Thu nhập là gì? 10 loại thu nhập phải chịu thuế phổ biến hiện nay

Thu nhập là gì?

Thu nhập (trong tiếng Anh là Income) là tổng giá trị các khoản tiền hoặc tài sản mà một cá nhân, hộ gia đình hoặc doanh nghiệp nhận được trong một khoảng thời gian nhất định từ một công việc hoặc một hoạt động kinh doanh, đầu tư. Khoản tiền này có thể đến từ nhiều nguồn khác nhau, chẳng hạn như:

• Tiền lương, tiền công: Khoản thu nhập từ việc cung cấp sức lao động cho một tổ chức hoặc doanh nghiệp.
• Lợi nhuận kinh doanh: Thu nhập phát sinh từ hoạt động kinh doanh, bán hàng hóa hoặc cung cấp dịch vụ.
• Tiền cho thuê tài sản: Khoản thu từ việc cho thuê bất động sản, phương tiện hoặc các loại tài sản khác.
• Đầu tư: Lợi tức thu được từ việc đầu tư vào cổ phiếu, trái phiếu hoặc các công cụ tài chính khác.
• Thừa kế và quà tặng: Tài sản hoặc tiền bạc nhận được từ di sản thừa kế hoặc các món quà tặng.

Định nghĩa thu nhập

Phân loại thu nhập

Thu nhập chủ động

Thu nhập chủ động là khoản tiền bạn kiếm được từ công việc lao động trực tiếp hoặc hoạt động kinh doanh. Đây là nguồn thu nhập chính của hầu hết mọi người, vì nó đến từ công sức và thời gian họ bỏ ra để làm việc.

Đặc điểm của thu nhập chủ động:

• Phụ thuộc vào thời gian và công sức của bạn.
• Ngừng làm việc đồng nghĩa với việc mất thu nhập.
• Mang tính chất ngắn hạn, cần duy trì liên tục để có thu nhập ổn định.

Ví dụ về thu nhập chủ động:

• Tiền lương, tiền công từ công việc làm thuê.
• Thu nhập từ hoạt động kinh doanh cá nhân, chẳng hạn như bán hàng online hoặc mở quán cà phê.
• Hoa hồng từ công việc môi giới, bán hàng theo doanh số.

Thu nhập thụ động

Thu nhập thụ động là khoản tiền bạn kiếm được mà không cần trực tiếp tham gia vào công việc thường xuyên. Nó thường đến từ tài sản hoặc khoản đầu tư của bạn, giúp bạn có dòng tiền ngay cả khi không làm việc.

Đặc điểm của thu nhập thụ động:

• Không đòi hỏi sự tham gia liên tục, có thể duy trì ngay cả khi không làm việc.
• Thường mang tính chất dài hạn, có thể tạo ra dòng tiền ổn định theo thời gian.
• Cần có sự đầu tư ban đầu, như tài sản, thời gian hoặc vốn.

Ví dụ về thu nhập thụ động:

• Tiền cho thuê nhà, căn hộ hoặc mặt bằng kinh doanh.
• Lãi suất từ tiền gửi ngân hàng, cổ phiếu, trái phiếu.
• Tiền bản quyền từ sách, âm nhạc, sáng chế hoặc phần mềm.
• Lợi nhuận từ các doanh nghiệp có thể vận hành mà không cần sự tham gia trực tiếp của bạn.

Phân loại thu nhập

Phân biệt thu nhập và lương

>>> Xem thêm: Chứng minh thu nhập là gì? Mục đích và cách làm chứng minh thu nhập

10 loại thu nhập phải chịu thuế hiện nay

Theo quy định tại Điều 2 Thông tư 111/2013/TT-BTC, các khoản thu nhập phải chịu thuế thu nhập cá nhân bao gồm:

Thu nhập từ kinh doanh

Thu nhập từ kinh doanh là khoản thu nhập có được từ các hoạt động sản xuất và kinh doanh trong nhiều lĩnh vực khác nhau, bao gồm:

• Các hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa và dịch vụ thuộc tất cả các ngành nghề được pháp luật quy định.
• Thu nhập từ hoạt động hành nghề độc lập của cá nhân trong các lĩnh vực hoặc ngành nghề đã được cấp phép hoặc chứng chỉ hành nghề theo quy định pháp luật.
• Thu nhập từ hoạt động sản xuất, kinh doanh trong các lĩnh vực như nông nghiệp, lâm nghiệp, nuôi trồng và đánh bắt thủy sản, làm muối, trừ các trường hợp được miễn thuế.

