngân hàng trung gian để đưa tiền vào thị trường. Ngược lại, khi muốn giảm cung tiền, họ sẽ thu hồi tiền bằng cách áp dụng nghiệp vụ thị trường mở thu hẹp. Từ đó giúp ngân hàng trung ương kiểm soát mức cung tiền một cách hiệu quả.

>> Xem thêm: Cung cầu là gì? Các yếu tố ảnh hưởng tới tác dụng của quy luật cung cầu

OMO có vai trò quan trọng trong việc điều tiết cung tiền

Điều chỉnh lãi suất

Nghiệp vụ thị trường mở (OMO) có ý nghĩa trong điều chỉnh lãi suất và ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của quốc gia. Ngân hàng trung ương sử dụng OMO để điều tiết lượng cung tiền trong nền kinh tế. Khi tăng cung tiền, lãi suất giảm và nhu cầu vay tăng lên, thúc đẩy hoạt động kinh tế. Ngược lại, khi giảm cung tiền, lãi suất tăng và nhu cầu vay giảm xuống, ảnh hưởng đến sản xuất của quốc gia.

Ổn định thị trường ngoại hối

Nghiệp vụ thị trường mở (OMO) cũng có vai trò trong việc ổn định thị trường ngoại hối thông qua các hoạt động mua bán trái phiếu và giấy tờ chứng khoán. Bằng cách điều chỉnh lượng cung tiền trong nền kinh tế, ngân hàng trung ương có thể ảnh hưởng đến tỷ giá ngoại hối.

Việc tăng cung tiền có thể làm giảm lãi suất, làm cho đồng tiền trong nước trở nên ít hấp dẫn hơn đối với các nhà đầu tư nước ngoài, dẫn đến sự suy yếu của đồng tiền và tác động đến tỷ giá hối đoái. Ngược lại, việc thu hút tiền có thể làm tăng lãi suất, làm cho đồng tiền trong nước hấp dẫn hơn và có thể làm tăng giá trị của đồng tiền và tỷ giá hối đoái. 

>> Xem thêm: Dự trữ ngoại hối là gì? Mục đích dự trữ ngoại hối của nhà nước

OMO có vai trò quan trọng trong việc ổn định thị trường ngoại hối

Hỗ trợ các ngân hàng thương mại

Nghiệp vụ thị trường mở (OMO) hỗ trợ các ngân hàng thương mại bằng cách cung cấp thanh khoản nhanh chóng thông qua mua bán trái phiếu và giấy tờ chứng khoán. OMO giúp điều tiết lãi suất và chi phí vốn của ngân hàng, ổn định thị trường tài chính và hỗ trợ chính sách tiền tệ để duy trì sự ổn định kinh tế và giảm thiểu rủi ro.

Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế

Lượng cung tiền ảnh hưởng đến lãi suất và tỷ lệ lạm phát, hai yếu tố quan trọng trong hoạt động sản xuất của nền kinh tế. Khi Ngân hàng trung ương tăng cung tiền thông qua OMO, lãi suất giảm và tỷ lệ lạm phát tăng, thúc đẩy hoạt động sản xuất mở rộng hơn do chi phí vay thấp hơn và tiêu dùng tăng. Ngược lại, khi giảm cung tiền, lãi suất tăng và tỷ lệ lạm phát giảm, ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất của nền kinh tế.

>> Xem thêm: Tỷ lệ lạm phát Việt Nam qua các năm? Nguyên nhân và ảnh hưởng hiện nay

Nghiệp vụ thị trường mở thúc đẩy tăng trưởng kinh tế bằng cách điều chỉnh lượng cung tiền

Câu hỏi thường gặp

Ai có thể tham gia vào thị trường mở?

Các chủ thể tham gia vào thị trường mở (OMO) bao gồm:

• Ngân hàng trung ương
• Ngân hàng thương mại
• Các tổ chức tài chính phi ngân hàng (công ty bảo hiểm, quỹ đầu tư, công ty tài chính,...) 
• Các nhà giao dịch trung gian

>> Xem thêm: Quỹ đầu tư phát triển là gì? Chức năng của quỹ đầu tư phát triển

Theo dõi các hoạt động OMO của ngân hàng trung ương ở đâu?

Bạn có thể theo dõi các hoạt động mở thị trường (OMO) của ngân hàng trung ương thông qua các báo cáo và thông tin được công bố trên trang web chính thức của ngân hàng.

Tóm lại, nghiệp vụ thị trường mở (OMO) không chỉ đơn thuần là một cách tiếp cận kinh doanh mà còn là một xu hướng thương mại điện tử đầy tiềm năng. Hy vọng qua bài viết của Tikop đã giúp bạn hiểu rõ đặc điểm và cơ chế hoạt động của OMO để từ đó có thể áp dụng và phát triển một cách hiệu quả trong thời đại số hóa ngày nay. Đừng quên theo dõi kiến thức tài chính để không bỏ lỡ nhiều bài học bổ ích nhé!