Tín dụng đen là gì? Đặc điểm, cách nhận biết & Rủi ro của tín dụng đen

Tín dụng đen là gì?

Khái niệm tín dụng đen

Tín dụng đen là thuật ngữ dùng để mô tả các hoạt động cho vay dân sự giữa các cá nhân hoặc tổ chức mà không thông qua các hệ thống tài chính chính thức. Đặc điểm quan trọng nhất của tín dụng đen là việc cung cấp khoản vay với mức lãi suất cao và thường bị nghiêm cấm theo quy định pháp luật. Do đó, thuật ngữ này thường được biết đến với tên gọi khác như "tín dụng cho vay nặng lãi" hay "tín dụng đen".

Các giao dịch tín dụng đen thường diễn ra một cách tinh tế, không thu hút sự chú ý, nhưng tác động của nó có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng như suy thoái kinh tế, thậm chí là tình trạng nợ nần áp đảo, có thể dẫn đến những tình huống căng thẳng, đau lòng và đôi khi làm mất an ninh xã hội.

>>Xem thêm: Rủi ro lãi suất là gì? Làm thế nào để quản lý rủi ro lãi suất?

Tìm hiểu về tín dụng đen

Tín dụng đen tiếng Anh là gì?

Tín dụng đen tiếng Anh là Usury.

Các chủ thể tham gia hoạt động tín dụng đen

Các đối tượng tham gia vào hoạt động tín dụng đen bao gồm:

Bên cung ứng vốn

• Những người có tiền nhàn rỗi: Thường là những người có nguồn thu nhập dư thừa, có mong muốn đầu tư để kiếm lãi suất cao.
• Người không hiểu biết hoặc không chú ý đến quy định pháp luật: Có thể do thiếu thông tin hoặc không quan tâm đến các cảnh báo của pháp luật.

Bên cung cấp tín dụng đen

• Cá nhân bất hảo: Những người không tuân thủ quy định pháp luật và chuẩn mực đạo đức, thường vì mục tiêu lợi nhuận cao hơn.
• Người sẵn sàng làm trái các quy định của pháp luật: Có thể bao gồm cả những người tham gia vào các hoạt động phi pháp như buôn lậu, gian lận thương mại, rửa tiền, kinh doanh hàng quốc cấm.

Bên đi vay tín dụng đen

• Doanh nghiệp, hộ gia đình, cá nhân làm ăn nghiêm túc: Những người đang đối mặt với khó khăn tài chính, có nhu cầu vay vốn ngắn hạn để giải quyết các vấn đề khẩn cấp.
• Tổ chức, cá nhân doanh phi pháp: Bao gồm những người liên quan đến các hoạt động buôn lậu, gian lận thương mại, hoặc các loại kinh doanh bất hợp pháp khác và họ thường xuyên cần khoản vay nặng lãi để duy trì hoạt động phi pháp của mình.

>>Xem thêm: Trung gian tài chính là gì? Các loại hình trung gian tài chính

Đặc điểm của tín dụng đen

Tín dụng đen hiện đang tồn tại dưới nhiều hình thức khác nhau, phổ biến với một số đặc điểm cơ bản như sau:

• Lãi suất huy động và cho vay thường cao, thường từ 3 đến 5 lần so với mức lãi suất thông thường của các kênh tín dụng chính thống. Thường được thỏa thuận bằng miệng, không có tài liệu chính thức, tạo ra sự không minh bạch trong quá trình giao dịch.
• Thời gian huy động vốn thường tính theo tháng, tái diễn theo thỏa thuận và thường được che giấu bằng cách trả lãi sòng phẳng ở những kỳ trả lãi đầu tiên. Thời gian vay chỉ tính bằng ngày, bằng tuần, tối đa chỉ một vài tháng, tạo ra áp lực trả nợ nhanh chóng.
• Quá trình giải ngân nhanh chóng, thường chỉ trong ngày sau khi đạt được thỏa thuận. Bên cho vay có thể yêu cầu bảo đảm bằng tài sản hoặc dựa vào "niềm tin" của bên đi vay.

