M&A là gì? Những thương vụ M&A nổi tiếng ở Việt Nam và thế giới

M&A là gì?

M&A là viết tắt của từ gì?

M&A là viết tắt của Mergers and Acquisitions trong tiếng Anh, có nghĩa là sáp nhập và mua bán trong tiếng Việt. M&A đề cập đến quá trình một công ty hoặc tổ chức mua lại hoặc sáp nhập với một công ty hoặc tổ chức khác, thường nhằm mục đích mở rộng quy mô, tăng cường sức mạnh cạnh tranh, hoặc thúc đẩy sự phát triển kinh doanh.

M&A là viết tắt của Mergers and Acquisitions trong tiếng Anh

Ví dụ về hoạt động M&A

Công ty A và công ty B hoạt động trong cùng một ngành công nghiệp và cả hai công ty đều muốn tăng cường quy mô của mình để cạnh tranh tốt hơn. Thay vì tiếp tục hoạt động độc lập, công ty A và công ty B quyết định tiến hành một giao dịch M&A. Trong trường hợp này, công ty A có thể quyết định mua lại công ty B hoặc sáp nhập với công ty B. 

Ưu và nhược điểm của hoạt động M&A

Ưu điểm

• Mở rộng quy mô và khối lượng kinh doanh: M&A cho phép các công ty mở rộng quy mô kinh doanh, tiếp cận thị trường mới, và tăng cường sức mạnh cạnh tranh. Bằng cách sáp nhập hoặc mua lại một công ty khác, công ty có thể nhân rộng sản phẩm, dịch vụ, và khách hàng của mình.
• Tiết kiệm chi phí: M&A có thể giúp giảm chi phí vận hành bằng cách tối ưu hóa cơ cấu tổ chức, sử dụng tài nguyên chung, và loại bỏ sự trùng lặp trong các hoạt động kinh doanh.
• Tiếp cận khách hàng và thị trường mới: M&A cho phép công ty tiếp cận nguồn lực, công nghệ, và kiến thức mới từ công ty mục tiêu. Điều này có thể giúp nâng cao khả năng nghiên cứu và phát triển, cải thiện quy trình sản xuất, hoặc mở rộng khả năng phân phối.
• Tăng cường năng lực cạnh tranh: M&A có thể giúp công ty tạo ra sự khác biệt cạnh tranh bằng cách kết hợp các yếu tố cạnh tranh của hai công ty. Bằng cách kết hợp các năng lực, thương hiệu, hoặc danh tiếng của hai công ty, công ty có thể tạo ra một vị thế độc đáo trong thị trường và nâng cao độ hấp dẫn đối với khách hàng.
• Đa dạng hóa sản phẩm và dịch vụ: M&A cho phép công ty đa dạng hóa ngành công nghiệp, sản phẩm, hoặc thị trường mục tiêu, giúp giảm thiểu rủi ro và phụ thuộc vào một ngành hoặc thị trường duy nhất.

Nhược điểm

• Sự khác nhau về văn hóa doanh nghiệp và kinh doanh: M&A thường mang lại việc kết hợp các văn hóa doanh nghiệp khác nhau. Nếu hai công ty có các giá trị, quan điểm và phong cách quản lý khác nhau, việc tạo ra một văn hóa doanh nghiệp chung có thể gặp khó khăn. Xung đột văn hóa doanh nghiệp có thể gây ra sự mất mát nhân tài, sự không hài lòng của nhân viên và ảnh hưởng đến hiệu suất làm việc.
• Rủi ro tài chính: M&A thường liên quan đến việc sử dụng vốn vay hoặc tài sản công ty để thực hiện giao dịch. Điều này có thể tạo ra các rủi ro tài chính, bao gồm nợ cao, tăng chi phí tài chính và tăng đòn bẩy tài chính. Nếu không quản lý được rủi ro tài chính, công ty có thể gặp khó khăn về khả năng trả nợ và tài chính.
• Quy trình pháp lý, giấy tờ phức tạp: Quy trình pháp lý và giấy tờ trong quá trình M&A có thể rất phức tạp và yêu cầu sự quan tâm đặc biệt để đảm bảo tuân thủ các quy định pháp lý. Giấy tờ pháp lý để thực hiện thương vụ M&A có thể bao gốm: Hợp đồng mua bán, Điều lệ và giấy tờ công ty, Đánh giá pháp lý, Giấy tờ chuyển nhượng và thay đổi chủ sở hữu,...