Thu nhập từ tiền lương, tiền công

Thu nhập từ tiền lương, tiền công là khoản thu nhập mà người lao động nhận được từ người sử dụng lao động, bao gồm các nội dung sau:

• Tiền lương, tiền công và các khoản có tính chất tương tự, được trả bằng tiền hoặc các hình thức không bằng tiền.
• Các khoản phụ cấp, trợ cấp, ngoại trừ những khoản phụ cấp, trợ cấp ưu đãi hàng tháng hoặc trợ cấp một lần theo quy định của pháp luật dành cho người có công.
• Tiền thù lao nhận được dưới bất kỳ hình thức nào.
• Khoản thu nhập từ việc tham gia các tổ chức như hiệp hội kinh doanh, ban kiểm soát doanh nghiệp, hội đồng quản trị, ban quản lý dự án, hội đồng quản lý, các hiệp hội, hội nghề nghiệp và các tổ chức khác.
• Các khoản lợi ích, dù bằng tiền hay hiện vật, được người sử dụng lao động trả và người lao động hưởng dưới mọi hình thức.

Thu nhập từ đầu tư vốn

Thu nhập từ đầu tư vốn là khoản thu nhập mà cá nhân nhận được từ việc đầu tư vốn dưới nhiều hình thức khác nhau, bao gồm:

• Tiền lãi thu được từ việc cho các tổ chức, doanh nghiệp, hộ gia đình hoặc cá nhân kinh doanh vay vốn thông qua hợp đồng hoặc thỏa thuận vay.
• Cổ tức nhận được từ việc góp vốn để mua cổ phần.
• Lợi tức từ việc tham gia góp vốn vào công ty hợp danh, công ty trách nhiệm hữu hạn, hợp tác xã, liên doanh, hợp đồng hợp tác kinh doanh, hoặc các hình thức kinh doanh khác; góp vốn vào quỹ đầu tư chứng khoán hoặc các quỹ đầu tư khác.
• Khoản tăng thêm từ giá trị vốn góp khi doanh nghiệp giải thể, chuyển đổi mô hình hoạt động, chia, tách, sáp nhập, hợp nhất hoặc khi rút vốn.
• Lợi nhuận từ trái phiếu, tín phiếu và các loại giấy tờ có giá trị khác.
• Thu nhập từ các hình thức đầu tư vốn khác, bao gồm cả việc góp vốn bằng hiện vật, danh tiếng, quyền sử dụng đất, phát minh, hoặc sáng chế.
• Cổ tức trả bằng cổ phiếu hoặc lợi tức được ghi nhận làm tăng vốn góp.

>>> Xem thêm: Cách tính cổ tức trả cho cổ đông chính xác, chi tiết, có ví dụ

Thu nhập từ chuyển nhượng vốn

Thu nhập từ chuyển nhượng vốn là khoản thu nhập mà cá nhân nhận được từ việc chuyển nhượng quyền sở hữu vốn dưới các hình thức sau:

• Thu nhập từ việc chuyển nhượng phần vốn góp tại công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty hợp danh, hợp tác xã, hợp đồng hợp tác kinh doanh, quỹ tín dụng nhân dân, tổ chức kinh tế hoặc các tổ chức khác.
• Thu nhập từ chuyển nhượng chứng khoán.
• Thu nhập từ các hình thức chuyển nhượng vốn khác.

Thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản

Thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản là khoản thu nhập cá nhân nhận được từ việc chuyển nhượng quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng bất động sản, bao gồm:

• Thu nhập từ chuyển nhượng quyền sử dụng đất.
• Thu nhập từ chuyển nhượng quyền sử dụng đất kèm theo tài sản gắn liền với đất.
• Thu nhập từ chuyển nhượng quyền sở hữu nhà ở, bao gồm cả nhà ở hình thành trong tương lai.
• Thu nhập từ chuyển nhượng quyền thuê đất hoặc thuê mặt nước.
• Thu nhập từ việc góp vốn bằng bất động sản để thành lập doanh nghiệp hoặc tăng vốn kinh doanh.
• Thu nhập từ ủy quyền quản lý bất động sản, trong đó người được ủy quyền có quyền chuyển nhượng hoặc thực hiện các quyền tương tự như chủ sở hữu bất động sản.
• Các khoản thu nhập khác phát sinh từ việc chuyển nhượng bất động sản dưới mọi hình thức.

Thu nhập từ trúng thưởng

Thu nhập từ trúng thưởng là các khoản tiền hoặc hiện vật mà cá nhân nhận được thông qua các hình thức sau:

• Giải thưởng từ trúng xổ số.
• Phần thưởng khuyến mại khi tham gia các chương trình mua bán hàng hóa hoặc dịch vụ.
• Khoản tiền hoặc hiện vật nhận được từ việc trúng thưởng cá cược, đặt cược hợp pháp theo quy định của pháp luật.
• Thu nhập từ trúng thưởng trong các trò chơi hoặc cuộc thi.

Thu nhập từ bản quyền

Thu nhập từ bản quyền là khoản thu nhập nhận được khi cá nhân hoặc tổ chức chuyển nhượng hoặc chuyển giao quyền sở hữu, quyền sử dụng các đối tượng thuộc quyền sở hữu trí tuệ, hoặc thu nhập từ chuyển giao công nghệ. Cụ thể bao gồm:

Đối tượng quyền sở hữu trí tuệ:

• Quyền tác giả: Bao gồm các tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học; quyền liên quan đến quyền tác giả như ghi hình, ghi âm chương trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang chương trình mã hóa.
• Quyền sở hữu công nghiệp: Bao gồm sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn, nhãn hiệu, bí mật kinh doanh, tên thương mại và chỉ dẫn địa lý.
• Quyền đối với giống cây trồng: Bao gồm vật liệu nhân giống và vật liệu thu hoạch.

Đối tượng chuyển giao công nghệ:

• Chuyển giao bí quyết kỹ thuật.
• Chuyển giao kiến thức kỹ thuật về công nghệ dưới các dạng quy trình công nghệ, giải pháp kỹ thuật, công thức, phương án công nghệ, thông số kỹ thuật, bản vẽ, sơ đồ kỹ thuật, chương trình máy tính và dữ liệu.
• Chuyển giao giải pháp hợp lý hóa sản xuất, đổi mới công nghệ.

Thu nhập từ chuyển giao hoặc chuyển nhượng các đối tượng của quyền sở hữu trí tuệ và công nghệ, bao gồm cả trường hợp chuyển nhượng lại, đều thuộc loại thu nhập từ bản quyền.

Thu nhập từ nhượng quyền thương mại

Thu nhập từ nhượng quyền thương mại là khoản thu nhập cá nhân nhận được từ các hợp đồng nhượng quyền thương mại, bao gồm cả việc nhượng lại quyền thương mại cho bên khác.

Thu nhập từ nhận thừa kế

Thu nhập từ nhận thừa kế là khoản thu nhập cá nhân nhận được theo di chúc hoặc theo quy định của pháp luật về thừa kế. Cụ thể như sau:

• Nhận thừa kế là chứng khoán: Bao gồm cổ phiếu, trái phiếu, tín phiếu, chứng chỉ quỹ, quyền mua cổ phiếu và các loại chứng khoán khác; cổ phần của cá nhân trong công ty cổ phần.
• Nhận thừa kế là phần vốn góp trong các tổ chức kinh tế, cơ sở kinh doanh: Bao gồm vốn góp trong công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty hợp danh, hợp tác xã, hợp đồng hợp tác kinh doanh; vốn góp trong doanh nghiệp tư nhân, cơ sở kinh doanh cá nhân; vốn góp trong các hiệp hội, quỹ.
• Nhận thừa kế là bất động sản: Bao gồm quyền sử dụng đất, quyền sử dụng đất kèm theo tài sản gắn liền với đất, quyền sở hữu nhà ở, kết cấu hạ tầng và các công trình xây dựng gắn liền với đất, quyền thuê mặt nước, và các khoản thu nhập khác từ bất động sản dưới mọi hình thức.
• Nhận thừa kế là tài sản phải đăng ký quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng: Bao gồm ô tô, xe máy, xe mô tô, tàu thủy, thuyền, tàu bay, súng săn, súng thể thao.

