Sức mua tương đương (PPP) là gì? Vai trò và công thức tính PPP

Sức mua tương đương (PPP) là gì?

Khái niệm sức mua tương đương

Sức mua tương đương là viết tắt của Purchasing Power Parity (PPP). Đây là một lý thuyết kinh tế dùng để so sánh giá trị đồng tiền ở các quốc gia khác nhau. 

Nói một cách đơn giản, PPP cho biết số lượng hàng hóa hoặc dịch vụ mà một đơn vị tiền tệ có thể mua tại các quốc gia khác nhau. Điều này có nghĩa là, khi cùng một loại hàng hóa được bán ở các quốc gia khác nhau, số tiền cần chi tiêu có thể khác nhau, từ đó cho thấy sức mua của hai đồng tiền này.

Ví dụ về sức mua tương đương (PPP)

Ví dụ, một chiếc điện thoại iPhone 15 có giá 30 triệu đồng tại Việt Nam và 1.000 USD tại Mỹ. Ta có:

PPP (Tỷ giá sức mua tương đương) = 30.000.000 VNĐ / 1.000 USD = 30.000 VNĐ/USD.

Con số 30.000 VNĐ/USD này có nghĩa là với mỗi 1 USD ở Mỹ, bạn có thể mua một lượng hàng hóa tương đương với 30.000 VNĐ tại Việt Nam. Nói cách khác, nếu bạn có 1 USD ở Mỹ, bạn sẽ phải chi ra khoảng 30.000 VNĐ để mua hàng hóa tương tự tại Việt Nam.

Sức mua tương đương là Purchasing Power Parity - Viết tắt PPP

>> Xem thêm: Chỉ số GRDP là gì? Tại sao phải sử dụng GRDP thay GDP chi tiết?

Sức mua tương đương tiếng Anh là gì?

Sức mua tương đương trong tiếng Anh là Purchasing Power Parity (viết tắt là PPP).

Ý nghĩa của sức mua tương đương (PPP)

Sức mua tương đương (PPP) là công cụ hữu hiệu giúp chúng ta so sánh giá cả hàng hóa và dịch vụ giữa các quốc gia khác nhau, bất chấp sự khác biệt về đơn vị tiền tệ. Bằng cách điều chỉnh tỷ giá hối đoái dựa trên sức mua thực tế, PPP cho phép chuyển đổi các chỉ số kinh tế quan trọng như GDP sang một thước đo chung, từ đó giúp các nhà kinh tế, nhà đầu tư và chính phủ đánh giá chính xác hơn về quy mô và sức mạnh của nền kinh tế mỗi nước, hỗ trợ họ trong việc đưa ra các quyết định kinh tế.

Ý nghĩa của PPP trong thực tiễn

Cách tính sức mua tương đương (PPP)

Sức mua tương đương (PPP) được tính bằng cách chia giá của một hàng hóa hoặc giỏ hàng hóa ở một quốc gia cho giá của cùng một hàng hóa hoặc giỏ hàng hóa ở một quốc gia khác, sau khi đã quy đổi về cùng một đơn vị tiền tệ. Công thức:

Trong đó:

• PPP: Sức mua tương đương
• P1: Giá của hàng hóa ở quốc gia thứ nhất
• P2: Giá của cùng loại hàng hóa ở quốc gia thứ hai

Ví dụ: Giả sử một chiếc ô tô Toyota Vios có giá 500 triệu đồng tại Việt Nam và 20.000 USD tại Mỹ.

PPP = 500.000.000 VNĐ / 20.000 USD ≈ 25.000 VNĐ/USD. Con số 25.000 VNĐ/USD này có nghĩa là với mỗi 1 USD tại Mỹ, bạn có thể mua một lượng hàng hóa tương đương với 25.000 VNĐ tại Việt Nam.

>> Xem thêm: 1 triệu Đô bằng bao nhiêu tiền Việt? Cập nhật tỷ giá mới nhất hiện nay

Các phương pháp đo lường sức mua tương đương (PPP)

Quy luật một giá

Quy luật một giá (Law of One Price) được phát biểu rằng một sản phẩm hoặc dịch vụ giống hệt nhau sẽ có giá bằng nhau khi quy đổi theo tỷ giá hối đoái, bất kể sản phẩm đó được mua ở quốc gia nào. Ví dụ, nếu một chiếc điện thoại ở Mỹ có giá 500 USD, thì ở bất kỳ quốc gia nào khác, giá của chiếc điện thoại đó sau khi chuyển đổi sang cùng một đồng tiền (ví dụ như USD) cũng phải bằng 500 USD.