Xem thêm về lãi suất âm

Lãi suất cho vay tín dụng đen thường được tính vào gốc và ghi ngay vào giấy nhận nợ từ thời điểm nhận tiền

Cách nhận biết tín dụng đen

Có một số dấu hiệu nhận biết tín dụng đen mà bạn nên lưu ý:

• Tín dụng đen thường không quan tâm đến khả năng thanh toán của bạn và chỉ tập trung vào việc thu lãi suất cao.
• Mức lãi suất vô cùng cao, có thể lên đến hàng trăm phần trăm mỗi năm, là một dấu hiệu chắc chắn của tín dụng đen.
• Các khoản phí và phạt bất thường làm tăng tổng số tiền phải trả, thường được giấu giếm trong hợp đồng.
• Tín dụng đen thường thiếu thông tin rõ ràng về điều khoản và điều kiện, làm tăng rủi ro cho người vay.
• Quảng cáo rầm rộ, tiếp thị vay tiền nhanh chóng và dễ dàng có thể là dấu hiệu của tín dụng đen.
• Nếu họ từ chối cung cấp thông tin chi tiết hoặc trả lời mập mờ, đó có thể là một dấu hiệu đáng chú ý.

>> Xem thêm: Sự kiện Thiên nga đen là gì? 6 hiện tượng Thiên nga đen lớn nhất

Các quy định về hoạt động tín dụng đen

Mức lãi suất cho vay hợp pháp

Trong giao dịch dân sự, mức lãi suất cao nhất được quy định là 20%/năm theo Điều 468 Bộ Luật Dân Sự 2015. Tuy nhiên, trong quan hệ cho vay giữa các tổ chức tín dụng và khách hàng, lãi suất giữa các bên thường được thỏa thuận, với điều kiện không vượt quá 20%/năm.

Điều 91 Luật Các Tổ Chức Tín Dụng 2010 cho phép tổ chức tín dụng ấn định và niêm yết công khai mức lãi suất huy động và tổ chức tín dụng và khách hàng có quyền thỏa thuận về lãi suất theo quy định của pháp luật.

Xem thêm về Lãi suất ngân hàng

Mức phạt tội cho vay nặng lãi

Trong trường hợp vi phạm về cho vay nặng lãi, theo Điều 201 Bộ Luật Hình Sự 2015 (cập nhật sửa đổi 2017), người phạm tội có thể bị xử lý với mức phạt tiền từ 200 triệu đến 1 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm, tùy thuộc vào số tiền thu lợi bất chính. Ngoài ra, người vi phạm còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề, hoặc làm công việc nhất định từ 1 đến 5 năm.

Những rủi ro khi vay tín dụng đen

Vay tín dụng đen mang lại ưu điểm nhanh chóng với thủ tục đơn giản, nhưng cũng đi kèm với những rủi ro đáng kể:

• Lãi suất "trên trời" từ các tổ chức tín dụng đen là nguy cơ lớn, làm tăng khả năng khó khăn trong việc trả nợ.
• Khi người vay không thể trả nợ đúng hạn, các tổ chức này thường áp đặt đòi nợ bằng các biện pháp xã hội đen, gây áp lực và lo lắng cho người vay và gia đình.
• Tra tấn tinh thần, đe dọa bạo lực có thể ảnh hưởng nặng nề đến tâm lý và tình hình tài chính của người vay, cũng như đến mối quan hệ với người thân và bạn bè.
• Hành vi vay tín dụng đen không chỉ thiệt thương cá nhân mà còn tạo ra hậu quả xã hội, đặt ra những tình huống không an ninh và gây bất ổn trong cộng đồng.

Tín dụng đen là một vấn đề xã hội cần được chú ý và giải quyết

Cách tránh xa tín dụng đen

Để tránh rơi vào tình trạng tín dụng đen và bảo vệ tốt hơn cuộc sống tài chính của bạn, có một số bước thực tế và đơn giản mà bạn có thể thực hiện:

• Bạn hãy lựa chọn các tổ chức tín dụng uy tín và được cấp phép. Đọc đánh giá và ý kiến từ người sử dụng để có cái nhìn tổng quan.
• Khi ký hợp đồng, đọc và hiểu rõ mọi điều khoản và điều kiện. Hỏi rõ nếu bạn có bất kỳ thắc mắc gì.
• Hiểu rõ về lãi suất và phí liên quan đến khoản vay của bạn. 
• Xây dựng kế hoạch tài chính hợp lý và có khả năng trả nợ đáng tin cậy. Đánh giá thu nhập và chi tiêu hàng tháng của bạn.
• Ưu tiên sử dụng ngân hàng, công ty tài chính có uy tín hoặc các cơ quan tín dụng đã được chấp thuận.
• Không nên vay tiền trừ khi thực sự cần thiết và tập trung vào quản lý tài chính tự lập.
• Tăng cường kiến thức về tài chính để đưa ra quyết định thông tin và tự tin hơn.
• Nếu cảm thấy cần, hãy tìm kiếm tư vấn từ chuyên gia tài chính để có sự hỗ trợ đúng đắn.

