Lạm phát phi mã là gì? Các biện pháp kiểm soát lạm phát phi mã

Lạm phát phi mã là gì?

Khái niệm lạm phát phi mã

Lạm phát phi mã là hiện tượng kinh tế nghiêm trọng, xảy ra khi giá cả hàng hóa và dịch vụ tăng nhanh chóng đến mức không thể kiểm soát được, khiến giá trị đồng tiền suy giảm đáng kể. Đây là một trong những cấp độ lạm phát cao nhất, với tỷ lệ lạm phát dao động từ 10% đến dưới 1000% mỗi năm. 

Lạm phát phi mã đe dọa sự ổn định kinh tế, làm giảm sức mua của người dân, khó khăn cho doanh nghiệp trong sản xuất và kinh doanh, và có thể dẫn đến suy thoái kinh tế hoặc siêu lạm phát (hyperinflation) nếu không được kiểm soát kịp thời.

Tìm hiểu về lạm phát phi mã là gì

Ví dụ về lạm phát phi mã

Một ví dụ điển hình về lạm phát phi mã là cuộc khủng hoảng lạm phát ở Zimbabwe vào cuối thập niên 2000.

Vào tháng 11 năm 2008, tỷ lệ lạm phát ở Zimbabwe được ước tính lên tới 79.6 tỷ phần trăm (79,600,000,000%) mỗi tháng. Cuộc khủng hoảng này xuất phát từ nhiều yếu tố, bao gồm sự quản lý yếu kém của chính phủ, sự suy giảm trong sản xuất nông nghiệp do chương trình cải cách đất đai thất bại và chi tiêu công quá mức dẫn đến việc in tiền không kiểm soát.

Giá cả hàng hóa tăng chóng mặt, và đồng tiền Zimbabwe mất hoàn toàn giá trị. Người dân phải mang theo những tờ tiền với mệnh giá rất lớn, nhưng giá trị thực tế gần như không có. Vào đỉnh điểm của khủng hoảng, Zimbabwe đã phát hành tờ tiền có mệnh giá lên đến 100 nghìn tỷ (100,000,000,000,000) USD Zimbabwe, nhưng số tiền này chỉ mua được một ít thực phẩm.

>> Xem thêm: Tỷ lệ lạm phát Việt Nam qua các năm? Nguyên nhân và ảnh hưởng hiện nay

Cuộc khủng hoảng lạm phát phi mã ở Zimbabwe (2007-2008)

Lạm phát phi mã tiếng Anh là gì?

Lạm phát phi mã tiếng Anh là gì Galloping Inflation.

Biểu hiện của lạm phát phi mã

Các biểu hiện của lạm phát phi mã bao gồm:

• Giá cả tăng chóng mặt: Hàng hóa và dịch vụ tăng giá nhanh chóng, thậm chí hàng ngày hoặc hàng giờ, gây khó khăn lớn cho người tiêu dùng trong việc mua sắm các nhu yếu phẩm cơ bản.
• Tiền mất giá nhanh: Đồng nội tệ mất giá trị nghiêm trọng so với các loại ngoại tệ, khiến người dân phải chi tiêu nhiều hơn để mua cùng một lượng hàng hóa hoặc dịch vụ so với trước.
• Sản xuất đình trệ: Các doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc duy trì sản xuất do chi phí tăng cao, thiếu nguyên liệu hoặc mất khả năng dự đoán chi phí, dẫn đến tình trạng suy giảm hoặc ngừng sản xuất.
• Mất niềm tin vào đồng tiền: Người dân không còn tin tưởng vào giá trị của đồng nội tệ, dẫn đến xu hướng tích trữ tài sản khác như vàng, ngoại tệ mạnh hoặc đầu tư vào các tài sản an toàn hơn.

>> Xem thêm: Khủng hoảng kinh tế là gì? Ảnh hưởng của khủng hoảng kinh tế

Biểu hiện của lạm phát phi mã

Nguyên nhân xuất hiện lạm phát phi mã

Do cầu kéo

Lạm phát do cầu kéo xảy ra khi nhu cầu tiêu dùng trong nền kinh tế tăng nhanh hơn so với khả năng cung ứng của thị trường. Khi cầu vượt quá cung, giá cả hàng hóa và dịch vụ sẽ tăng lên, tạo ra áp lực tăng lạm phát. Tình trạng này thường xuất hiện trong các giai đoạn kinh tế phát triển mạnh hoặc khi chính phủ thực hiện chính sách tài khóa nhằm kích thích chi tiêu.