Mặc dù quy luật một giá và PPP đều hướng tới sự cân bằng giá cả giữa các quốc gia, nhưng quy luật một giá chỉ áp dụng cho từng sản phẩm riêng lẻ và đòi hỏi sự chính xác tuyệt đối hơn. Trong khi đó, PPP áp dụng cho toàn bộ nền kinh tế và cho phép sự sai lệch nhỏ về giá cả của một số sản phẩm mà vẫn có thể đạt được mục tiêu so sánh tổng quát giữa các quốc gia.

So sánh quy luật một giá và sức mua tương đương (PPP)

Chỉ số Big Mac

Chỉ số Big Mac (Big Mac Index) là một công cụ kinh tế được tạp chí The Economist giới thiệu vào năm 1986 nhằm đo lường Sức mua tương đương (PPP) giữa các quốc gia. Chỉ số này dựa trên giá của một chiếc bánh Big Mac – một sản phẩm chuẩn hóa, được bán trên toàn thế giới tại chuỗi cửa hàng McDonald's – để so sánh xem liệu một đồng tiền có bị định giá quá cao hay quá thấp so với một đồng tiền khác.

Chỉ số Big Mac dựa trên nguyên lý cơ bản của PPP: Cùng một sản phẩm giống hệt nhau (ở đây là Big Mac) sẽ có giá tương đương nhau trên toàn thế giới khi được chuyển đổi sang cùng một loại tiền tệ. Bằng cách so sánh giá Big Mac ở các nước khác nhau với giá Big Mac ở Mỹ, người ta có thể đánh giá giá trị thực của đồng tiền so với đồng USD.

Chỉ số iPad

Cũng giống như chỉ số Big Mac, chỉ số iPad hoạt động dựa trên nguyên tắc rằng cùng một sản phẩm (ở đây là iPad, một thiết bị công nghệ tiêu chuẩn hóa toàn cầu) nên có mức giá tương đương nhau khi quy đổi về cùng một loại tiền tệ. Nếu giá một chiếc iPad tại một quốc gia cao hơn nhiều so với giá tại Mỹ, thì đồng tiền của quốc gia đó có thể bị định giá cao, và ngược lại, nếu giá thấp hơn đáng kể thì đồng tiền có thể bị định giá thấp.

Chỉ số KFC

Giống như chỉ số Big Mac, chỉ số KFC do PPP giữa các quốc gia Châu Phi, được đưa ra bởi Sagaci Research. Thay vì so sánh một chiếc Big Mac, chỉ số này so sánh một xô gà KFC truyền thống 12/15 miếng một xô.

Lợi ích và hạn chế của phương pháp sức mua tương đương (PPP)

Lợi ích của PPP

• Dễ dàng áp dụng: PPP giúp việc so sánh mức sống và quy mô kinh tế giữa các quốc gia trở nên đơn giản, cho phép đánh giá nhanh giá trị tương đối của tiền tệ giữa các quốc gia thông qua những sản phẩm tiêu chuẩn.
• Điều chỉnh theo lạm phát: Giúp người ta hiểu rõ hơn về sức mua thực sự của các đồng tiền khác nhau theo thời gian, từ đó đánh giá đúng giá trị của các loại tiền tệ.
• Đưa ra chính sách kinh tế dài hạn: PPP cung cấp dữ liệu đáng tin cậy giúp chính phủ và các tổ chức kinh tế quốc tế hoạch định chính sách ổn định, dự đoán xu hướng phát triển dài hạn, và giải quyết vấn đề mất cân bằng tỷ giá hối đoái.

>> Xem thêm: Chính sách tiền tệ là gì? Đặc điểm, vai trò phổ biến hiện nay

Hạn chế của PPP

• Chi phí vận chuyển: PPP không tính đến chi phí vận chuyển giữa các quốc gia. Điều này có nghĩa là giá hàng hóa nhập khẩu sẽ cao hơn so với hàng hóa sản xuất trong nước, do chi phí vận chuyển và các chi phí khác liên quan.
• Khác biệt về thuế: Chính sách thuế giữa các quốc gia là khác nhau, ảnh hưởng đến giá cả hàng hóa. Ví dụ, thuế tiêu thụ đặc biệt hay thuế nhập khẩu có thể làm tăng giá sản phẩm tại một số quốc gia so với những nơi khác, làm lệch kết quả so sánh dựa trên PPP.
• Tác động của chính phủ: Chính phủ các nước có thể can thiệp vào thị trường thông qua các chính sách trợ giá, thuế quan hoặc kiểm soát giá cả, từ đó làm biến dạng giá trị thực của hàng hóa và dịch vụ. Điều này khiến việc sử dụng PPP để so sánh sức mua trở nên không chính xác trong một số trường hợp.
• Dịch vụ phi thương mại: PPP hoạt động kém hiệu quả đối với các dịch vụ phi thương mại, chẳng hạn như dịch vụ chăm sóc sức khỏe hoặc giáo dục, do các dịch vụ này không dễ dàng giao dịch hoặc chuyển nhượng quốc tế.
• Cạnh tranh thị trường: Mức độ cạnh tranh khác nhau giữa các thị trường có thể dẫn đến sự chênh lệch về giá cả. Những thị trường ít cạnh tranh hơn thường có giá cả cao hơn do thiếu sự lựa chọn cho người tiêu dùng, gây khó khăn khi so sánh sức mua giữa các quốc gia.