Thu nhập từ nhận quà tặng

Thu nhập từ nhận quà tặng là khoản thu nhập cá nhân nhận được từ các tổ chức hoặc cá nhân trong và ngoài nước. Cụ thể như sau:

• Quà tặng là chứng khoán: Bao gồm cổ phiếu, trái phiếu, tín phiếu, chứng chỉ quỹ, quyền mua cổ phiếu và các loại chứng khoán khác; cổ phần của cá nhân trong công ty cổ phần.
• Quà tặng là phần vốn góp trong các tổ chức kinh tế, cơ sở kinh doanh: Bao gồm vốn góp trong công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty hợp danh, hợp tác xã, hợp đồng hợp tác kinh doanh; vốn góp trong doanh nghiệp tư nhân, cơ sở kinh doanh của cá nhân; vốn góp trong các hiệp hội, quỹ.
• Quà tặng là bất động sản: Bao gồm quyền sử dụng đất, quyền sử dụng đất kèm theo tài sản gắn liền với đất, quyền sở hữu nhà, kết cấu hạ tầng và các công trình xây dựng gắn liền với đất, quyền thuê mặt nước, và các khoản thu nhập khác từ bất động sản dưới mọi hình thức.
• Quà tặng là tài sản phải đăng ký quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng: Bao gồm ô tô, xe máy, xe mô tô, tàu thủy, thuyền, tàu bay, súng săn, súng thể thao.

>>> Xem thêm: Cách đóng thuế thu nhập cá nhân khi tự quyết toán thuế mới nhất 2023

Nguồn tham khảo: LuatVietnam

Câu hỏi thường gặp

Thu nhập và doanh thu khác nhau như thế nào?

Thu nhập là khoản tiền cá nhân hoặc doanh nghiệp thực sự nhận được sau khi trừ đi các chi phí, có thể đến từ lương, lợi nhuận kinh doanh, đầu tư, cho thuê tài sản hoặc quà tặng. Trong khi đó, doanh thu là tổng số tiền doanh nghiệp thu về từ việc bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trước khi tính đến các chi phí. Nói cách khác, doanh thu phản ánh tổng dòng tiền vào, còn thu nhập thể hiện số tiền thực tế có thể sử dụng.

Có bao nhiêu loại thu nhập?

Thu nhập được chia thành nhiều loại khác nhau, tùy theo tiêu chí phân loại. Dưới đây là một số cách phân loại phổ biến:

Dựa vào tính chất hoạt động:

• Thu nhập chủ động: Kiếm được từ công việc trực tiếp như tiền lương, tiền công, lợi nhuận kinh doanh.
• Thu nhập bị động: Đến từ tài sản hoặc đầu tư như tiền cho thuê nhà, lãi cổ phiếu, bản quyền sáng tạo.

Dựa vào nguồn gốc phát sinh:

• Thu nhập từ lao động: Gồm tiền lương, tiền công từ công việc làm thuê.
• Thu nhập từ kinh doanh: Lợi nhuận từ việc bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ.
• Thu nhập từ đầu tư: Tiền lãi từ chứng khoán, trái phiếu, lãi suất ngân hàng.
• Thu nhập từ tài sản: Tiền cho thuê bất động sản, quyền sử dụng đất.
• Thu nhập khác: Quà tặng, thừa kế, tiền trúng thưởng.

Việc nắm vững các quy định về thu nhập sẽ giúp tối ưu hóa các quyết định tài chính và tránh những rủi ro không đáng có. Cùng theo dõi những bài viết Tài chính cá nhân của Tikop trong những lần sau nhé!