Chứng khoán nợ là gì? Phân biệt chứng khoán nợ và chứng khoán vốn

Chứng khoán nợ là gì?

Khái niệm chứng khoán nợ

Chứng khoán nợ là một loại chứng khoán phát hành bởi các tổ chức tài chính, doanh nghiệp hoặc chính phủ để vay tiền từ nhà đầu tư. Khi mua chứng khoán nợ, nhà đầu tư trở thành người cho vay và có quyền nhận lại số tiền gốc cùng với lãi suất trong một khoảng thời gian nhất định. 

Chứng khoán nợ được coi là một trong những hình thức huy động vốn thường thấy của các doanh nghiệp. 

Chứng khoán nợ được phát hành bởi các đơn vị có thẩm quyền

Chứng khoán nợ tiếng Anh là gì?

Trong tiếng Anh, chứng khoán nợ được viết là Debt Security.

Ví dụ về chứng khoán nợ

Trái phiếu doanh nghiệp là một ví dụ về chứng khoán nợ. Người mua trái phiếu là nhà đầu tư đã cho công ty phát hành vay tiền. Sau khoảng thời gian quy định trong hợp đồng, nhà đầu tư sẽ được nhận tiền lãi hàng năm và vốn ban đầu khi trái phiếu đáo hạn.

Các dạng chứng khoán nợ phổ biến

Trái phiếu

Trái phiếu là một dạng của chứng khoán nợ, được phát hành bởi các doanh nghiệp, tổ chức tài chính, chính phủ để vay tiền từ công chúng. Trái phiếu có giá trị định mức, thời hạn và lãi suất được xác định trước. 

Đầu tư trái phiếu được đánh giá là an toàn bởi chúng có tính thanh khoản cao hơn so với cổ phiếu và có mức độ rủi ro thấp hơn. Các loại trái phiếu được phát hành theo các dạng như sau:

Các hình thức trái phiếu tại Việt Nam

>>> Xem thêm: Thông tin về các loại chứng khoán trên thị trường Việt Nam hiện nay mà nhà đầu tư cần biết

Chứng khoán dạng nợ

Các tổ chức tài chính phát hành chứng khoán nợ nhằm mục đích huy động vốn cho các doanh nghiệp lớn, nhà nước. Mỗi loại chứng khoán dạng nợ có các đặc điểm riêng và được sử dụng cho mục đích tài chính khác nhau. Đặc biệt, chứng khoán nợ có các đặc điểm giống với trái phiếu.

Công cụ thị trường tiền tệ

Công cụ thị trường tiền tệ được phát hành bởi các tổ chức tài chính, ngân hàng hoặc nhà nước. Thời hạn của công cụ thị trường tiền với thời hạn ngắn hơn một năm, tùy theo điều kiện của người phát hành và người mua. Các công cụ này gồm: Phiếu chấp nhận thanh toán ngân hàng, thương phiếu… Nhà đầu tư mua các công cụ này và nhận lợi tức từ khoản thu nhập hàng tháng cố định được xác định trước. 

Công cụ tài chính phái sinh

Công cụ tài chính phái sinh bao gồm các loại hợp đồng: Hợp đồng tương lai, hợp đồng chênh lệch giá, hợp đồng quyền chọn và hợp đồng kỳ hạn. Công cụ tài chính phái sinh không đại diện trực tiếp cho khoản vay hoặc nợ mà thay vào đó tạo ra một hợp đồng phái sinh dựa trên các yếu tố tài chính khác nhau.

Công cụ tài chính phái sinh đầu tư chứng khoán nợ

Đặc điểm của chứng khoán nợ

Chứng khoán nợ có những đặc điểm chính sau:

• Phát hành bởi chính phủ, các công ty, tổ chức tài chính, ngân hàng, hay các tổ chức tín dụng khác. Chủ thể phát hành chịu trách nhiệm đảm bảo trả lãi và trả vốn cho nhà đầu tư.

• Thời gian đáo hạn có thể từ vài tháng đến nhiều năm tùy thuộc vào loại chứng khoán cụ thể. Trong thời gian đáo hạn, người đầu tư sẽ nhận lãi suất hoặc cổ tức từ chứng khoán nợ.

• Mệnh giá của chứng khoán nợ là giá trị ban đầu, thường được ghi trên chứng khoán. Mệnh giá thể hiện số tiền mà người phát hành cam kết trả cho nhà đầu tư khi chứng khoán đáo hạn. 

• Chứng khoán nợ mang lại lợi suất cho nhà đầu tư dựa trên mức lãi suất được xác định từ trước hoặc theo một chỉ số thị trường như LIBOR.

• Các loại chứng khoán nợ có quyền đặc biệt như chuyển đổi chứng khoán nợ thành cổ phiếu, quyền yêu cầu phát hành lại.

Chứng khoán nợ mang lại nhiều lợi suất cho nhà đầu tư

Phân biệt chứng khoán nợ và chứng khoán vốn

Rủi ro khi đầu tư chứng khoán nợ

Rủi ro khi tái đầu tư

Việc tái đầu tư chứng khoán nợ cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro, bởi vì nếu thị trường chứng khoán biến động bất lợi, nhà đầu tư có thể mất cả vốn ban đầu và tiền lãi đã tái đầu tư. Do đó, nhà đầu tư cần cân nhắc kỹ trước khi quyết định tái đầu tư chứng khoán nợ. Bạn chỉ nên áp dụng phương pháp này khi có kinh nghiệm và kiến thức về thị trường chứng khoán.

