Chi phí chìm là gì? Cách nhận biết bẫy chi phí chìm phổ biến hiện nay

Chi phí chìm là gì?

Khái niệm chi phí chìm

Chi phí chìm là những chi phí mà doanh nghiệp đã bỏ ra trong quá khứ nhưng không thể thu hồi bằng bất cứ cách nào, chi phí chìm thường độc lập với các yếu tố trong tương lai. Chi phí chìm sẽ không được đưa vào những tính toán của dự án dù vẫn là nguồn tiêu tốn nguồn lực của doanh nghiệp. 

Chi phí chìm là yếu tố quan trọng, ảnh hưởng đến quyết định đầu tư của các nhà đầu tư

Chi phí chìm tiếng Anh là gì?

Chi phí chìm tiếng Anh la Sunk cost.

Ví dụ về chi phí chìm

Ví dụ doanh nghiệp A chi 50 triệu đồng cho chiến dịch quảng cáo sản phẩm trên mạng xã hội. Tuy nhiên, chiến dịch không mang lại kết quả như mong đợi, doanh số bán hàng không tăng. Số tiền 50 triệu đồng chi cho quảng cáo là chi phí chìm.

>>> Xem thêm: OPEX (Chi phí hoạt động) là gì? Phân biệt OPEX và CAPEX

Đặc điểm của chi phí chìm

Chi phí chìm có những đặc điểm sau:

• Chi phí không thể tránh khỏi, mọi khoản rủi ro đều có thể biến thành chi phí chìm.

• Chi phí đã chi ra, hạch toán thành chi phí phát sinh.

• Dù quyết định lựa chọn phương án nào, chi phí chìm vẫn tồn tại và không thay đổi.

• Chi phí chìm không thể kiểm soát được và không thể dự đoán chính xác về mức độ phát sinh của nó trong kỳ.

Chi phí chìm không thể kiểm soát được

Chi phí chìm bao gồm những gì?

Chi phí phát triển sản phẩm

Khi doanh nghiệp đã đầu tư một số tiền lớn vào nghiên cứu, phát triển, và sản xuất một sản phẩm mới, nhưng sau thị trường lại không chấp nhận hoặc không có nhu cầu cho sản phẩm đó. Khi đó, các chi phí đã chi ra cho việc phát triển sản phẩm này chính là chi phí chìm.

Chi phí phát triển sản phẩm là một loại chi phí chìm

Chi phí đào tạo nhân sự

Chi phí đào tạo nhân sự là khi doanh nghiệp đã đầu tư vào việc đào tạo và phát triển nhân viên, nhưng sau đó nhân viên đó rời bỏ công ty hoặc không làm việc hiệu quả. Lúc này chi phí đào tạo nhân sự trở thành chi phí chìm vì không thể thu hồi lại và không đem lại giá trị cho doanh nghiệp.

Chi phí xây dựng hoặc mua tài sản

Khi doanh nghiệp đã xây dựng hoặc mua một tài sản cụ thể như nhà xưởng, máy móc, công nghệ, nhưng sau đó quyết định không sử dụng nó nữa hoặc bán đi, chi phí này cũng trở thành chi phí chìm do chúng không thể thu hồi và không mang lại tác dụng nữa.

>>> Đọc ngay: Chi phí cố định: Đặc điểm, công thức, phân biệt với chi phí biến đổi

Chi phí xây dựng hoặc mua tài sản

Chi phí quảng cáo không thành công

Khi doanh nghiệp đã đầu tư vào chiến dịch quảng cáo hoặc marketing nhằm thúc đẩy doanh số bán hàng, nhưng không đạt được kết quả mong đợi hoặc không có tăng trưởng doanh số bán hàng.

Bẫy chi phí chìm là gì?

Bẫy chi phí chìm (sunk cost fallacy) là xu hướng con người tiếp tục đầu tư thời gian, tiền bạc hoặc công sức vào một dự án, mối quan hệ hoặc hoạt động, mặc dù dự án đó đã có dấu hiệu thất bại hoặc không còn mang lại lợi ích.

Nói cách khác, bẫy chi phí chìm xảy ra khi chúng ta quyết định duy trì một hành động nào đó chỉ vì tiếc nuối những gì đã đầu tư vào nó, mà không cân nhắc đến những lợi ích và chi phí có thể phát sinh trong tương lai.

Bẫy chi phí chìm (sunk cost fallacy)

Nguyên nhân dẫn đến bẫy chi phí chìm

Nguyên nhân dẫn đến bẫy chi phí chìm trong doanh nghiệp bao gồm:

• Nhà đầu tư quyết định dựa trên hành vi trong quá khứ và cảm thấy tiếc nuối về thời gian và tiền bạc đã đầu tư. Do đó, họ muốn kiên trì với dự án dù đã thua lỗ hoặc không có kết quả.

• Nhà đầu tư kỳ vọng về lợi ích từ đầu tư thường không đạt được, nhưng nhà đầu tư vẫn duy trì hoạt động đầu tư để hợp lý hóa quyết định ban đầu. Với tâm lý học, hành động này được xem là cơ hội để giải quyết sự bất hòa trong nhận thức cá nhân và duy trì niềm tin vào quyết định ban đầu.