>> Xem thêm: Cung cầu là gì? Các yếu tố ảnh hưởng tới tác dụng của quy luật cung cầu

Chi phí bị đẩy lên cao

Chi phí sản xuất tăng cao là một trong những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến lạm phát phi mã. Khi giá nguyên liệu đầu vào, tiền lương, thuế hoặc các chi phí khác tăng lên, các doanh nghiệp buộc phải nâng giá sản phẩm để duy trì lợi nhuận. Từ đó tạo ra hiệu ứng dây chuyền trong nền kinh tế, dẫn đến việc tăng giá toàn bộ hàng hóa và dịch vụ.

Chi phí bị đẩy lên cao là một trong những nguyên nhân dẫn đến lạm phát phi mã

Cơ cấu tổ chức không tốt

Khi cơ cấu tổ chức trong nền kinh tế không hiệu quả, doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc sản xuất và cung ứng hàng hóa. Nếu các doanh nghiệp phải tăng lương cho người lao động mà không có sự tăng trưởng tương ứng trong năng suất, giá thành sản phẩm sẽ tăng. Việc này có thể dẫn đến lạm phát phi mã do chi phí tăng lên không phản ánh sự tăng trưởng thực sự trong nền kinh tế.

Cầu thị trường thay đổi

Sự thay đổi đột ngột trong cầu thị trường có thể tạo ra lạm phát phi mã. Ví dụ, khi nhu cầu về một sản phẩm hoặc dịch vụ tăng mạnh trong khi cầu về các sản phẩm khác giảm, có thể dẫn đến mất cân bằng cung cầu. Nếu giá cả của các mặt hàng có nhu cầu cao tăng lên mà giá của các mặt hàng khác không giảm tương ứng, mức giá chung trong nền kinh tế sẽ tăng, gây ra lạm phát.

>> Xem thêm: Giảm phát là gì? Hướng dẫn cách tính chỉ số giảm phát đầy đủ

Xuất nhập khẩu

Khi xuất khẩu tăng mạnh, dẫn đến cầu vượt quá cung, giá cả trong nước có thể tăng do sự khan hiếm hàng hóa. Ngược lại, khi giá hàng hóa nhập khẩu tăng lên do các yếu tố bên ngoài như giá nhiên liệu, nguyên liệu thô, thì giá bán trong nước cũng sẽ bị đội lên, góp phần gây ra lạm phát phi mã.

Tình trạng xuất nhập khẩu là một trong những nguyên nhân dẫn đến lạm phát phi mã

Lạm phát tiền tệ

Lạm phát tiền tệ xảy ra khi lượng tiền trong nền kinh tế tăng nhanh hơn so với tốc độ tăng trưởng kinh tế. Thường xuất phát từ việc chính phủ in tiền để tài trợ cho các chi tiêu công hoặc mua ngoại tệ, dẫn đến dư thừa tiền tệ trong lưu thông. Khi có quá nhiều tiền nhưng lại có ít hàng hóa, giá cả sẽ tăng lên nhanh chóng, dẫn đến lạm phát phi mã.

Lạm phát phi mã thường xảy ra do nhiều nguyên nhân phức tạp và đa chiều

Hậu quả của lạm phát phi mã

Đối với nền kinh tế

• Suy giảm sức mua của đồng tiền: Khi lạm phát phi mã xảy ra, giá cả hàng hóa và dịch vụ tăng nhanh chóng, dẫn đến sự suy giảm sức mua của đồng tiền. Làm cho người tiêu dùng cần phải chi nhiều hơn để mua cùng một lượng hàng hóa, gây khó khăn trong việc duy trì mức sống.
• Sản xuất đình trệ: Do chi phí sản xuất gia tăng mạnh mẽ, các doanh nghiệp có thể phải đối mặt với tình trạng sản xuất đình trệ hoặc giảm sản lượng, có thể dẫn đến giảm việc làm và ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế.
• Đầu tư và tiết kiệm bị ảnh hưởng: Lạm phát phi mã làm mất giá trị của tiền tệ, khiến người tiêu dùng và nhà đầu tư ngần ngại đầu tư vào các tài sản dài hạn. Sự không ổn định về giá cả cũng làm giảm sự hấp dẫn của các khoản tiết kiệm và đầu tư, dẫn đến tình trạng trì trệ trong nền kinh tế.
• Khó khăn trong hoạch định chính sách: Khi lạm phát phi mã diễn ra, việc dự đoán và hoạch định chính sách kinh tế trở nên rất khó khăn. Chính phủ và ngân hàng trung ương phải đối mặt với thách thức trong việc kiểm soát lạm phát và ổn định nền kinh tế, gây khó khăn trong việc thực hiện các chính sách hiệu quả.

