Cổ phiếu ESOP là gì? Những điều nhà đầu tư cần biết về cổ phiếu ESOP

ESOP là gì?

Khái niệm về cổ phiếu ESOP

ESOP là loại cổ phiếu mà doanh nghiệp phát hành dành riêng cho nhân viên, người lao động của doanh nghiệp có thành tích tốt hoặc cống hiến lâu năm. ESOP là từ viết tắt của Employee Stock Ownership Plan.

ESOP là gì?

Mục đích khi phát hành cổ phiếu ESOP

Cổ phiếu ESOP được doanh nghiệp phát hành với mục tri ân những cống hiến của người lao động với công ty, gắn kết và cổ vũ nhân viên cống hiến nhiều hơn cho doanh nghiệp.

Ví dụ về ESOP

Techcombank phát hành 6 triệu cổ phiếu ESOP ở giá 10.000 đồng/cp, trong khi đó giá bán trên thị trường trong cùng thời điểm là 48.400 đồng/cp. Nhân viên của Techcombank đã mua được cổ phiếu rẻ hơn gần 5 lần so với thị trường.

Cơ chế hoạt động của ESOP

Cơ chế hoạt động của cổ phiếu ESOP như sau:

• Thành lập ESOP: Công ty thành lập ESOP bằng cách tạo ra một quỹ hoặc một kế hoạch phân phối, ESOP sẽ mua lại hoặc phát hành cổ phần của công ty cho nhân viên.
• Phân phối cổ phần: ESOP phân phối cổ phần cho các nhân viên theo một quy trình minh bạch, dựa trên mức lương, thâm niên làm việc hoặc hiệu suất công việc,... 
• Quản lý cổ phần: Quản lý cổ phần ESOP thông qua quỹ hoặc một tài khoản đặc biệt. Quản lý tài sản của ESOP có trách nhiệm giám sát và duy trì cổ phần trong quỹ. 
• Tăng trưởng giá trị cổ phần: Nhân viên giữ cổ phiếu ESOP của công ty trực tiếp hưởng lợi từ tăng trưởng giá trị cổ phần. Điều này tạo động lực mạnh mẽ để nhân viên cống hiến giúp công ty tăng trưởng vì thành công của công ty gắn liền với lợi ích của nhân viên.
• Quyền biểu quyết: Trong một số trường hợp, nhân viên nắm giữ ESOP có quyền biểu quyết và có khả năng tham gia vào các quyết định quan trọng của công ty, như bầu hội đồng quản trị hay quyết định chiến lược,... 

Cơ chế hoạt động của cổ phiếu ESOP.

Điều kiện phát hành cổ phiếu ESOP

Việc phát hành ESOP cần đáp ứng các điều kiện theo Điều 64 Nghị định 155/2020/NĐ-CP như phải có phương án phát hành cổ phiếu được Đại hội đồng cổ đông thông qua, phải có tiêu chuẩn và danh sách người lao động được tham gia chương trình, tổng số cổ phiếu phát hành trong 12 tháng không được vượt quá 5% số cổ phiếu đang lưu hành,...

Trình tự, thủ tục phát hành cổ phiếu ESOP

Trình tự, thủ tục phát hành cổ phiếu ESOP được quy định tại Điều 69 Nghị định 155/2020/NĐ-CP gồm 8 bước:

• Bước 1: Công ty gửi tài liệu báo cáo phát hành cổ phiếu cho Ủy ban Chứng khoán Nhà nước.
• Bước 2: Trong thời hạn 07 ngày làm việc, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước ra thông báo bằng văn bản cho tổ chức phát hành hoặc từ chốt hồ sơ và lý do từ chối.
• Bước 3: Tổ chức phát hành ESOP công bố thông báo phát hành trên trang thông tin điện tử và Sở giao dịch chứng khoán trong ít nhất 07 ngày làm việc trước ngày kết thúc phát hành.
• Bước 4: Hoàn thành phát hành cổ phiếu ESOP trong vòng 45 ngày kể từ ngày Ủy ban Chứng khoán Nhà nước thông báo nhận được tài liệu báo cáo.
• Bước 5: Công ty được mua lại cổ phiếu lẻ phát sinh làm cổ phiếu quỹ. Số lượng cổ phiếu được quy định tại khoản 7 Điều 36 Luật Chứng khoán và các quy định có liên quan.

Trình tự phát hành ESOP gồm 8 bước.

• Bước 6: Trong vòng 15 ngày kể từ ngày kết thúc đợt phát hành, tổ chức phát hành phải gửi Báo cáo về kết quả đợt phát hành cho Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, đồng thời công bố kết quả trên trang thông tin điện tử doanh nghiệp và Sở giao dịch chứng khoán.
• Bước 7: Ủy ban Chứng khoán Nhà nước ra thông báo về việc nhận được báo cáo kết quả, đồng thời đăng tải trên website của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước về việc nhận được báo cáo kết quả đợt phát hành trong vòng 03 ngày kể từ khi nhận được báo cáo kết quả đợt phát hành.
• Bước 8: Ủy ban Chứng khoán Nhà nước yêu cầu tổ chức phát hành chấm dứt phong tỏa số tiền thu được từ đợt phát hành.

Lợi ích khi phát hành ESOP 

Đối với nhân viên của công ty

Cổ phiếu ESOP mang lại nhiều lợi ích cho nhân viên trong doanh nghiệp:

• Doanh nghiệp ghi nhận và khẳng định những cống hiến của nhân viên đối với doanh nghiệp. 
• Nhân viên nhận được lợi nhuận từ cổ phiếu công ty, là nguồn thu nhập thụ động mang lại giá trị bền vững cho người lao động. 

