Thoái vốn là gì? Nguyên nhân gây thoái vốn phổ biến hiện nay

Thoái vốn là gì?

Khái niệm thoái vốn

Thoái vốn là quá trình mà một doanh nghiệp giảm tỷ lệ sở hữu của mình trong một công ty hoặc tổ chức bằng cách bán một phần hoặc toàn bộ vốn đầu tư cho một bên thứ ba. Thực hiện thoái vốn thường xảy ra khi một phần của công ty con không đạt được hiệu suất như kỳ vọng, hoặc khi cần phải tập trung đầu tư vào các lĩnh vực chủ chốt của công ty để giảm thiểu rủi ro đầu tư.

Trong lĩnh vực đầu tư, thoái vốn cũng là phương pháp được áp dụng khi các chủ thể như nhà đầu tư hoặc cá nhân quyết định rút vốn khỏi dự án hoặc doanh nghiệp nào đó. Số vốn thu được từ thoái vốn có thể được sử dụng cho các mục đích khác trong công ty, tạo ra cơ hội mới hoặc tối ưu hóa chiến lược đầu tư.

Thoái hóa vốn là một khái niệm quan trọng trong quản lý tài chính doanh nghiệp

Các loại thoái vốn

• Thoái vốn Nhà nước: Chính phủ hoặc tổ chức Nhà nước bán/thanh lý hoặc rút vốn đầu tư khỏi các công ty con. Hành động này nhằm tạo điều kiện để phân bổ lại nguồn lực vào các lĩnh vực hoạt động hiệu quả hơn hoặc để hỗ trợ các dự án được Chính phủ tài trợ. Thoái vốn Nhà nước thường kích thích tăng trưởng trên thị trường chứng khoán.
• Thoái vốn cổ phiếu: Công ty mẹ chia cổ phiếu từ các công ty con cho cổ đông. Cổ phiếu này vẫn tiếp tục giao dịch trên thị trường chứng khoán như bình thường. Đây là cách để công ty mẹ giảm tỷ lệ sở hữu và tạo cơ hội cho cổ đông có thể thực hiện quyết định đầu tư riêng của họ.
• Thoái vốn cổ phần: Cá nhân hoặc tổ chức đầu tư vào một công ty cổ phần, sau đó bán lại khoản đầu tư của mình cho bên khác. Hình thức này giúp cá nhân hoặc tổ chức thoái bỏ liên kết với công ty cụ thể và có thể sử dụng lại vốn đầu tư cho mục đích khác.

>>Xem thêm: Vốn đầu tư là gì? 9 điều cá nhân, doanh nghiệp cần biết về vốn đầu tư

Thoái vốn tiếng Anh là gì?

Thoái vốn trong tiếng Anh gọi là Divestment.

Tìm hiểu về thoái vốn

Các hình thức thoái vốn phổ biến hiện nay

Spin-off (Chia tách)

Hình thức này thường được sử dụng cho các giao dịch không dùng tiền mặt, ví dụ như khi một công ty con tách ra khỏi công ty mẹ để trở thành một doanh nghiệp độc lập. Quá trình này thường không chịu thuế và cho phép công ty con có thể phát hành cổ phiếu mới.

Bán cổ phần khơi mào

Công ty mẹ bán một phần cổ phần kiểm soát công ty con trên thị trường chứng khoán, thường để cung cấp cơ hội tăng trưởng cho công ty con.Hình thức này giúp công ty con thu hút sự quan tâm từ các nhà đầu tư thông qua việc bán một lượng nhỏ cổ phần lên thị trường. Điều này thường dẫn đến tăng giá cổ phiếu trong một khoảng thời gian ngắn.

Bán tài sản trực tiếp

Công ty mẹ bán đi một số tài sản của công ty con như bất động sản, thiết bị máy móc hoặc bán toàn bộ công ty con cho một bên khác. Trong trường hợp này, công ty mẹ có thể phải chịu thuế nếu có lãi từ việc bán tài sản. Giao dịch thường được thực hiện bằng tiền mặt.