Hoạt động M&A bên cạnh nhiều ưu điểm cũng còn vài hạn chế

Các hình thức M&A

M&A theo chiều ngang

M&A theo chiều ngang (Horizontal M&A) là một hình thức M&A xảy ra giữa hai công ty hoạt động trong cùng một ngành công nghiệp hoặc lĩnh vực kinh doanh tương tự nhau. Mục tiêu của M&A theo chiều ngang là tăng cường sức mạnh cạnh tranh, mở rộng thị phần và tạo ra các lợi ích hợp tác giữa các công ty.

M&A theo chiều ngang xảy ra giữa hai công ty hoạt động trong cùng một ngành công nghiệp

M&A theo chiều dọc

M&A theo chiều dọc (Vertical M&A) là một hình thức M&A xảy ra giữa hai công ty hoạt động trong cùng một chuỗi cung ứng hoặc giá trị của một ngành công nghiệp. Trong M&A theo chiều dọc, một công ty mua hoặc sáp nhập với một công ty khác trong quy trình sản xuất hoặc phân phối của mình.

M&A theo chiều dọc có thể chia thành hai dạng chính:

• Chiều dọc xuôi (Forward Integration): Chiều dọc xuôi xảy ra khi một công ty mua hoặc sáp nhập với một công ty hoạt động ở giai đoạn tiếp theo trong chuỗi cung ứng. Ví dụ, một công ty sản xuất ô tô mua một công ty sản xuất linh kiện ô tô để kiểm soát nguồn cung cấp và giảm chi phí mua hàng từ bên ngoài.
• Chiều dọc ngược (Backward Integration): Chiều dọc ngược xảy ra khi một công ty mua hoặc sáp nhập với một công ty hoạt động ở giai đoạn trước trong chuỗi cung ứng. Ví dụ, một công ty bán lẻ mua một công ty sản xuất sản phẩm để giảm chi phí mua hàng và kiểm soát chất lượng sản phẩm.

Trong M&A theo chiều dọc, một công ty mua hoặc sáp nhập với một công ty khác trong quy trình sản xuất hoặc phân phối của mình

M&A kết hợp

M&A kết hợp (Conglomerate M&A) là một hình thức M&A xảy ra giữa hai công ty hoạt động trong các ngành công nghiệp hoàn toàn khác nhau, không có mối liên kết ngành nghề hay chuỗi cung ứng. Trong M&A kết hợp, mục tiêu là hợp nhất các công ty có các hoạt động kinh doanh không liên quan nhằm tạo ra sự đa dạng hóa và tăng cường sức mạnh tổng thể của công ty mới.

M&A kết hợp có thể có hai hình thức chính:

• M&A ngang hàng (Pure Conglomerate M&A): M&A ngang hàng xảy ra khi hai công ty hoạt động trong các ngành công nghiệp khác nhau, không có bất kỳ mối quan hệ ngành nghề hoặc sự kết nối giữa chúng. Ví dụ, một công ty sản xuất ô tô mua một công ty hoạt động trong lĩnh vực công nghệ thông tin.
• M&A hỗn hợp (Mixed Conglomerate M&A): M&A hỗn hợp xảy ra khi hai công ty hoạt động trong các ngành công nghiệp khác nhau, nhưng có sự tương đồng hoặc sự kết nối nhất định. Ví dụ, một công ty sản xuất sản phẩm tiêu dùng có thể mua một công ty hoạt động trong lĩnh vực dược phẩm.

Trong M&A kết hợp, mục tiêu là hợp nhất các công ty có các hoạt động kinh doanh không liên quan