ESOP mang lại lợi ích cho cả doanh nghiệp và nhân viên.

Đối với doanh nghiệp

Cổ phiếu ESOP mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp:

• Giữ lại người lao động có năng lực và kích thích nhân viên làm việc hiệu quả hơn vì thành công của công ty. 
• Giúp công ty giữ lại một số tiền thưởng lớn để làm vốn phục vụ tái đầu tư, mở rộng kinh doanh.

Rủi ro khi phát hành ESOP

Rủi ro trong việc quản trị

Phát hành cổ phiếu ESOP thiếu minh bạch sẽ ảnh hưởng đến việc quản trị doanh nghiệp, dẫn đến trường hợp hợp tác trục lợi, móc túi cổ đông, chia lợi nhuận cho người thân quen để gia tăng quyền sở hữu doanh nghiệp,...

Gây loãng lợi ích cổ đông

Cổ phiếu ESOP ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích của cổ đông, khiến lợi ích của cổ đông bị pha loãng, từ đó ảnh hưởng đến giá cổ phiếu thường trên thị trường. 

Ảnh hưởng đến tâm lý của các nhà đầu tư

Tình trạng phát hành cổ phiếu ESOP với tần suất lớn, cùng tốc độ tăng trưởng của doanh nghiệp sẽ khiến giá trị của cổ phiếu thường giảm, ảnh hưởng đến tâm lý của các nhà đầu tư ngoài doanh nghiệp.

Phát hành ESOP cũng đem lại rủi ro.

Tác động của ESOP đến hoạt động tài chính của doanh nghiệp

Tác động của ESOP có thể có những khía cạnh sau:

• Tạo động lực cho nhân viên: Khi nhân viên hưởng lợi trực tiếp từ thành công của công ty sẽ thúc đẩy sự đóng góp từ phía nhân viên, nâng cao hiệu suất và tài chính của công ty.
• Giữ chân nhân viên tài năng: ESOP khiến cho công ty hấp dẫn hơn đối với những nhân viên giỏi, giúp giữ chân họ đồng hành và cống hiến cho công ty lâu dài.
• Tăng giá trị cổ phiếu: Việc nhân viên sở hữu cổ phiếu ESOP góp phần tăng giá trị cổ phiếu và tài sản của công ty. 

Tuy nhiên, cần triển khai và quản lý chương trình ESOP hiệu quả để không ảnh hưởng đến cấu trúc vốn và mang lại rủi ro cho công ty.

Có nên đầu tư vào cổ phiếu ESOP không?

Cổ phiếu ESOP được lên kế hoạch phát hành và mức giá ưu đãi dành cho nhân viên, thấp hơn rất nhiều so với giá thị trường. Đây là một chương trình đầu tư hấp dẫn cho các nhân viên trong nội bộ doanh nghiệp.

ESOP là nơi đầu tư hấp dẫn của người lao động của doanh nghiệp.

Với các nhà đầu tư không phải là thành viên doanh nghiệp, cổ phiếu ESOP không phải là lựa chọn lý tưởng vì một số công ty phát hành quy định, cổ phiếu ESOP chỉ được chuyển nhượng trong nội bộ doanh nghiệp.

Những câu hỏi thường gặp về ESOP

Phát hành ESOP có làm giảm giá cổ phiếu?

Phát hành cổ phiếu ESOP trong một vài trường hợp có thể làm giảm giá cổ phiếu nếu phát hành với tần suất lớn và không có kế hoạch rõ ràng.

Cổ phiếu ESOP có được chia cổ tức không?

Cổ phiếu ESOP được chia cổ tức vì người lao động nắm giữ cổ phiếu ESOP sẽ trở thành cổ đông của doanh nghiệp.

Phát hành ESOP có điều chỉnh giá không?

Thông thường, giá phát hành ESOP sẽ thấp hơn so với giá cổ phiếu trên thị trường.

Ai có thể mua đc cổ phiếu ESOP?

Cổ phiếu ESOP được phát hành cho nhân viên của doanh nghiệp dựa theo những quy định của doanh nghiệp đó.

Cổ phiếu ESOP phát hành cho nhân viên của doanh nghiệp.

Cổ phiếu ESOP bao lâu thì được bán?

Pháp luật quy định cổ phiếu ESOP bị hạn chế chuyển nhượng, tối thiểu 1 năm kể ngày kết thúc đợt phát hành mới được chuyển nhượng.

ESOP có được chuyển nhượng không?

ESOP được quyền chuyển nhượng. Tùy theo quy định của doanh nghiệp, thông thường ESOP chỉ được chuyển nhượng trong nội bộ doanh nghiệp.

Đầu tư vào cổ phiếu ESOP có phải đóng thuế không?

Người sở hữu cổ phiếu thưởng ESOP không phải trả thuế. Họ sẽ bị đánh thuế khi nhận được lợi nhuận từ ESOP khi đã nghỉ việc hoặc nghỉ hưu.

Tổ chức tín dụng có được phát hành ESOP không?

Tổ chức tín dụng được phát hành cổ phiếu ESOP.

Hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho bạn những thông tin bổ ích về cổ phiếu ESOP. Đừng quên theo dõi chuyên mục chứng khoán tại Tikop để cập nhật kiến thức tài chính bổ ích nhé!