Lưu ký chứng khoán là gì? Nguyên tắc, vai trò của lưu ký chứng khoán

Lưu ký chứng khoán là gì? 

Khái niệm lưu ký chứng khoán 

Lưu ký chứng khoán là hoạt động ký gửi, bảo quản, chuyển giao và ghi nhận sở hữu chứng khoán của khách hàng, giúp khách hàng thực hiện các quyền liên quan trên hệ thống Tài khoản lưu ký tại Trung tâm lưu ký chứng khoán Việt Nam. 

Muốn mua bán chứng khoán trên các sàn giao dịch, nhà đầu tư phải lưu ký chứng khoán thông qua các công ty chứng khoán hoặc các ngân hàng thương mại.

Lưu ký chứng khoán là gì?

Lưu ký chứng khoán tiếng Anh là gì?

Lưu ký chứng khoán trong tiếng Anh là Securities Depository.

>> Xem thêm: Các thuật ngữ chứng khoán cơ bản mà nhà đầu tư cần biết

Vai trò của lưu ký chứng khoán khi giao dịch

Lưu ký chứng khoán có vai trò quan trọng. Hoạt động này giúp tiết kiệm các chi phí bảo quản, cất trữ, tránh được tình trạng chứng khoán hư hỏng, thất lạc hoặc bị đánh cắp. Đồng thời lưu ký chứng khoán làm gia tăng chỉ số vòng quay vốn, giúp các giao dịch dễ dàng thực hiện trên thị trường. Nếu không lưu ký chứng khoán, khi cần nhà đầu tư buộc phải đến tận công ty phát hành chứng khoán để thực hiện giao dịch. 

Những nguyên tắc khi làm thủ tục lưu ký chứng khoán

Lưu ký chứng khoán cần tuân thủ các nguyên tắc sau:

• Nhà đầu tư lưu ký chứng khoán tại các thành viên lưu ký chứng khoán và các thành viên lưu ký sẽ được uỷ quyền tái lưu ký chứng khoán tại Trung tâm lưu ký.
• Một nhà đầu tư chỉ được mở một tài khoản lưu ký duy nhất tại một đơn vị thành viên lưu ký. Trong trường hợp muốn thay đổi, bắt buộc phải đóng tài khoản cũ mới được đăng ký tài khoản tại thành viên lưu ký mới.
• Chứng khoán khi được lưu ký sẽ ghi nhận vào tài khoản dưới tên nhà đầu tư.Trong quá trình giao dịch, tài khoản của nhà đầu tư sẽ tự động ghi nhận mà không cần phải nhận tờ chứng chỉ chứng khoán.
• Số dư trên các tài khoản lưu ký chứng khoán của nhà đầu tư phải luôn trùng khớp với số dư khả dụng các tài khoản lưu ký của thành viên lưu ký tại Trung tâm lưu ký. Trong trường hợp phát hiện sai sót, Trung tâm lưu ký phải có trách nhiệm thông báo cho các thành viên để kịp thời điều chỉnh. 
• Trung tâm lưu ký và Thành viên lưu ký có trách nhiệm quản lý tách biệt tài sản của khách hàng với tài sản của mình, không được phép sử dụng tài sản của khách hàng vì mục đích riêng.
• Các đơn vị thành viên lưu ký phải mở tài khoản chi tiết cho từng khách hàng và quản lý chúng một cách tách biệt.

Cần tuân thủ một số nguyên tắc thì lưu ký chứng khoán.

>> Xem thêm: Làm thế nào quản lý danh mục đầu tư chứng khoán hiệu quả?

Các hình thức lưu ký chứng khoán phổ biến

Lưu ký chứng khoán đóng

Lưu ký chứng khoán đóng là hình thức lưu giữ trong đó nhà đầu tư chứng khoán thực hiện hành vi thuê két an toàn của ngân hàng để lưu giữ và bảo quản chứng khoán của mình. Tổ chức lưu giữ chỉ chịu trách nhiệm bảo hiểm tài sản ký gửi theo một hạn mức nhất định, khi quá hạn mức này, khách hàng phải thông báo và tổ chức lưu ký sẽ thực hiện chức năng “đại lý hợp đồng bảo hiểm chứng khoán” phục vụ khách hàng.

Có 2 hình thức lưu ký chứng khoán phổ biến.