>>Xem thêm: Đòn bẩy tài chính là gì? Ý nghĩa, vai trò của đòn bẩy tài chính

Việc vay tín dụng đen có thể gây nguy cơ và rủi ro lớn cho người vay

Thực trạng tín dụng đen tại Việt Nam

Thực trạng tín dụng đen ở Việt Nam là một vấn đề nghiêm trọng, xuất phát từ những hình thức tín dụng phi chính thức không được đăng ký và kiểm soát bởi cơ quan quản lý nhà nước.

Ngoài việc cho vay nặng lãi, các hình thức này được biết đến với các tên gọi khác nhau tùy thuộc vào văn hóa và miền địa, như Họ - miền Bắc, Hụi  - miền Nam, Biêu/Phường - miền Trung. Mặc dù có những quy định trong pháp luật, nhưng do không chịu sự kiểm soát trực tiếp, tín dụng đen ngày càng phát triển và tạo ra nhiều hệ lụy xấu trong xã hội.

Theo số liệu từ Tổng cục Phòng chống tội phạm (Bộ Công an), từ năm 2010 trở đi, đã có khoảng 49,000 vụ liên quan đến tội phạm tín dụng đen được phát hiện. Trung bình mỗi năm có 10,000 vụ, mỗi ngày có 29 vụ và mỗi giờ làm việc có 3.6 vụ tín dụng đen được phát hiện tại Việt Nam.

Hậu quả của loại hình tín dụng này là đáng kể, với 6,376 vụ từ 2010 - 2014 dẫn đến 41 vụ giết người, 318 vụ thương tích, 2,496 vụ lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản và 1,707 vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Có nhiều nguyên nhân giúp tín dụng đen phát triển mạnh mẽ. Đầu tiên, những hình thức này linh hoạt và dễ đáp ứng nhu cầu vay của người dân. Thủ tục đơn giản, không cần tài sản thế chấp và khả năng tiếp cận dễ dàng làm cho chúng trở nên hấp dẫn, đặc biệt trong những tình huống khẩn cấp.

Thứ hai, sự hiện diện của các tổ chức tài chính chính thức trong việc cung cấp cho đối tượng người nghèo, người có thu nhập thấp không đồng đều và có nơi thị trường bị bỏ ngỏ. Thủ tục phức tạp và điều kiện khó khăn khi vay vốn chính thức cũng làm tăng cơ hội cho các hình thức tín dụng đen.

Thứ ba, nhận thức chưa cao của người dân về rủi ro khi tham gia vào các hình thức tín dụng phi chính thức. Nhiều người không lường trước được hậu quả mà họ sẽ phải đối mặt khi tham gia vào các đường dây tín dụng đen.

Thứ tư, sự kiểm soát lỏng lẻo và kém hiệu quả của các cơ quan quản lý và chính quyền địa phương, cùng với sự yếu đuối của các chế tài pháp luật, đã tạo điều kiện cho sự phát triển của tín dụng đen một cách không kiểm soát.

Tình hình này đòi hỏi sự chặt chẽ hơn trong quản lý, tăng cường nhận thức của cộng đồng về rủi ro và cải thiện khả năng tiếp cận của người dân đối với các nguồn tài chính chính thức để giảm bớt sức hút của tín dụng đen trong xã hội.

>>Xem thêm: Phi lợi nhuận là gì? Phân loại & Mục đích của tổ chức phi lợi nhuận

Cần ngăn chặn tín dụng đen để giải quyết các hậu quả tiêu cực và bảo vệ quyền lợi của người vay

Những câu hỏi thường gặp về tín dụng đen

Thẻ tín dụng đen là gì?