Quy trình thực hiện M&A

• Xác định mục tiêu và chiến lược: Các công ty quyết định mục tiêu của mình cho M&A và xác định chiến lược tổng thể, bao gồm lựa chọn ngành nghề, loại hình M&A và tiêu chí tìm kiếm.
• Nghiên cứu và phân tích: Các công ty tiến hành nghiên cứu và phân tích cẩn thận về các mục tiêu tiềm năng. Điều này bao gồm đánh giá tài chính, phân tích thị trường, xem xét các yếu tố pháp lý và rủi ro, đánh giá giá trị và tiềm năng tăng trưởng của công ty mục tiêu.
• Đàm phán và thỏa thuận ban đầu: Các công ty bắt đầu tiến hành đàm phán với công ty mục tiêu về điều kiện và điều khoản của M&A. Thỏa thuận ban đầu có thể bao gồm giá mua, cổ phần sở hữu, cấu trúc giao dịch và các điều khoản pháp lý khác.
• Thẩm định và kiểm toán: Các công ty thực hiện quá trình thẩm định và kiểm toán chi tiết để xác định giá trị thực của công ty mục tiêu. Thẩm định tài chính và kiểm toán bao gồm xem xét tài sản, nợ, thu nhập, lợi nhuận và các yếu tố tài chính khác.
• Hợp đồng M&A: Các công ty thỏa thuận và ký kết hợp đồng M&A chính thức, bao gồm các điều khoản và điều kiện chi tiết của giao dịch. Hợp đồng M&A thường bao gồm các điều khoản về giá, cổ phần, quản lý, tài sản và nghĩa vụ pháp lý.
• Kiểm soát và phê duyệt: Các công ty cần tuân thủ các quy định pháp lý và quy trình kiểm soát nội bộ để đảm bảo rằng giao dịch M&A tuân thủ các quy định và được phê duyệt bởi các cơ quan chức năng và cổ đông (nếu cần thiết).
• Tích hợp và tái cấu trúc: Sau khi giao dịch M&A được hoàn thành, các công ty sẽ bắt đầu quá trình tích hợp và tái cấu trúc hoạt động của mình. Điều này bao gồm sáp nhập các hệ thống, quy trình và nhân viên, xem xét và tối ưu hóa cấu trúc tổ chức, và tạo ra các kế hoạch và chiến lược cho tương lai.

Quy trình thực hiện M&A khá phức tạp

Quy định của pháp luật về hoạt động M&A

Hoạt động M&A tại Việt Nam chủ yếu được điều chỉnh bởi Luật Dân sự 2015, Luật Doanh nghiệp 2020, Luật Cạnh tranh 2018, Luật Chứng khoán 2019, Luật Đầu tư 2020 và tuân theo các điều ước quốc tế liên quan đến hoạt động M&A tại Việt Nam. Do tính chất phức tạp của M&A, Đạo luật M&A không chỉ quy định vấn đề sở hữu và quản lý của các công ty mục tiêu mà còn bao gồm việc đăng ký thay đổi quyền sở hữu công ty, đăng ký thủ tục M&A, nghĩa vụ thuế và thành lập công ty mục tiêu, giải quyết các vấn đề liên quan như ra quyết định. Luật cạnh tranh quy định giá trị của các công ty mục tiêu và hoạt động M&A.

Hoạt động M&A tại Việt Nam chủ yếu được điều chỉnh bởi nhiều luật khác nhau

>> Xem thêm: Thuế doanh nghiệp là gì? Cách tính thuế doanh nghiệp

Những thương vụ M&A nổi tiếng ở Việt Nam

Dưới đây là một số thương vụ M&A nổi tiếng ở Việt Nam trong quá khứ:

• Thương vụ M&A của Masan Group và VinCommerce: Vào năm 2020, Masan Group và Vingroup đã thực hiện thương vụ M&A lớn khi Masan mua lại 70% cổ phần của VinCommerce (bao gồm chuỗi siêu thị VinMart và VinMart+). Thương vụ này đã tạo ra một liên minh lớn trong lĩnh vực bán lẻ và tiêu dùng tại Việt Nam.
• Thương vụ M&A của Vietcombank và Vinamilk: Năm 2017, Vietcombank, một ngân hàng hàng đầu tại Việt Nam, đã bán 7,73% cổ phần của mình trong Vinamilk, công ty sản xuất sữa lớn nhất Việt Nam. Thương vụ này được xem là một trong những thương vụ M&A lớn nhất tại thị trường Việt Nam vào thời điểm đó.
• Thương vụ M&A của Sabeco và Thai Beverage: Vào năm 2017, tập đoàn Thai Beverage đã mua 54% cổ phần của Công ty Cổ phần Bia - Rượu - Nước giải khát Sài Gòn (Sabeco), công ty sản xuất và phân phối bia hàng đầu tại Việt Nam. Thương vụ này đã tạo ra sự chú ý lớn trong lĩnh vực đồ uống tại Việt Nam.
• Thương vụ M&A của Masan Group và The CrownX: Năm 2020, Masan Group đã hợp nhất các hoạt động bán lẻ và tiêu dùng của mình với Tập đoàn The CrownX (trước đây là CJ Group), tạo thành một công ty liên kết mới có tên gọi là The CrownX. Thương vụ này đã tạo ra một liên minh lớn trong lĩnh vực thực phẩm và tiêu dùng tại Việt Nam.