Lưu ký chứng khoán mở

Lưu ký chứng khoán mở là hình thức lưu giữ chứng khoán trong đó chứng khoán được trao cho tổ chức lưu giữ và tổ chức này thực hiện cả chức năng bảo quản và chức năng điều hành chứng khoán thay cho khách hàng. Lưu ký mở được chia thành lưu ký biệt lập, lưu ký hoán đổi, lưu ký tổng hợp, lưu ký phong toả, lưu ký thế chấp và lưu ký tại tổ chức thứ 3.

Quy trình lưu ký chứng khoán tại đơn vị có thẩm quyền

Mở tài khoản lưu ký chứng khoán với đơn vị lưu ký

Nhà đầu tư tiến hành mở tài khoản lưu ký chứng khoán với đơn vị lưu ký. Đây là bước quan trọng trong quá trình đầu tư chứng khoán.

Chuẩn bị hồ sơ lưu ký

Hồ sơ cần chuẩn bị bao gồm:

• Bản gốc Sổ cổ đông/Giấy chứng nhận sở hữu cổ phần.
• CMND/Hộ chiếu (bản phô tô và bản gốc để đối chiếu) hoặc Giấy đăng ký kinh doanh (bản phô tô có công chứng) nếu là tổ chức.
• Phiếu gửi chứng khoán theo mẫu (do đơn vị có thẩm quyền cung cấp).

Quy trình lưu ký chứng khoán khá đơn giản.

Thực hiện lưu ký chứng khoán 

Trường hợp đã có tài khoản giao dịch, khách hàng mang Hồ sơ lưu ký chứng khoán trực tiếp đến Sàn giao dịch để thực hiện thủ tục lưu ký. Trường hợp chưa có tài khoản giao dịch, khách hàng mang giấy tờ cần thiết đến các sàn giao dịch để mở tài khoản giao dịch và lưu ký chứng khoán.

>> Xem thêm: Hướng dẫn chi tiết cách mở tài khoản chứng khoán chi tiết và những lưu ý cho người mới bắt đầu 

Phân biệt chứng khoán đã lưu ký và chưa được lưu ký

Những lưu ý quan trọng khi thực hiện lưu ký chứng khoán

Khi thực hiện lưu ký chứng khoán, cần lưu ý: 

• Tất cả chứng khoán phải được lưu ký trước khi giao dịch qua các sàn giao dịch.
• Thành viên lưu ký nhận lưu ký chứng khoán với tư cách là người được khách hàng uỷ quyền, được thực hiện các nghiệp vụ đăng ký, lưu ký, bù trừ và thanh toán chứng khoán.
• Chứng khoán của khách hàng được Thành viên lưu ký quản lý tách biệt với tài sản của mình.

Một số điểm cần lưu ý khi lưu ký chứng khoán.

>> Xem thêm: 3 bước để đầu tư chứng khoán online cực kỳ đơn giản

Một số câu hỏi thường gặp

Trung tâm lưu ký chứng khoán là gì?

Trung tâm lưu ký chứng khoán là nơi hỗ trợ và xử lý các hoạt động sau giao dịch chứng khoán.

Lưu ký chứng khoán ở đâu?

Nhà đầu tư tiến hành lưu ký chứng khoán ở các Thành viên lưu ký mà mình đã đăng ký.

Có bắt buộc phải lưu ký chứng khoán hay không?

Có. Lưu ký chứng khoán là bắt buộc để chứng khoán được giao dịch trên sàn.

Thực hiện lưu ký chứng khoán mất bao lâu?

Thời gian hoàn tất thủ tục lưu ký chứng khoán thông thường từ 02 đến 03 ngày làm việc.

Khi nào cần lưu ký chứng khoán?

Cần lưu ký chứng khoán trước khi chứng khoán giao dịch trên sàn.

Phí lưu ký chứng khoán là bao nhiêu?

Theo quy định của pháp luật, phí lưu ký chứng khoán đối với trái phiếu là 0.2 đồng trên mỗi trái phiếu và với cổ phiếu là 0.27 đồng trên mỗi cổ phiếu 1 tháng.

Hy vọng bài viết trên đã cung cấp đầy đủ các thông tin cần thiết về lưu ký chứng khoán. Đừng quên theo dõi Tikop để cập nhật kiến thức chứng khoán bổ ích nhé!