Rủi ro lạm phát

Khi giá cả tăng cao, giá trị của trái phiếu sẽ giảm đi và lãi suất sẽ gia tăng chậm. Điều này tác động tới sức mua trái phiếu giảm đi, dẫn đến đầu tư thua lỗ. Để tránh rủi ro này, người đầu tư cần chọn những trái phiếu có thời hạn ngắn hơn, có khả năng điều chỉnh lãi suất theo biến động của thị trường.

Tác động của lạm phát lên đầu tư chứng khoán nợ

>>> Xem thêm: Rủi ro đầu tư chứng khoán mà các nhà đầu tư phải đối mặt

Rủi ro lãi suất

Lãi suất và giá trái phiếu là hai khái niệm tỷ lệ nghịch với nhau. Điều này có nghĩa là khi lãi suất giảm, giá trái phiếu tăng và ngược lại. Khi nhu cầu tăng, người mua trái phiếu sẽ sẵn lòng trả giá cao hơn để sở hữu chúng, dẫn đến tăng giá trái phiếu. 

Lý giải điều này là bởi các nhà đầu tư nhận thấy giá trái phiếu hiện tại hấp dẫn hơn so với lãi suất thị trường hoặc các cơ hội đầu tư khác. Lúc này, họ sẵn lòng trả giá cao hơn để đầu tư vào trái phiếu. Trong trường hợp ngược lại, nhu cầu giảm kéo theo mức giá trái phiếu giảm. Nếu nhà đầu tư không quyết đoán, có kỹ năng sẽ dễ bị thua lỗ trầm trọng.

Rủi ro thanh khoản

Như đã đề cập ở trên, chứng khoán nợ có tính thanh khoản thấp. Một số chứng khoán khó bán hoặc khó chuyển đổi thành tiền mặt. Điều này xảy ra khi không có đủ người mua hoặc không có sàn giao dịch phù hợp để giao dịch chứng khoán nợ đó. Từ đó, bạn có thể gặp rủi ro mất vốn hoặc không nhận được lợi tức như kỳ vọng.

Chứng khoán nợ có tính thanh khoản thấp

>>> Xem thêm: Các thuật ngữ chứng khoán cơ bản mà nhà đầu tư cần biết

Tổ chức phát hành mất khả năng chi trả

Nếu tổ chức phát hành chứng khoán nợ không có đủ khả năng tài chính để trả lãi suất hoặc vốn đến hạn, có thể xảy ra tình trạng phá sản. Trong trường hợp này, bạn có thể mất một phần hoặc toàn bộ số tiền đã đầu tư.

Có nên đầu tư chứng khoán nợ không?

Để xác định có nên đầu tư chứng khoán không, nhà đầu tư cần đánh giá kỹ những ưu điểm và rủi ro của kênh đầu tư này.

Ưu điểm của chứng khoán nợ:

• Lãi suất ổn định, ít biến đổi so với chứng khoán vốn.

• Chứng khoán nợ thường được xếp hạng tín dụng và có mức rủi ro thấp hơn so với các loại đầu tư khác.

• Kết hợp với các loại tài sản khác như cổ phiếu, chứng khoán nợ có thể giúp giảm thiểu rủi ro.

Một số rủi ro khi đầu tư chứng khoán nợ:

• Khó bán hoặc chuyển đổi thành tiền mặt trong một thời gian ngắn.

• Tồn tại rủi ro tín dụng khi tổ chức phát hành chứng khoán nợ không thể trả lãi suất hoặc vốn đến hạn.

• Có thể chịu ảnh hưởng từ biến động thị trường và yếu tố kinh tế. 

Đầu tư chứng khoán nợ là không phù hợp cho những người mới bắt đầu hoặc không chịu đựng được rủi ro cao. Để đảm bảo thành công khi đầu tư, bạn cần nghiên cứu và đánh giá kỹ tổ chức phát hành của chứng khoán nợ. Đồng thời, hãy trang bị thêm kiến thức chuyên môn để giúp mỗi quyết định đầu tư đều là một bước tiến thành công.

>>> Đọc thêm: Có nên đầu tư Chứng khoán không?

Quyết định đầu tư chứng khoán nợ phụ thuộc vào mỗi cá nhân

Các câu hỏi thường gặp về chứng khoán nợ

Tại sao gọi trái phiếu là chứng khoán nợ?

Trái phiếu là một loại chứng khoán nợ vì khi một tổ chức phát hành trái phiếu, tức là đang vay tiền từ những người mua trái phiếu. Theo thời gian, nhà đầu tư sẽ nhận lại số tiền gốc và lãi suất theo thời hạn và điều kiện đã quy định. 

Người mua chứng khoán nợ có được tham gia quản lý doanh nghiệp không?

KHÔNG. Người mua chứng khoán nợ không có quyền hạn tham gia các quyết định của doanh nghiệp.

Chứng khoán nợ có bị thay đổi theo thị trường không?

KHÔNG. Chứng khoán nợ đã có mệnh giá, mức lãi suất, thời hạn thanh toán cụ thể nên không bị tác động bởi thị trường.

Sau khi tìm hiểu về chứng khoán nợ là gì, chắc hẳn bạn đọc cũng có thêm nhiều kiến thức hữu ích để thêm sự tự tin khi tham gia vào thị trường đầu tư. Để có thêm nhiều thông tin bổ ích về lĩnh vực chứng khoán, Tikop mời bạn đọc tham khảo chuyên mục kiến thức chứng khoán của chúng tôi.