• Tâm lý không bao giờ bỏ cuộc khiến nhà đầu tư tin tưởng vào sự kiên trì và tiếp tục đầu tư mặc dù có thể thua lỗ.

>>> Xem thêm: FOMO là gì? 9 cách đánh bại bẫy FOMO trong chứng khoán, crypto

Nguyên nhân dẫn đến chi phí chìm là do tâm lý không bao giờ bỏ cuộc khiến nhà đầu tư

Biện pháp tránh bẫy chi phí chìm hiệu quả

Xác định điểm cắt lỗ

Để tránh bẫy chi phí chìm, nhà đầu tư cần lập kế hoạch cụ thể và rõ ràng cho mỗi dự án, bao gồm xác định tỷ suất sinh lợi mục tiêu và khoản lỗ tối đa có thể chấp nhận được. 

Việc này giúp giảm thiểu rủi ro và đảm bảo an toàn cho những quyết định đầu tư. Bằng cách xác định cụ thể các chỉ số này, nhà đầu tư có thể cắt lỗ an toàn và giảm thiểu thiệt hại khi đối mặt với các rủi ro, điều này là vô cùng quan trọng cho mỗi dự án.

Biện pháp tránh bẫy chi phí chìm hiệu quả là xác định điểm cắt lộ

Tính toán về chi phí cơ hội

Ngoài việc xem xét và lập kế hoạch cụ thể về điểm cắt lỗ, nhà đầu tư cũng cần tính toán chi phí cơ hội để đảm bảo thành công trong các quyết định đầu tư. Chi phí cơ hội là lợi ích mà nhà đầu tư sẽ bỏ lỡ khi chọn một phương án và bỏ qua phương án còn lại. 

Việc đánh giá chi phí cơ hội giúp nhà đầu tư dễ buông bỏ những quyết định không phù hợp và tìm ra những phương án mới hiệu quả hơn. Ví dụ, khi đầu tư vào cổ phiếu và giá liên tục giảm, chi phí cơ hội là số tiền đó có thể đầu tư vào lựa chọn khác mang lại lợi ích cao hơn.

Tạo ra được những phương án thay thế mới

Thay vì bị quá tải với câu hỏi "giữ lại hay tiếp tục", nhà đầu tư nên lập kế hoạch với nhiều phương án thay thế như Kế hoạch A, A1, B để đối phó khi kế hoạch ban đầu gặp khó khăn. 

Điều này giúp phân bổ xác suất và tránh thiên vị, thể hiện sự chuyên nghiệp trong quá trình đầu tư. Đánh giá chi phí chìm thông qua số liệu thực tế và tìm hướng giải quyết cũng cần được thực hiện thường xuyên để đảm bảo đầu tư hiệu quả.

>>> Xem thêm: Vốn kinh doanh là gì? Đặc điểm, vai trò và phân loại vốn kinh doanh

Biện pháp tránh bẫy chi phí chìm là tạo ra các phương án thay thế mới

Thừa nhận sai lầm

Những doanh nghiệp lớn và những nhà đầu tư hàng đầu cũng có thể mắc sai lầm, đó là hoàn toàn bình thường. Mỗi sai lầm là một bài học quý giá giúp nhà đầu tư trưởng thành hơn và có kinh nghiệm hơn cho các dự án tương lai.

Nhưng quan trọng là sau mỗi sai lầm, nhà đầu tư học được cách chấp nhận, rút ra kinh nghiệm để có động lực cho những dự án tiếp theo, không bị đánh bại bởi quyết định sai lầm trong quá khứ.

Để hạn chế và cắt giảm chi phí chìm, các nhà đầu tư/ doanh nghiệp có thể:

• Hoạch định kỹ lưỡng chi phí trước khi chi.

• Thường xuyên theo dõi và đánh giá tiến trình của dự án.

• Sử dụng các biểu mẫu để đánh giá thực tế, không làm theo cảm tính mà phải phân tích bằng số liệu và hoàn cảnh thực tế.

• Luôn khích lệ và tạo động lực cho bản thân và nhân viên trong công ty.

Phân biệt chi phí chìm và chi phí cơ hội

Chi phí chìm và chi phí cơ hội là hai khái niệm khác nhau, hãy cùng Tikop phân biệt chi tiết ngay dưới đây nhé!

Những câu hỏi thường gặp

Chi phí chìm có khấu hao không?

Không. Chi phí chìm thường không được khấu hao trong kế toán doanh nghiệp.

Chi phí chìm có được đưa vào dòng tiền của dự án không?

Không, chi phí chìm không được đưa vào dòng tiền của dự án.

Phía trên là toàn bộ về chi phí chìm để bạn có thể tham khảo, hy vọng những thông tin trên sẽ giúp bạn hiểu hơn về loại chi phí này. Ngoài ra, đừng quên truy cập Tikop.vn để cập nhật kiến thức tài chính mới nhất mỗi ngày nhé!