Mối quan hệ giữa PPP và GDP

GDP theo sức mua tương đương (PPP) cung cấp một thước đo chính xác hơn về quy mô và sức mạnh của nền kinh tế so với GDP danh nghĩa. Khi chuyển đổi GDP từ các đơn vị tiền tệ khác nhau sang một loại tiền tệ chung (thường là USD) bằng cách sử dụng tỷ giá PPP, chúng ta có thể loại bỏ sự chênh lệch giá giữa các quốc gia. Vì vậy, GDP theo PPP phản ánh rõ hơn về quy mô thực sự và sức mạnh kinh tế của một quốc gia, không bị ảnh hưởng bởi sự khác biệt về giá cả.

Nhờ vào PPP, các tổ chức như Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) hay Ngân hàng Thế giới có thể đánh giá chính xác hơn về sản lượng kinh tế và phúc lợi thực tế của các quốc gia​.

Ứng dụng phương pháp PPP trong đầu tư tài chính

PPP trong thị trường ngoại hối

PPP, mặc dù không trực tiếp chỉ ra cổ phiếu nào đang bị định giá quá cao hay quá thấp, nhưng lại đóng vai trò quan trọng trong việc giải thích mối quan hệ giữa tỷ giá hối đoái và giá chứng khoán. 

Khi đầu tư vào các công ty nước ngoài, giá trị của cổ phiếu mà bạn sở hữu sẽ bị ảnh hưởng trực tiếp bởi biến động tỷ giá hối đoái. Nếu đồng tiền của quốc gia mà công ty đó hoạt động mất giá so với đồng tiền của bạn, thì giá trị của cổ phiếu đó khi quy đổi về đồng tiền của bạn cũng sẽ giảm và ngược lại. 

Ví dụ, nếu một nhà đầu tư Việt Nam mua cổ phiếu của một công ty Mỹ và đồng đô la Mỹ tăng giá so với đồng Việt Nam, nhà đầu tư đó sẽ phải trả nhiều tiền hơn để mua cùng một số lượng cổ phiếu.

>> Xem thêm: [Cập nhật] TOP 15 loại tiền tệ dùng nhiều nhất trên thế giới

PPP trong thị trường chứng khoán

PPP cũng được sử dụng để phân tích tác động của tỷ giá hối đoái đến giá trị cổ phiếu và trái phiếu. Ví dụ, khi đồng nội tệ mất giá, sức mua của nhà đầu tư đối với cổ phiếu hoặc tài sản nước ngoài giảm. Do đó, nhà đầu tư có thể sử dụng PPP để dự đoán thời điểm thích hợp mua hoặc bán cổ phiếu và quản lý rủi ro liên quan đến tỷ giá hối đoái​.

Câu hỏi thường gặp

PPP là gì?

PPP (Purchasing Power Parity - Sức mua tương đương) là khái niệm kinh tế so sánh sức mua của các loại tiền tệ khác nhau thông qua giá của cùng một giỏ hàng hóa và dịch vụ ở các quốc gia khác nhau. Mục đích là để xác định xem một đồng tiền có bị định giá quá cao hay quá thấp so với đồng tiền khác hay không​.

Tại sao PPP lại quan trọng?

PPP quan trọng vì nó cung cấp một phương pháp chính xác để so sánh các nền kinh tế trên thế giới bằng cách loại bỏ sự khác biệt về giá cả giữa các quốc gia. Nó giúp các nhà kinh tế đánh giá sức mua thực sự, quy mô nền kinh tế và mức độ phát triển của mỗi quốc gia một cách chính xác hơn​

GDP theo sức mua tương đương là gì?

GDP theo sức mua tương đương (GDP PPP) là tổng sản phẩm quốc nội được điều chỉnh theo tỷ giá PPP. Điều này cho phép so sánh trực tiếp quy mô kinh tế giữa các quốc gia mà không bị ảnh hưởng bởi sự khác biệt về giá cả hàng hóa và dịch vụ​.

Trên đây là bài viết Sức mua tương đương (PPP) là gì? Vai trò và công thức tính PPP. Cùng đón đọc những bài viết về Kiến thức tài chính hay nhất của Tikop qua những lần sau nhé!