Thương vụ M&A của Masan Group và VinCommerce

Những thương vụ M&A nổi tiếng thế giới

Dưới đây là một số thương vụ M&A nổi tiếng trên thế giới:

• Thương vụ M&A của Facebook và WhatsApp: Năm 2014, Facebook đã mua lại ứng dụng nhắn tin WhatsApp với mức giá khoảng 19 tỷ USD. Thương vụ này đã tạo ra một sự kết hợp mạnh mẽ trong lĩnh vực truyền thông xã hội và nhắn tin trực tuyến.
• Thương vụ M&A của Microsoft và LinkedIn: Năm 2016, Microsoft đã mua lại mạng xã hội chuyên về việc làm LinkedIn với mức giá khoảng 26,2 tỷ USD. Thương vụ này đã mở ra cơ hội kết hợp các dịch vụ chuyên nghiệp và mạng xã hội trong môi trường kinh doanh.
• Thương vụ M&A của Disney và Pixar: Năm 2006, The Walt Disney Company đã mua lại hãng phim hoạt hình Pixar với mức giá khoảng 7,4 tỷ USD. Thương vụ này đã tạo ra một sức mạnh lớn trong lĩnh vực phim hoạt hình và giúp Disney sở hữu các nhân vật như Nemo, Woody và Buzz Lightyea.
• Thương vụ M&A của Exxon và Mobil: Năm 1999, Exxon và Mobil, hai tập đoàn dầu khí hàng đầu tại Mỹ, đã hợp nhất thành tập đoàn ExxonMobil với mức giá khoảng 80 tỷ USD. Thương vụ này đã tạo ra một tập đoàn dầu khí siêu lớn và là một trong những thương vụ M&A lớn nhất trong lịch sử.
• Thương vụ M&A của Amazon và Whole Foods Market: Năm 2017, Amazon đã mua lại chuỗi siêu thị thực phẩm hữu cơ Whole Foods Market với mức giá khoảng 13,7 tỷ USD. Thương vụ này đã tạo ra sự kết hợp giữa thương mại điện tử và bán lẻ thực phẩm truyền thống.

Thương vụ M&A của Facebook và WhatsApp

Câu hỏi thường gặp

Chiến lược M&A là gì?

Chiến lược M&A (Mergers and Acquisitions) đề cập đến kế hoạch và hướng đi mà một công ty hoặc tổ chức xác định để mua lại hoặc hợp nhất với một công ty hoặc tổ chức khác. Nó là một phần quan trọng trong chiến lược tăng trưởng và mở rộng của một doanh nghiệp.

Quy trình M&A là gì?

Quy trình M&A (Mergers and Acquisitions) là một loạt các bước và hoạt động được thực hiện từ khi bắt đầu xem xét một thương vụ M&A cho đến khi hoàn tất giao dịch.

M&A trong bất động sản là gì?

M&A trong lĩnh vực bất động sản (Mergers and Acquisitions in Real Estate) đề cập đến quá trình mua lại hoặc hợp nhất các công ty, dự án, tài sản hoặc quỹ đất liên quan đến bất động sản. Thương vụ M&A trong lĩnh vực bất động sản thường nhằm mục đích tăng cường quy mô, mở rộng thị trường, hoặc tận dụng cơ hội kinh doanh trong ngành này.

Pháp lý M&A là gì?

Pháp lý M&A (Legal Mergers and Acquisitions) đề cập đến các quy định và quy trình pháp lý liên quan đến thương vụ M&A. Nó bao gồm các quy định và yêu cầu về việc mua lại, hợp nhất, hoặc tái cấu trúc các công ty, tài sản hoặc nguồn lực kinh doanh.

M&A ngân hàng là gì?

M&A ngân hàng (Mergers and Acquisitions in Banking) là quá trình mua lại hoặc hợp nhất giữa các ngân hàng hoặc tổ chức tài chính để tạo ra một sự kết hợp mới hoặc tăng cường quy mô và quyền lực của các tổ chức tài chính đó.

Hoạt động M&A là hoạt động phức tạp đòi hỏi nhiễu thủ tục trong pháp lý và phân tích tình hình tài chính. Hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho bạn một cái nhìn sơ lược về M&A cũng như những thương vụ lớn. Cùng đón đọc những bài viết về Kiến thức tài chính khác của Tikop qua những lần sau nhé!