>>Xem thêm: Tài sản tài chính là gì? Phân loại, đặc điểm của tài sản tài chính

Khi thoái vốn, nhà đầu tư có thể tập trung vào các dự án có hiệu suất tốt hơn để tối ưu hóa lợi nhuận

Nguyên nhân khiến thoái vốn trong doanh nghiệp

Có rất nhiều nguyên nhân khiến thoái vốn trong doanh nghiệp:

Nguyên nhân kinh tế

-Nhà đầu tư thường thoái vốn khỏi các lĩnh vực hoạt động không hiệu quả hoặc không thuộc ngành nghề chính của mình. Cụ thể như sau:

• Cổ phần hóa doanh nghiệp Nhà nước: Nhà nước giữ phần lớn cổ phần trong doanh nghiệp, nhưng khi giảm vốn, doanh nghiệp trở thành công ty độc lập.
• Thoái vốn tại các công ty con ngoại trọng điểm: Tập đoàn lớn có thể thoái vốn tại các công ty con không thuộc lĩnh vực chính để tập trung nguồn lực vào những lĩnh vực quan trọng hơn.
• Bán cổ phần khởi mào: Công ty mẹ bán cổ phần của công ty con lên thị trường chứng khoán để cung cấp nguồn vốn cho các hoạt động tăng trưởng.

-Nhà đầu tư có thể thoái vốn để sử dụng lại tại các lĩnh vực đầu tư mới hoặc có tiềm năng sinh lợi nhanh hơn.
-Khi kết quả kinh doanh của doanh nghiệp không đạt được hiệu suất mong đợi, nhà đầu tư có thể quyết định thoái vốn để giảm thiểu rủi ro và tập trung vào các dự án có hiệu suất tốt hơn.

Các nguyên nhân khác

• Có thể xảy ra thoái vốn khi có xung đột giữa các nhà đầu tư và việc thoái vốn là cách giải quyết để tránh xung đột không cần thiết.
• Có những trường hợp thoái vốn liên quan đến chuyển giao quyền lực và quản lý giữa các thế hệ trong doanh nghiệp, đặc biệt là trong các doanh nghiệp gia đình.
• Xung đột văn hóa trong doanh nghiệp có thể dẫn đến quyết định thoái vốn để tránh những khó khăn và xung đột không cần thiết.
• Các thay đổi về quy định về sở hữu cổ phần, đặc biệt là đối với nhà đầu tư nước ngoài, có thể làm nảy sinh nhu cầu thoái vốn để tuân thủ theo quy định mới.

>>Xem thêm: Cổ phiếu VIX là gì? Có nên đầu tư cổ phiếu VIX trong năm 2023?

Thoái vốn là một quá trình linh hoạt nhằm tối ưu hóa nguồn lực và giảm thiểu rủi ro đầu tư

Doanh nghiệp cần làm gì khi bị thoái hoá vốn?

Khi doanh nghiệp đối diện với tình trạng thoái vốn, có một số bước quan trọng cần thực hiện để đảm bảo ổn định và minh bạch trong quá trình này.

Công bố thông tin một cách kịp thời

Doanh nghiệp cần công bố thông tin thoái vốn một cách chính xác và kịp thời để tránh tâm lý tiêu cực trong nội bộ và đối tác. Theo quy định của Luật Doanh nghiệp 2020, thông tin thoái vốn phải được công bố trên trang thông tin điện tử và các ấn phẩm công khai tại trụ sở và các điểm kinh doanh của công ty trong thời gian 36 giờ kể từ quyết định thoái vốn.

Xác định nguyên nhân gây thoái vốn

Chủ doanh nghiệp nên tự tìm hiểu về nguyên nhân dẫn đến thoái vốn để có những biện pháp khắc phục và xử lý kịp thời.