Thẻ tín dụng đen là các loại thẻ tín dụng có hạn mức rất cao, thường chỉ được cấp cho những người có thu nhập cao hoặc có mối quan hệ mạnh mẽ với ngân hàng.

Thẻ tín dụng đen thường đi kèm với các ưu đãi và tiện ích cao cấp như dịch vụ chăm sóc khách hàng 24/7, bảo hiểm du lịch, quyền ưu tiên tại sân bay và nhiều ưu đãi khác. 

Vay tín dụng đen là gì?

Vay tín dụng đen là một hình thức vay tiền không hợp pháp hoặc không chính thức, thường được cung cấp bởi các tổ chức hoặc cá nhân không được cấp phép.

Home credit có phải tín dụng đen không?

Không. Home Credit không phải là tín dụng đen. Home Credit là một công ty tài chính chuyên cung cấp dịch vụ vay tiêu dùng và trả góp sản phẩm điện tử, điện lạnh, điện thoại di động và các dịch vụ tài chính khác. 

Mcredit có phải tín dụng đen không?

Không. Mcredit không phải là tín dụng đen. Công ty Tài chính TNHH MB SHINSEI là một công ty tài chính chuyên cung cấp các dịch vụ vay tiền và tín dụng cá nhân cho cá nhân và doanh nghiệp. Công ty này hoạt động hợp pháp và tuân thủ các quy định về tài chính và tín dụng.

Nguồn cung cấp tín dụng đen thường là các tổ chức hoặc cá nhân không có giấy phép hoạt động

FE Credit có phải tín dụng đen không?

Không. Fe Credit là một công ty tài chính hoạt động hợp pháp và được chính quyền Nhà nước Việt Nam công nhận và giám sát theo quy định hiện hành.

Fe Credit là một trong những tổ chức tín dụng nổi tiếng tại Việt Nam, chuyên cung cấp các sản phẩm và dịch vụ tài chính, bao gồm các gói vay cá nhân, thẻ tín dụng và các sản phẩm tài chính khác.

Oncredit có phải tín dụng đen không?

Không. Công ty TNHH TMDV IXORA (Oncredit) là công ty cung cấp dịch vụ tư vấn và kết nối tài chính cho mọi người. Oncredit không phải là tín dụng đen. Oncredit là một dịch vụ cung cấp các sản phẩm tài chính như vay tiền, thẻ tín dụng và những dịch vụ tài chính.

Tamo có phải tín dụng đen không?

Không. Tamo.vn là nền tảng tư vấn và cung cấp các giải pháp tài chính trực tuyến 24/7, nhằm hỗ trợ cho các nhu cầu tài chính đột xuất.

Doctordong có phải tín dụng đen không?

Không. Doctor Đồng là công ty TNHH Tư vấn Tài chính LGC, hoạt động trong lĩnh vực cung cấp dịch vụ cho vay tiền trực tuyến ngắn hạn tại Việt Nam. Công ty không tự thực hiện việc cho vay mà chủ yếu chấp nhận và kết nối khách hàng với các tổ chức tài chính uy tín và chuyên nghiệp.

Tại sao không nên sử dụng tín dụng đen?

Tín dụng đen thường có lãi suất cao và các điều khoản không rõ ràng, dẫn đến người vay phải trả số tiền lớn hơn so với số tiền ban đầu mượn. Việc sử dụng tín dụng đen cũng có thể ảnh hưởng đến điểm tín dụng của bạn, làm cho việc vay mượn trong tương lai trở nên khó khăn hơn.

Thay vào đó, nên tìm kiếm các phương thức vay vốn có lãi suất hợp lý và điều khoản rõ ràng để tránh rủi ro tài chính.

Xem thêm về So sánh lãi suất tiết kiệm

Tín dụng đen là một hình thức vay mượn không chính thức

Nhìn chung, tín dụng đen là một vấn đề cần được quan tâm và giải quyết một cách triệt hạng. Hy vọng qua bài viết trên, Tikop đã giúp bạn nắm vững đặc điểm và cách nhận biết sẽ giúp người tiêu dùng tránh xa khỏi những mối đe dọa tài chính không lường trước được. Bạn có thể truy cập ngay mục kiến thức tài chính để tìm hiểu thêm những kiến thức bổ ích.