>> Xem thêm: Cung tiền là gì? Tác động của cung tiền đối với nền kinh tế hiện nay

Hậu quả của lạm phát phi mã với nền kinh tế

Đối với xã hội

• Tăng trưởng bất bình đẳng: Lạm phát phi mã có thể làm gia tăng bất bình đẳng xã hội khi người nghèo và các tầng lớp thu nhập thấp chịu ảnh hưởng nặng nề hơn so với người giàu. Người dân có thu nhập cố định hoặc không tăng tương ứng với tỷ lệ lạm phát sẽ gặp khó khăn trong việc duy trì mức sống cơ bản.
• Mất niềm tin vào đồng tiền: Khi đồng tiền mất giá nhanh chóng, người dân có thể mất niềm tin vào hệ thống tiền tệ và bắt đầu tìm kiếm các phương án bảo vệ tài sản khác như ngoại tệ, vàng hoặc hàng hóa. Từ đó có thể dẫn đến sự không ổn định xã hội và làm giảm tính hiệu quả của chính sách tiền tệ.
• Tình trạng xã hội không ổn định: Lạm phát phi mã có thể dẫn đến sự bất mãn xã hội và các cuộc biểu tình do sự gia tăng chi phí sinh hoạt và mức sống giảm sút. Sự bất ổn này có thể làm gia tăng tình trạng xung đột xã hội và làm giảm chất lượng cuộc sống.
• Tăng chi phí sinh hoạt: Người dân phải đối mặt với chi phí sinh hoạt ngày càng tăng, làm giảm khả năng chi tiêu cho các nhu cầu thiết yếu và dịch vụ xã hội, dẫn đến sự giảm sút chất lượng cuộc sống và làm tăng căng thẳng xã hội.

>> Xem thêm: Nền kinh tế thị trường là gì? Đặc trưng của nền kinh tế thị trường

Hậu quả của lạm phát phi mã với xã hội

Biện pháp kiểm soát lạm phát phi mã

Để kiểm soát lạm phát phi mã, chính phủ có thể thực hiện một số biện pháp nhằm kiểm soát lạm phát phi mã và ổn định nền kinh tế. 

• Chính sách tiền tệ thắt chặt: Ngân hàng trung ương có thể tăng lãi suất để giảm lượng tiền lưu thông, hạn chế vay mượn và tiêu dùng, từ đó làm giảm áp lực lạm phát.
• Kiểm soát giá cả: Chính phủ có thể áp đặt các biện pháp kiểm soát giá cả để ngăn chặn sự tăng giá đột biến của các mặt hàng thiết yếu.
• Giảm chi tiêu công: Chính phủ có thể cắt giảm chi tiêu, đặc biệt là các khoản chi tiêu không hiệu quả, để giảm áp lực lên lạm phát.
• Tăng cường sản xuất: Khuyến khích đầu tư vào sản xuất để tăng nguồn cung hàng hóa, giúp cân bằng cung cầu trên thị trường.
• Ổn định tỷ giá hối đoái: Chính phủ có thể can thiệp vào thị trường ngoại hối để ổn định tỷ giá, ngăn chặn sự tăng giá của hàng hóa nhập khẩu.

>> Xem thêm: Dự trữ ngoại hối là gì? Mục đích dự trữ ngoại hối của nhà nước

Biện pháp kiểm soát lạm phát phi mã

Câu hỏi thường gặp

Tình trạng lạm phát phi mã được xác định khi nào?

Lạm phát phi mã được xác định khi mức độ tăng giá cả hàng hóa đạt hai con số trở lên, tức là từ 10% đến dưới 1000%.

Lạm phát phi mã có tỷ lệ bao nhiêu phần trăm?

Lạm phát phi mã có tỷ lệ từ 10% đến 100%/năm và có khi lên đến 1000%/năm.

Khi lạm phát phi mã xảy ra hình thức sử dụng tiền có lợi nhất là gì?

Khi lạm phát phi mã xảy ra, việc đầu tư vào sản xuất kinh doanh là một trong những hình thức giữ giá trị tiền tệ tốt nhất, bởi vì giá sản phẩm có thể tăng.

Trên đây là tổng hợp kiến thức về lạm phát phi mã là gì và các biện pháp kiểm soát lạm phát phi mã. Bằng cách áp dụng các chính sách tiền tệ và tài khóa phù hợp, cùng với sự hợp tác chặt chẽ giữa chính phủ và các tổ chức kinh tế, lạm phát phi mã có thể được kiềm chế và kiểm soát. Hy vọng bài viết của Tikop đã mang đến cho bạn những kiến thức bổ ích. Đừng quên theo dõi chuyên mục Kiến thức tài chính để cập nhật thêm nhiều thông tin thú vị và giá trị trong lĩnh vực tài chính nhé!