Lập kế hoạch phân phối lại vốn

Lập kế hoạch phân phối lại vốn đòi hỏi sự chi tiết và rõ ràng. Công ty cần xác định cụ thể làm thế nào vốn sẽ được sử dụng, tăng cường, hoặc đầu tư lại để duy trì ổn định.

Tìm kiếm đối tác mới để hợp tác 

Trong trường hợp thoái vốn thông qua bán cổ phần, doanh nghiệp cần chủ động tìm kiếm đối tác mới. Việc này đòi hỏi sự cẩn trọng và hiểu biết vững về đối tác để đảm bảo hợp tác hiệu quả.

Đánh giá, tối ưu chiến lược kinh doanh

Doanh nghiệp cần tập trung đánh giá lại chiến lược kinh doanh, tối ưu hóa hoạt động để thu hút sự quan tâm của nhà đầu tư mới và duy trì sự ổn định trong thị trường.

>>Xem thêm: Cơ chế thị trường là gì? Ưu điểm, nhược điểm, ví dụ chi tiết

Thoái vốn là quá trình nhà đầu tư rút lui khỏi một doanh nghiệp

Chi tiết quy định về thoái vốn của doanh nghiệp Nhà nước

Ngày 15/9/2014, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 51/2014/QĐ-TTg để đưa ra các quy định chi tiết về thoái vốn, bán cổ phần, và quy trình đăng ký giao dịch, niêm yết trên thị trường chứng khoán đối với doanh nghiệp Nhà nước. Quyết định này đặt ra một số điều rất quan trọng liên quan đến thoái vốn của doanh nghiệp, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp mà Nhà nước nắm giữ 100% vốn. Cụ thể, quy định về thoái vốn dưới mệnh giá, dưới giá trị sổ sách kế toán và thoái vốn Nhà nước đầu tư tại các công ty tài chính, ngân hàng thương mại.

Trong việc xử lý thoái vốn dưới mệnh giá và giữ vững giá trị vốn Nhà nước, quyết định đề ra các nguyên tắc quan trọng, hạn chế tổn thất đầu tư và đảm bảo bảo toàn vốn Nhà nước ở mức cao nhất khi chuyển nhượng vốn.

Quyết định cũng chi tiết hóa quy trình chuyển nhượng vốn, đặc biệt là việc sử dụng đấu giá công khai và thỏa thuận. Trong trường hợp bán thỏa thuận không thành công, doanh nghiệp có trách nhiệm báo cáo chủ sở hữu vốn Nhà nước và đề xuất Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) xem xét mua lại. Đối với vốn Nhà nước đầu tư vào lĩnh vực bảo hiểm, ngân hàng, SCIC đảm nhận vai trò quan trọng trong quá trình xử lý thoái vốn không thành công. Mức giá mua lại được quy định để đảm bảo không cao hơn giá trị sổ sách kế toán.

Ngoài ra, quyết định này cũng tập trung vào các lĩnh vực khác ngoài bảo hiểm và ngân hàng, để SCIC có thể xem xét và quyết định mua lại các khoản đầu tư này.

>>Xem thêm: Giá cả là gì? Có chức năng gì? Các yếu tố ảnh hưởng đến giá cả

Doanh nghiệp cần tuân thủ các quy định và quy trình pháp lý khi thoái vốn

Thủ tục thoái vốn Nhà nước tại công ty cổ phần

Thủ tục thoái vốn Nhà nước tại các công ty cổ phần có thể được thực hiện theo các quy định dưới đây:

Công ty chưa niêm yết hoặc đăng ký giao dịch

Đối với các công ty chưa niêm yết hoặc đăng ký giao dịch trên thị trường chứng khoán, thủ tục thoái vốn có thể được thực hiện như sau:

Đấu giá công khai:

• Thực hiện đấu giá tại Sở Giao dịch chứng khoán nếu giá trị vốn từ 10 tỷ đồng trở lên.
• Giá chuyển nhượng phải tuân theo quy định và nằm trong biên độ giá chào sàn.

>>Xem thêm: Sàn HOSE là gì? Tất tần tật thông tin về sàn chứng khoán HOSE

Bán thỏa thuận trực tiếp:

• Thực hiện giữa cơ quan đại diện chủ sở hữu và nhà đầu tư trong trường hợp đấu giá cổ phần theo lô không thành công.
• Giá chuyển nhượng cần được đảm bảo tuân theo các quy định pháp luật.

Công ty sẽ duy trì tính minh bạch trong quá trình chuyển nhượng

Công ty đã niêm yết hoặc đăng ký giao dịch trên sàn chứng khoán

Công ty sẽ chấp hành đầy đủ các quy định của pháp luật về chứng khoán liên quan đến thoái vốn và chuyển nhượng cổ phần. Trong trường hợp chuyển nhượng theo phương thức thỏa thuận, giá chuyển nhượng sẽ phải nằm trong biên độ giá giao dịch của mã chứng khoán tại ngày thực hiện giao dịch để đảm bảo tính công bằng và phản ánh đúng giá trị thị trường của cổ phần. Công ty sẽ chỉ thực hiện chuyển nhượng cho các bên liên quan không có mối quan hệ gia đình, đồng thời đảm bảo tính minh bạch và tránh xung đột lợi ích.

Câu hỏi thường gặp về thoái vốn

Thoái vốn Nhà nước là gì?

Thoái vốn Nhà nước là quá trình rút vốn hoặc thanh lý đầu tư từ các công ty con, nhằm tập trung nguồn lực vào kinh doanh lợi nhuận hơn hoặc hỗ trợ dự án từ Chính phủ. Hành động này không chỉ giúp doanh nghiệp tăng cường hiệu suất mà còn thúc đẩy sự quan tâm và đầu tư từ các nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán, góp phần vào sự phát triển của thị trường tài chính.

Có mấy hình thức thoái vốn hiện nay?

Có 3 hình thức thoái vốn:

• Chia tách
• Bán cổ phần khơi mào - thoái vốn trong chứng khoán
• Bán tài sản trực tiếp

>>Xem thêm: Rủi ro là gì? Các loại rủi ro trên thị trường phổ biến hiện nay

Các thông tin liên quan đến giao dịch sẽ được công bố một cách đầy đủ và kịp thời

Tại sao phải thoái vốn?

Có khá nhiều lý do để thoái vốn. Lý do phổ biến nhất khiến doanh nghiệp quyết định thoái vốn là để bán các bộ phận kinh doanh không thuộc hoạt động cốt lõi của mình. Đây là một quyết định chủ động, giúp doanh nghiệp loại bỏ những lĩnh vực không cần thiết, từ đó tập trung nguồn lực vào các hoạt động chủ chốt mang lại lợi nhuận cao hơn.

Thẩm quyền quyết định thoái vốn Nhà nước là ai?

Thẩm quyền quyết định thoái vốn Nhà nước thường thuộc về các cơ quan chính phủ hoặc các cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm quyền trong lĩnh vực kinh tế và đầu tư. Cụ thể, ở Việt Nam, thẩm quyền này thuộc về Chính phủ và các Bộ ngành liên quan như Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, Bộ Công Thương, các cơ quan chức năng khác.

Hy vọng thông qua bài viết, Tikop đã giúp bạn có cái nhìn rõ về thoái vốn là gì và những nguyên nhân đằng sau sự thoái vốn phổ biến hiện nay. Đối mặt với sự biến động của thị trường, thoái vốn không chỉ là một chiến lược quản lý thông thường mà còn là vũ khí linh hoạt giúp doanh nghiệp đối mặt với thách thức và tận dụng cơ hội trong môi trường kinh doanh đang không ngừng thay đổi. Hãy tiếp tục theo dõi để cập nhật thêm kiến thức tài chính hữu ích.